Η Ερασμία Καστανίδη, περιβαλλοντολόγος και γεωγράφος, γέννησε και τα δυο της παιδιά στο σπίτι. Και o πρώτος και ο δεύτερος τοκετός στο σπίτι κύλησαν άριστα και σήμερα τη φιλοξενούμε για να μοιραστεί την εμπειρία της μαζί μας.
«Η ιδέα του τοκετού στο σπίτι με ιντρίγκαρε πριν μείνω έγκυος, πάντα όμως έλεγα ότι δεν θα το έκανα στο πρώτο, αλλά στο δεύτερο παιδί. Από την πρώτη εγκυμοσύνη, όμως, ήξερα ότι ήθελα έναν τοκετό με ελάχιστες ή καθόλου παρεμβάσεις», εξηγεί. Ποια ήταν, όμως, η αντίδραση των υγειονομικών με τους οποίους συζήτησε; «Δυστυχώς, οι γιατροί, άντρες και γυναίκες, τους οποίους είχα ρωτήσει για εναλλακτικές επιλογές, με αντιμετώπισαν ειρωνικά. Θυμάμαι που μιλούσα για τοκετό στο νερό και πήρα την απάντηση ότι δεν είμαστε δελφίνια. Έτσι, βέβαια, ξεκαθάρισα ποιους ήθελα δίπλα μου», θυμάται.
Όταν έμεινε έγκυος στο πρώτο παιδί της, η Ερασμία ζούσε μεταξύ Αθήνας και Χανίων λόγω υποχρεώσεων. Αρχικά, είχε βρει έναν γιατρό να την παρακολουθεί στα Χανιά, αλλά τον είχε ενημερώσει πως πιθανόν θα γεννούσε στην Αθήνα. Οι επιλογές για τον τρόπο και για τον τόπο της γέννας ήθελε να είναι δικές της και του άντρα της, εφόσον όλα πήγαιναν καλά. Ταυτόχρονα, τις ημέρες που βρισκόταν στην Αθήνα, παρακολούθησε μια σειρά μαθημάτων για επίτοκους από την «Ευτοκία». «Την ίδια περίοδο, μια φίλη έγκυος, λίγο πιο προχωρημένη από εμένα, έκανε τα ίδια μαθήματα και κατευθυνόταν προς τη γέννα στο σπίτι. Στην ουσία η απόφασή μου πάρθηκε όταν πήγα στον γιατρό μου στα Χανιά με ένα πλάνο μη παρεμβατικού τοκετού στο νοσοκομείο και μου δήλωσε ότι περισσότερα από τα μισά πράγματα που είχα σημειώσει δεν μπορούσαν να πραγματοποιηθούν. Επομένως, αποφάσισα να γεννήσω στην Αθήνα, στο σπίτι. Ο γιατρός μου στην Αθήνα ήταν ενημερωμένος για την επιλογή μου και σύμφωνος με τη διαδικασία, εφόσον είχα μια εγκυμοσύνη χωρίς προβλήματα και όλα κυλούσαν φυσιολογικά. Τον γιατρό στα Χανιά τον ενημέρωσα πλέον όταν πήγα να με δει για την πρώτη εξέταση μετά τον τοκετό».
Στη δεύτερη εγκυμοσύνη της, ήταν όλα πιο εύκολα. Βρισκόταν και πάλι τον περισσότερο καιρό στα Χανιά και είχε τον ίδιο γιατρό να την παρακολουθεί, ο οποίος τούτη τη φορά ήξερε από την αρχή πως η κατάληξη της διαδρομής που θα ακολουθούσε η Ερασμία ήταν ο τοκετός στο σπίτι. «Μου τόνισε, βέβαια, ότι δεν ήταν σύμφωνος με την επιλογή μου, αλλά επίσης ότι ήξερε πως με το δικό μου ιστορικό δεν θα μπορούσε να μου πει και κάτι… Η αλήθεια είναι ότι δεν του άφησα και πολλά περιθώρια. Επίσης, του πρότεινα να ξανασκεφτεί η μαιευτική κλινική το πρωτόκολλο των παρεμβάσεων κατά τον τοκετό», θυμάται.
