Ένα μαγευτικό χοροθέατρο για βρέφη και γονείς, το Underwater, έρχεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για να προσφέρει ένα ονειρικό ταξίδι κάτω από τη θάλασσα. Μετά την εξαιρετικά επιτυχημένη πρεμιέρα του στο θέατρο Watford Palace πριν από λίγους μήνες, η παράσταση που δημιούργησαν οι μητέρες και καλλιτέχνιδες Ξένια Αηδονοπούλου και Γεωργία Τέγου θα παρουσιαστεί σε πανελλήνια πρώτη στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ στις 14, 15 και 16 Οκτωβρίου 2022 (τρεις παραστάσεις κάθε ημέρα στις 10.00, 11.30, 13.00) για περιορισμένο αριθμό θεατών. Το Τaλκ μίλησε με τις δυο δημιουργούς. Ξένια και Γεωργία, καλησπέρα και στις δυο. Πριν περάσουμε στην παράστασή σας, θα ήθελα να συστηθείτε η καθεμιά σας στο κοινό του Τaλκ.
Ξ: Καλησπέρα Πελιώ και ευχαριστούμε για την πρόσκληση. Είμαι η Ξένια Αηδονοπούλου και δραστηριοποιούμαι στον χώρο των παραστατικών τεχνών, ως δραματουργός και σκηνοθέτρια. Οι παραστάσεις που δημιουργώ βρίσκονται στα όρια του χορού και του θεάτρου, και με ενδιαφέρει πολύ η κίνηση ως αφηγηματικό εργαλείο. Είμαι διδάκτορας και απόφοιτη του Τμήματος Θεάτρου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και έχω κάνει μεταπτυχιακές σπουδές σκηνοθεσίας στο Middlesex University του Λονδίνου. Από το 2002 έχω συνεργαστεί επανειλημμένα με το Εθνικό Θέατρο, το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, τη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Αθηνών και μικρότερους καλλιτεχνικούς φορείς. Από το 2005 έχω συνεργαστεί συστηματικά ως δραματουργός με τον χορογράφο και σκηνοθέτη Κωνσταντίνο Ρήγο και το Χοροθεάτρο Οκτάνα. Το 2018 μετακόμισα στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου εργάζομαι ως ανεξάρτητη δραματουργός και σκηνοθέτρια. Η δουλειά μου έχει υποστηριχθεί από το Συμβούλιο Τεχνών Αγγλίας και παρουσιαστεί από φορείς όπως Sadler’s Wells, The Place, Dance City, PolkaTheatre.
Γ: Καλησπέρα! Είμαι η Γεωργία Τέγου και εργάζομαι σαν χορογράφος με βάση μου το Λονδίνο. Η χορογραφική μου δουλειά είναι επηρεασμένη από την αρχιτεκτονική, τη γλυπτική και τις εικαστικές τέχνες. Χρησιμοποιώντας μεθοδολογίες που συνήθως συναντώνται στην πρακτική του design, δημιουργώ παραστάσεις χορού που πραγματοποιούνται  μέσα σε ζωντανά εικαστικά περιβάλλοντα. Η σωματική κίνηση επιχειρεί να απεικονίσει όψεις της ανθρώπινης κατάστασης προσεγγίζοντας το σώμα σαν γλυπτό στο χώρο. Η δουλειά μου έχει υποστηριχθεί από το Συμβούλιο Τεχνών Αγγλίας και έχει παρουσιαστεί από φορείς όπως Dance Umbrella, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, The Place, Sadler’s Wells, Βασιλική Ακαδημία Μουσικής (Λονδίνο), γκαλερί Whitechapel, Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, και Εθνική Πινακοθήκη (Σκόπια).  

