Οι αλλαγές που βιώνουμε όλοι στην καθημερινότητα της σύγχρονης εποχής αναμφίβολα επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης, τη ρουτίνα άρα και την ανάπτυξη των παιδιών. Η σύγχρονη εκπαιδευτική διαδικασία επομένως, δεν είναι δυνατόν να μείνει στάσιμη και να μην ανταποκρίνεται στις άμεσες, σύγχρονες ανάγκες των μαθητών. Η βιωματική μάθηση ως μέθοδος οργάνωσης της εκπαιδευτικής πράξης, όπως και η ίδια η λέξη δηλώνει, βασίζεται στο βίωμα και τον εμπειρισμό του παιδιού με κάθε τι που ασχολείται.

Σαφείς στόχοι

Τα παιδιά φτάνουν στο σχολείο γεμάτα εικόνες και ερωτήματα που κάθε εκπαιδευτικός οφείλει να λάβει υπ’ όψιν κατά τον προγραμματισμό και την οργάνωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Εφόσον, δηλαδή, τα παιδιά δεν αποτελούν «λευκούς πίνακες» πάνω στους οποίους ο/η εκπαιδευτικός καλείται να χαράξει «έτοιμες» γνώσεις, λύσεις και ιδέες, τα ενδιαφέροντα, οι ανάγκες και τα βιώματά τους θα πρέπει να καθορίζουν και να κατευθύνουν την εκπαιδευτική πράξη. Επομένως, η οργάνωση του μαθήματος και της καθημερινότητας της τάξης να γίνεται με σαφείς στόχους.

Τα παιδιά στο τιμόνι

Στη συνέχεια, τα παιδιά μπορούν να αναλάβουν το «τιμόνι» της εκπαιδευτικής διαδικασίας κάνοντας ταξίδια στον ατέλειωτο ωκεανό της γνώσης. Ο/η εκπαιδευτικός λαμβάνει τον ρόλο του συντονιστή, καθώς οργανώνει τις δράσεις και βοηθά τα παιδιά να εξελιχθούν πολύπλευρα μέσα από διαδικασίες που έχουν νόημα για τα ίδια. Δίνει κίνητρο σε κάθε μαθητή ξεχωριστά ώστε να επιθυμήσει να εμπλακεί και να αποκτήσει νέες εμπειρίες. Εδώ, λοιπόν, η βιωματική μάθηση νοηματοδοτεί την εκπαιδευτική πράξη. Όταν ο μαθητής γίνεται πρωταγωνιστής, όταν του δίνεται η ευκαιρία να συνεργαστεί σε μικρές ομάδες και να οδηγηθεί στα δικά του συμπεράσματα, όταν έρχεται σε άμεση επαφή με το αντικείμενο μάθησης, τότε μόνο μπορεί να απολαύσει την μάθηση και τελικά, να «μάθει πώς να μαθαίνει».

Ένα παράδειγμα

Ας δώσω λοιπόν, ένα παράδειγμα από την καθημερινότητα μιας τάξης νηπιαγωγείου και συγκεκριμένα από ένα τμήμα προνηπίων. Κατά την ενασχόλησή τους με το δάσος, τα παιδιά οργανώνουν μαζί με τον/την εκπαιδευτικό μια επίσκεψη στο βουνό που βρίσκεται δίπλα στο σχολείο τους. Πριν από την επίσκεψή τους καταγράφουν τους στόχους, τον εξοπλισμό που θα χρειαστούν, τις δραστηριότητες που επιθυμούν να πραγματοποιήσουν και τα σημεία που τα ενδιαφέρει να εξερευνήσουν (π.χ. να αγκαλιάσουν χοντρούς και λεπτούς κορμούς δέντρων, να μυρίσουν τα αρώματα της φύσης, να ανακαλύψουν τους «θησαυρούς του δάσους»). Κατά την επίσκεψη στο βουνό, οι μαθητές βιώνουν όσα ονειρεύτηκαν και οργάνωσαν ενώ, γυρνώντας στο σχολείο, σχολιάζουν πως τα παπούτσια τους έχουν λερωθεί από τη λάσπη που υπήρχε στο βουνό καθώς την προηγούμενη ημέρα έβρεχε. Ο/η εκπαιδευτικός ως συντονιστής/τρια αλλά και παρατηρητής/τρια χρησιμοποιεί τη συζήτηση ως αφορμή για την οργάνωση «Ημέρας λάσπης» στο σχολείο! Έτσι, μαζί με τα παιδιά αποφασίζουν να έρθουν την επόμενη ημέρα φορώντας τις γαλότσες τους και να φτιάξουν τη δική τους λάσπη στον κήπο, να οργανώσουν ομαδικά παιχνίδια με αυτήν (π.χ. μαγειρική), να παρατηρήσουν και να αισθανθούν την υφή, τη μυρωδιά και την αίσθηση της λάσπης στα χέρια τους αλλά και να ζωγραφίσουν με αυτήν σε μεγάλα χαρτόνια!

Εκτός τάξης

Το αυθόρμητο ενδιαφέρον και η διάθεση για ανακάλυψη των παιδιών μεταμορφώνονται σε εκπαιδευτικές βιωματικές δραστηριότητες που έχουν νόημα για τα ίδια και τα βοηθούν μέσα από τη σκέψη, την εξερεύνηση, την εμπειρία και τη συνεργασία να αναπτυχθούν ολόπλευρα. Εξάλλου, ποιος προτιμά να παραμείνει μέσα στα όρια της τάξης μια ηλιόλουστη μέρα (και στη χώρα μας έχουμε πολλές, άρα και πολλές ευκαιρίες για δραστηριότητες «εκτός τάξης») και να λάβει παθητικά πληροφορίες για ένα θέμα από το να βγει έξω και να εξερευνήσει, να λερωθεί, να διασκεδάσει, να ανακαλύψει και να βιώσει τη μάθηση;

Διαπιστώνουμε, λοιπόν, πως η βιωματική μάθηση δεν αποτελεί πλέον έναν «εναλλακτικό τρόπο» εκπαίδευσης αλλά μια επιτακτική ανάγκη για κάθε σύγχρονο σχολείο που ενδιαφέρεται πραγματικά για την εξέλιξη των παιδιών αλλά και του κάθε μαθητή χωριστά.

H Μικαέλα Μπακιρτζή είναι νηπιαγωγός των Εκπαιδευτηρίων Καίσαρη