Το σχέδιο των τοκετών
Η Ερασμία ήθελε να γεννήσει σε πισίνα. Φυσικά, ήθελε να είναι ενήμερος και ο γιατρός της για παν ενδεχόμενο και βέβαια να ξέρει και η ίδια σε ποιο νοσοκομείο θα μεταφερόταν σε περίπτωση που κάτι δεν πήγαινε καλά. «Στον πρώτο τοκετό, είχα μαζί μου δύο μαίες και τον άντρα μου. Μάλιστα, είχα ενημερώσει τους γονείς μου, οι οποίοι μένουν από κάτω μας, να μην έρθουν καθόλου και να κάνουν υπομονή μέχρι να τους φωνάξουμε», εξηγεί. Στη δεύτερη γέννα προστέθηκε και μια βοηθός μητρότητας, η Θέμις Στυλιανοπούλου. Ο ρόλος της βοηθού μητρότητας είναι η παρακολούθηση των αναγκών της μητέρας. «Αρχικά, ήθελα τη Θέμιδα κυρίως για να μπορεί ο άντρας μου να απασχολεί τον γιο μας σε περίπτωση που θα ήταν ξύπνιος και θα ήθελε να είναι μέσα. Τελικά ο μικρός κοιμόταν. Αλλά η Θέμις αποδείχτηκε πολύ χρήσιμη, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά. Πριν από τον τοκετό, μας είχε επισκεφτεί στο σπίτι, είχαμε κάνει αρκετή συζήτηση για τις ανησυχίες μου, αλλά και ανακουφιστικό μασάζ και ασκήσεις για τη μέση. Κατά τη διάρκεια της γέννας, ο ρόλος της ήταν πολύ βοηθητικός και ανακουφιστικός για μένα. Μου έφερνε νερό, με κρατούσε να σηκωθώ, μου έκανε πιέσεις στη μέση ανακουφιστικές για τον πόνο. Αλλά και μετά, ερχόταν στο σπίτι για βοήθεια, για να πούμε μια κουβέντα για το πώς είμαι και με τα δυο παιδιά, για το πώς πάει ο θηλασμός, γενικά για την κατάσταση στην οποία βρισκόμουν…»
Συμπερασματικά
Και τις δυο φορές, η Ερασμία είχε προετοιμαστεί για γέννα στο νερό, αλλά και τα δύο μωρά βγήκαν τελικά έξω απ’ αυτό. «Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορώ να πω ότι ήταν κάτι που με δυσαρέστησε. Αυτό που ήθελα πάνω απ’ όλα ήταν μια ήρεμη διαδικασία, την οποία και είχα. Φυσικά, υπήρχε γιατρός σε επιφυλακή, που θα ερχόταν στο νοσοκομείο, σε περίπτωση που χρειαζόταν να μεταφερθούμε εκεί», τονίζει. Θα σύστηνε, όμως, σε μια γυναίκα να γεννήσει στο σπίτι; «Γενικά, δεν θα σύστηνα ποτέ σε μια γυναίκα να κάνει κάτι για το οποίο δεν αισθάνεται άνετα», απαντά κατηγορηματικά. «Το μόνο που θα έκανα θα ήταν να την ενημερώσω για τις επιλογές της. Θα της μιλούσα για τη δική μου εμπειρία, για το γεγονός ότι η γυναίκα γεννά και δεν υπάρχει κάποιος που την ξεγεννά, ότι μπορεί απλώς να επιλέξει την ομάδα που θα τη συνοδεύσει. Εάν, λοιπόν, μια μέλλουσα μητέρα ήταν αποφασισμένη ότι θα ήθελε κάτι τέτοιο, τότε, ναι, θα της έλεγα ότι μέσα από τη δική μου εμπειρία, αλλά και μέσα από τις συζητήσεις που έχω κάνει, αυτό δεν θα το βρει εύκολα με κάποιον γιατρό, στο νοσοκομείο».
Ο ρόλος της βοηθού μητρότητας
Πέραν της ιδιαίτερα κατατοπιστικής μαρτυρίας της Ερασμίας, ας δούμε τι έχει να πει στις μέλλουσες μαμάδες και η πιστοποιημένη βοηθός μητρότητας Θέμις Στυλιανοπούλου, που ήταν κοντά της στον δεύτερο τοκετό.