Πώς γνωριστήκατε και πώς αποφασίσατε να δημιουργήσετε την παράσταση αυτή; Πόσο επηρέασε η μητρότητα την καλλιτεχνική σας υπόσταση; 
Ξ: Όλως παραδόξως δε γνωριστήκαμε στην Ελλάδα. Η παραγωγός μας στην Αγγλία, η Λία Πρεντάκη, είναι ο άνθρωπος που μας έφερε σε επαφή. Αρχικά, συνεργάστηκα με τη Γεωργία ως δραματουργός σε ένα δικό της πρότζεκτ και στη συνέχεια αποφάσισα να της προτείνω να συνεργαστούμε στο Underwater. Η ιδέα μιας παράστασης για βρέφη με απασχολούσε εδώ και αρκετό καιρό, είχα δει αρκετές παραστάσεις με τα δικά μου μωρά -οπότε είχα την εμπειρία της άλλης πλευράς- και από την πρώτη στιγμή που βίωσα αυτή την εμπειρία ως γονιός κατάλαβα ότι αυτός είναι ένας κόσμος που με ενδιαφέρει. Είχα, επίσης, την τύχη να συνεργαστώ με τη Δηώ Καγγελάρη (επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ) στη διδασκαλία του μαθήματος «Το θέατρο για παιδιά και νέους» στο Τμήμα Θεάτρου του ΑΠΘ, έτσι μου δόθηκε η ευκαιρία να ερευνήσω λίγο το ζήτημα από μια πιο ακαδημαϊκή σκοπιά.
Όταν μετακόμισα στην Αγγλία το 2018 είχα πια στη διάθεσή μου το χρόνο και τις συνθήκες για να περάσω στην υλοποίηση της ιδέας μου. Αρχικά έγραψα το σενάριο του Underwater, μετά βρήκα τους κατάλληλους συνεργάτες και προχωρήσαμε όλοι μαζί στο στάδιο της έρευνας. Εκτός από τη Γεωργία και τη Λία, την ομάδα μας συμπληρώνουν ο Τζεφ Βάνγκερ που έγραψε τη μουσική, η Μαγιού Τρικεριώτη που σχεδίασε το κοστούμι και επιμελήθηκε τον χώρο, ο Ed Saunders που σχεδίασε τον φωτισμό και η Alison Alexander που μετέτρεψε το λούτρινο ζωάκι μας -ένα χταπόδι- σε κούκλα και μας βοήθησε να υποστηρίξουμε το κουκλοθεατρικό μέρος της παράστασης.
Στη συνέχεια τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους. Ας σημειώσουμε ότι η υποστήριξη της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ -που είναι συμπαραγωγός μας- και του Αλέξανδρου Ευκλείδη προσωπικά, υπήρξε πολύ σημαντικό γεγονός για την πορεία του πρότζεκτ και τους οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ.
Γ: Όταν η Ξένια μου πρότεινε να συνεργαστούμε σ’αυτό το έργο ενθουσιάστηκα με την ιδέα. Είχα μόλις αποκτήσει την κόρη μου και η μαγική εμπειρία των πρώτων μηνών μαζί της έκαναν αυτή τη συνεργασία ακόμα πιο ελκυστική για μένα. Δεν ξέρω αν η μητρότητα επηρεάζει την καλλιτεχνική υπόσταση αλλά είναι σίγουρα μια συνθήκη που σε αναγκάζει να είσαι σε εγρήγορση.

Κάποιοι ξενίζονται ακόμα από τον όρο «θέατρο για βρέφη», πόσω δε μάλλον από το «χοροθέατρο για βρέφη». Θέλετε να μας εξηγήσετε πώς το ορίζετε, ποιους περιορισμούς προϋποθέτει, αλλά και ποιες ελευθερίες σάς εξασφαλίζει και ποιο σκοπό θέλετε να επιτύχετε;
Ξ: Με τον όρο «χοροθέατρο» θέλουμε απλά να επικοινωνήσουμε το γεγονός ότι πρόκειται για ένα θέαμα που μπλέκει στοιχεία προερχόμενα και από τις δυο τέχνες. Άλλωστε, επειδή τα θεάματα αυτά υποχρεωτικά δε βασίζονται στο λόγο, θα έλεγα ότι δεν υπάρχει και κάποια ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στους δύο όρους. Απλά -στη δική μας περίπτωση τουλάχιστον- δίνουμε μεγαλύτερη βαρύτητα στην κίνηση και οι περφόρμερ μας προέρχονται από τον χώρο του χορού.
Καταλαβαίνω απόλυτα γιατί πολύς κόσμος μπορεί να είναι επιφυλακτικός απέναντι στην ιδέα μιας παράστασης που απευθύνεται σε βρέφη. Άλλωστε δεν πρόκειται για ένα είδος που είναι ευρέως γνωστό, οπότε και κατοχυρωμένο στη συνείδηση του κόσμου. Νομίζω ότι για να «κατανοήσεις» τον όρο θα πρέπει να σκεφτείς ότι και τα βρέφη έχουν έναν τρόπο να επεξεργάζονται τα ερεθίσματα που δέχονται από τον κόσμο που τα περιβάλλει και ότι αντιλαμβάνονται αυτόν τον κόσμο, άρα και μια «θεατρική παράσταση», αισθητηριακά.
Αρχικά πρόκειται για παραστάσεις που είναι φτιαγμένες για βρέφη. Με υλικά, δηλαδή, που μπορεί να προκαλέσουν το ενδιαφέρον τους, να τα ενθουσιάσουν, να τα καθηλώσουν ή και να προκαλέσουν την αντίδρασή τους. Για μένα το θέατρο ή το χοροθέατρο για βρέφη είναι μια καλλιτεχνική εμπειρία που αφορά τόσο το βρέφος όσο και τον/τη συνοδό του. Τη βιώνουν και την εισπράττουν μαζί και αυτό το «μαζί», για εμένα τουλάχιστον, είναι συναρπαστικό και αποτελεί βασικό στόχο.
Περιορισμοί δεν υπάρχουν, πέρα από το ότι θα πρέπει να είσαι διατεθειμένος να βυθιστείς και εσύ, ένας ενήλικας, σε αυτόν τον κόσμο των βρεφών. Έναν κόσμο όπου κυριαρχούν οι αισθήσεις. Να δεις, να ακούσεις, να αισθανθείς κάποια πράγματα σαν να είναι η πρώτη φορά και να μη διστάσεις να αλλάξεις ή να πετάξεις αυτά που δεν λειτουργούν. Αυτό που περιγράφω μπορεί να μοιάζει περίεργο αλλά και ως διαδικασία είναι αρκετά απελευθερωτική.Ποια αφηγηματικά μέσα χρησιμοποιείτε και πώς πιστεύετε ότι το βρέφος, αλλά και ο φροντιστής του μπορούν να τα αξιοποιήσουν;
Γ: Η δημιουργική διαδικασία ξεκίνησε κάνοντας έρευνα πάνω στα ερεθίσματα που ενεργοποιούν τη φαντασία στη βρεφική ηλικία. Συμβουλευτήκαμε την Kitty Morley, ερευνήτρια στη θεατρική εμπειρία και στην ηχητική αντίληψη των μικρών παιδιών, ενώ παράλληλα δουλέψαμε και με μια ομάδα γονέων στο Warford που δοκίμασαν κάποιες από τις ιδέες που υπάρχουν στο κομμάτι με τα μωράκια τους (ήχους, χρώματα, αντικείμενα). Σαν αφηγηματικά μέσα χρησιμοποιούμε την κίνηση, τη μουσική, το φως, και τις υφές αντικειμένων καθώς και τη διάδραση μεταξύ της περφόρμερ και του κοινού. Σε αντίθεση με μια συμβατική παράσταση, εδώ το κοινό βρίσκεται πάνω στη σκηνή, γύρω από τον χώρο δράσης και πολύ κοντά στους ερμηνευτές. Η επαφή με τα υλικά και η διάδραση με τη χορεύτρια και το περιβάλλον αποτελούν μέρος της παράστασης, υπάρχουν όμως ιδέες που μπορούν να επαναληφθούν και μετά από αυτή την εμπειρία.

