Κάνοντας ιστορική συντηρητική στροφή, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ακύρωσε σήμερα μια απόφαση-ορόσημο, που εδώ και περίπου μισό αιώνα διασφάλιζε το δικαίωμα των Αμερικανίδων στην άμβλωση, η οποία όμως δεν έγινε ποτέ αποδεκτή από τη θρησκευόμενη δεξιά.
Η ετυμηγορία των δικαστών δεν καθιστά αυτομάτως παράνομες τις αμβλώσεις, όμως γυρίζει τις ΗΠΑ στην κατάσταση που ίσχυε πριν από την εμβληματική απόφαση «Ρόου εναντίον Γουέιντ» του 1973, όταν δηλαδή η κάθε Πολιτεία ήταν ελεύθερη να τις εγκρίνει ή να τις απαγορεύσει. Δεδομένου ότι η χώρα είναι διχασμένη, σχεδόν οι μισές Πολιτείες, κυρίως στον Νότο, μπορεί να τις απαγορεύσουν πολύ γρήγορα. Ήδη, το Μισούρι έγινε η πρώτη Πολιτεία που ανακοίνωσε ότι απαγορεύει τις αμβλώσεις, μετά την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
«Το Σύνταγμα δεν κάνει καμία αναφορά στην άμβλωση και κανένα από τα άρθρα του δεν προστατεύει ρητά αυτό το δικαίωμα», γράφει στο σκεπτικό της απόφασης, εξ ονόματος της πλειοψηφίας των 6 συντηρητικών δικαστών, ο Σάμιουελ Αλίτο, που πρόσθεσε ότι η απόφαση «Ρόου εναντίον Γουέιντ» ήταν εξ αρχής πλήρως αθεμελίωτη και πρέπει να ακυρωθεί. «Ήρθε η ώρα να θέσουμε το ζήτημα των αμβλώσεων στους εκλεγμένους εκπροσώπους του λαού, στα τοπικά κοινοβούλια», συμπλήρωσε ο δικαστής.
Η διατύπωση αυτή είναι πολύ κοντά στο κείμενο του προσχεδίου απόφασης που είχε διαρρεύσει στον Τύπο τον Μάιο, προκαλώντας διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα και κύμα αγανάκτησης στους προοδευτικούς κύκλους. Έκτοτε, το κλίμα ήταν τεταμένο γύρω από το Δικαστήριο, όπου είχε τοποθετηθεί ένας φράχτης ασφαλείας για να μην το πλησιάζουν οι διαδηλωτές. Τον Ιούνιο, ένας ένοπλος συνελήφθη κοντά στο σπίτι του συντηρητικού δικαστή Μπρετ Κάβανο και του ασκήθηκε δίωξη για απόπειρα δολοφονίας.
Σήμερα, αμέσως μόλις ανακοινώθηκε η απόφαση, εκατοντάδες διαδηλωτές άρχισαν να συγκεντρώνονται στην Ουάσινγκτον – κάποιοι έκλαιγαν από χαρά, άλλοι από θλίψη. Η σημερινή απόφαση θεωρείται «μία από τις σημαντικότερες στην ιστορία του Ανωτάτου Δικαστηρίου από την εποχή που ιδρύθηκε, το 1790», παρατήρησε ο καθηγητής δικαίου της υγείας, Λόρενς Γκόστιν. «Έχει συμβεί και άλλες φορές το Ανώτατο Δικαστήριο να αλλάξει αποφάσεις του, όμως για να θεμελιώσει ή να επαναφέρει ένα δικαίωμα και ποτέ για να το καταργήσει», σημείωσε.
Η απόφαση αυτή αντιτίθεται επίσης στην τάση που παρατηρείται διεθνώς για την αποποινικοποίηση των αμβλώσεων σε χώρες όπου η επιρροή της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας παραμένει πολύ ισχυρή, όπως στην Ιρλανδία, την Αργεντινή, το Μεξικό ή την Κολομβία. Επιστεγάζει έναν αγώνα μισού αιώνα που έδινε μεθοδικά η θρησκευόμενη δεξιά, για την οποία η απόφαση συνιστά τεράστια νίκη αλλά όχι και το τέλος της μάχης: το κίνημα θα συνεχίσει να αγωνίζεται ώστε να ωθήσει όσο το δυνατόν περισσότερες Πολιτείες να καταργήσουν τις αμβλώσεις ή να πετύχει την απαγόρευσή τους σε ομοσπονδιακό επίπεδο.
Η απόφαση θα πρέπει επίσης να θεωρηθεί νίκη του Ρεπουμπλικάνου πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος κατά τη διάρκεια της θητείας του διόρισε τους τρεις από τους έξι συντηρητικούς δικαστές, τον Νιλ Γκόρσατς, τον Μπρέτ Κάβανο και την Έιμι Κόνεϊ Μπάρετ. Οι τρεις προοδευτικοί δικαστές διαφώνησαν με την πλειοψηφία θεωρώντας ότι η απόφαση «θέτει σε κίνδυνο άλλα δικαιώματα της ιδιωτικής ζωής, όπως την αντισύλληψη και τους γάμους μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου», αλλά και «δυναμιτίζει τη νομιμότητα» του ίδιου του Δικαστηρίου. Η πλειοψηφία «χειραφετήθηκε από την υποχρέωσή της να εφαρμόζει τον νόμο με έντιμο και αμερόληπτο τρόπο», καταγγέλλουν σε οξύ ύφος οι τρεις δικαστές. Η ακύρωση του δικαιώματος στην άμβλωση που αποφάσισε σήμερα το αμερικανικό Ανώτατο Δικαστήριο είναι «θέλημα Θεού», δήλωσε ο Τραμπ, ερωτηθείς σχετικά και πρόσθεσε ότι η απόφαση ακολουθεί το Σύνταγμα και επαναφέρει τα πάντα σε πολιτειακό επίπεδο, όπως θα έπρεπε ανέκαθεν να ισχύει.
Ο επικεφαλής του Δικαστηρίου, ο μετριοπαθής συντηρητικός Τζον Ρόμπερτς, προσπάθησε να τηρήσει μια πιο ισορροπημένη στάση: ήθελε να δικαιώσει μεν την Πολιτεία του Μισισίπι (ένας νόμος της οποίας στάθηκε αφορμή για την ανατροπή του δεδικασμένου) χωρίς όμως να ανατρέψει την απόφαση «Ρόου εναντίον Γουέιντ».
Σύμφωνα με το ινστιτούτο Guttmacher, ένα κέντρο ερευνών που αγωνίζεται για την πρόσβαση στην αντισύλληψη και τις αμβλώσεις σε όλον τον κόσμο, 13 Πολιτείες έχουν ήδη περάσει «νόμους-ζόμπι», που απαγορεύουν τις αμβλώσεις και θα τεθούν αυτομάτως σε ισχύ. Τις επόμενες ημέρες, εβδομάδες και μήνες, θα δούμε κλινικές να κλείνουν σε αυτές τις Πολιτείες, όπως το Τέξας ή η Λουιζιάνα.
Σε ένα μεγάλο μέρος της χώρας επομένως οι γυναίκες που θέλουν να κάνουν άμβλωση θα αναγκαστούν είτε να συνεχίσουν την εγκυμοσύνη είτε να παρανομήσουν (για παράδειγμα, παραγγέλνοντας χάπια μέσω του διαδικτύου) είτε να ταξιδέψουν σε άλλες Πολιτείες, όπου η άμβλωση θα επιτρέπεται. Το ταξίδι όμως είναι ακριβό και η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου θα πλήξει κυρίως τις φτωχές γυναίκες ή εκείνες που μεγαλώνουν μόνες τα παιδιά τους -η μεγάλη πλειονότητα προέρχεται από τις μειονότητες των ισπανόφωνων και των Αφροαμερικανών.
«Το υπουργείο Δικαιοσύνης θα χρησιμοποιήσει κάθε εργαλείο που έχει στη διάθεσή του για την προστασία της αναπαραγωγικής ελευθερίας και οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες μπορεί να συνεχίσουν να παρέχουν υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας στον βαθμό που επιτρέπεται από την ομοσπονδιακή νομοθεσία», δήλωσε από την άλλη ο Αμερικανός υπουργός Δικαιοσύνης Μέρικ Γκάρλαντ. «Αυτή η απόφαση προκαλεί ένα καταστροφικό πλήγμα στην αναπαραγωγική ελευθερία στις ΗΠΑ. Θα έχει άμεσο και μη αναστρέψιμο αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων σε ολόκληρη τη χώρα», ανέφερε ο Γκάρλαντ σε ανακοίνωσή του. «Και αυτό θα είναι πολύ δυσανάλογο ως προς την επίδρασή του – με τα μεγαλύτερα βάρη να τα νιώθουν οι έγχρωμοι και εκείνοι με περιορισμένα οικονομικά μέσα».
Επιπλέον, οι κυβερνήτες της Καλιφόρνια, του Όρεγκον και της Ουάσινγκτον δεσμεύτηκαν να υπερασπιστούν την πρόσβαση στην αναπαραγωγική υγειονομική περίθαλψη, συμπεριλαμβανομένων της άμβλωσης και της αντισύλληψης, και δεσμεύτηκαν να προστατεύσουν τους ασθενείς και τους γιατρούς από προσπάθειες άλλων πολιτειών να εξάγουν την απαγόρευση της άμβλωσης.