Η παράσταση έκανε πρεμιέρα στο βρετανικό θέατρο Watford Palace. Ποιο ήταν το feedback που πήρατε από τις οικογένειες που την παρακολούθησαν;
Γ: Δεχτήκαμε πολύ θετικά σχόλια από τις οικογένειες που παρακολούθησαν αυτές τις πρώτες παραστάσεις. Το πιο ενδιαφέρον feedback βέβαια είναι αυτό που λαμβάνουμε από τα μωράκια, καθώς αυτά είναι το πιο ειλικρινές και αυθόρμητο θεατρικό κοινό που υπάρχει. 

Όσοι δεν προλάβουν να φέρουν το μωρό τους τώρα στην εναλλακτική σκηνή της ΕΛΣ, πότε θα μπορέσουν να ξαναδούν την παράσταση;
Ξ: Όσοι δεν καταφέρουν να δουν την παράσταση τον Οκτώβρη, θα έχουν την ευκαιρία να τη δουν τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο 2023. Η Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ έχει ήδη ανακοινώσει αυτές τις παραστάσεις και η προπώληση των εισιτηρίων θα ξεκινήσει τον Νοέμβριο.

Έχετε κάποιο άλλο ανάλογο project, για βρέφη και παιδιά, στα σκαριά;
Ξ: Σχεδίασα το Underwater ως το πρώτο μέρος μιας τριλογίας και πολύ σύντομα θα ακολουθήσει το δεύτερο μέρος της, το Skydiver. Από τον βυθό, λοιπόν, με το Skydiver θα πετάξουμε στους ουρανούς και τα πουπουλένια σύννεφα.

Underwater
14, 15, 16 Οκτωβρίου 2022
Επιπλέον παραστάσεις: Φεβρουάριος, Μάρτιος 2023
Ώρες έναρξης: 10.00, 11.30, 13.00
Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Σύλληψη, σκηνοθεσία: Ξένια Αηδονοπούλου, Γεωργία Τέγου
Μουσική: Tζεφ Βάνγκερ
Σύμβουλος σχεδίου, κοστούμια: Mαγιού Τρικεριώτη
Σχεδιασμός φωτισμών: Eντ Σώντερς
Ερμηνεύουν: Ελευθερία Αγαπάκη, Μαργαρίτα Κώστογλου. Αλεξάνδρα Ρογκόβσκα
Ανάθεση Παιδικού Φεστιβάλ Μπέλφαστ, Θεάτρου Watford Palace, Ουώτφορντ και The Lowry, Σάλφορντ. Με την υποστήριξη δημόσιων πόρων του Συμβουλίου Τεχνών Αγγλίας.

Η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org] για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

• Τιμές εισιτηρίων: €15 για κάθε βρέφος συνοδευόμενο από έναν γονέα, €12 για κάθε επιπλέον θεατή
• Για περιορισμένο αριθμό θεατών