«Ως βοηθός μητρότητας, υποστηρίζω και οικογένειες που επιλέγουν τοκετό στο σπίτι, στη φωλιά που αγκαλιάζει όλες τις επιλογές της οικογένειας: τους επαγγελματίες υγείας και περιγεννητικής φροντίδας που θα την υποστηρίξουν, τους ανθρώπους που θα είναι παρόντες, όπως και το αν τα μεγαλύτερα αδέλφια θα βρίσκονται εκεί. Η γυναίκα είναι ελεύθερη να κινηθεί, να κάνει ντους ή να μπει σε πισίνα. Μπορεί επίσης να φάει και να πιεί ελεύθερα όποτε το χρειάζεται και να απομονωθεί, αν νιώσει αυτή την ανάγκη. Αυτά είναι μερικά μόνο παραδείγματα σε σχέση με την ελευθερία κινήσεων που υπάρχει. Το μωρό έρχεται στον κόσμο στην ησυχία και στην αγκαλιά του χώρου οπού η μητέρα του ζούσε και κινούνταν, ακούγοντας οικείες φωνές, με χαμηλό φωτισμό και κατευθείαν επάνω στο ζεστό δέρμα της. Θηλάζει όταν είναι έτοιμο και ο λώρος κόβεται στον χρόνο που αποφασίζουν οι γονείς. Τα μεγαλύτερα αδέρφια μπορούν να γνωρίσουν αμέσως το καινούργιο μέλος και δεν αποχωρίζονται καθόλου την μητέρα τους. Παρόλο, όμως, που θεωρώ όλα τα παραπάνω πλεονεκτήματα σε σχέση με τον τοκετό στο μαιευτήριο, δεν θα προτείνω σε μια οικογένεια τον τοκετό στο σπίτι, όπως φυσικά και δεν θα προτείνω οτιδήποτε άλλο. Από την θέση της βοηθού μητρότητας, θα ενημερώσω τους γονείς για τις επιλογές τους, έτσι ώστε να αποφασίσουν αυτό που τους ταιριάζει καλύτερα και με το οποίο νιώθουν την μεγαλύτερη ασφάλεια.
»Ο δικός μου ρόλος σε έναν τοκετό στο σπίτι είναι να υποστηρίξω τη γυναίκα που γεννάει πρακτικά και συναισθηματικά. Πρακτικά σημαίνει να ετοιμάσω και να προσφέρω ελαφρά γεύματα και νερό, να της κάνω μασάζ στα σημεία που χρειάζεται, να της βάλω κομπρέσες δροσερές στο μέτωπο, να τη βοηθήσω στο ντους, να υποστηρίξω το σώμα της, όταν βρίσκεται σε στάση που χρειάζεται στήριξη. Συναισθηματικά σημαίνει να ακούσω τους φόβους και τις ανησυχίες της, να της κρατήσω το χέρι, απλώς να την κοιτάξω, να ανοίξω την καρδιά μου και να τη “χωρέσω” έτσι όπως είναι κάθε στιγμή, χωρίς να την κρίνω ή να τη συμβουλεύω. Αντίστοιχα είμαι εκεί και για την υπόλοιπη οικογένεια, τον/τη σύντροφο, τα μεγαλύτερα παιδιά, ακόμα και για τους παππούδες και τις γιαγιάδες, ενημερώνοντάς τους, για παράδειγμα, για την εξέλιξη του τοκετού, αν αυτό μου έχει ζητηθεί. Στο σημείο αυτό, οφείλω να τονίσω πως μια βοηθός μητρότητας είναι επαγγελματίας περιγεννητικής φροντίδας, που σημαίνει πως δεν κάνει ιατρικές πράξεις, ούτε αποφασίζει για ιατρικά θέματα. Δεν είναι εκπαιδευμένη για κάτι τέτοιο. Για το ιατρικό κομμάτι του τοκετού, υπεύθυνη είναι η μαία, την οποία επίσης υποστηρίζει με τη φροντίδα της η βοηθός μητρότητας, ώστε να είναι όσο πιο ξεκούραστη γίνεται, για να παρακολουθεί την πορεία του τοκετού και να λαμβάνει αποφάσεις με καθαρότητα πνεύματος, όποτε χρειάζεται.
»Κλείνοντας, αξίζει να αναφέρω πως τη συγκεκριμένη περίοδο της Covid-19, το νοσοκομειακό περιβάλλον είναι χώρος ανταλλαγής μικροβίων και μια έγκυος γυναίκα είναι φυσικό να φοβάται να εκτεθεί σε αυτό. Επιπλέον, δεν επιτρέπεται να έχει μαζί της συνοδό, γεγονός που λειτουργεί τραυματικά. Έτσι, όλο και περισσότερες οικογένειες ερευνούν προσεκτικά τις επιλογές τους, ενημερώνονται για αυτές και αρκετές επιλέγουν πλέον τον τοκετό στο σπίτι. Πιστεύω πως αυτή η τάση θα συνεχιστεί και μετά την πανδημία. Υπάρχουν, άλλωστε, μαιευτικές ομάδες με μεγάλη εμπειρία που αναλαμβάνουν την υπεύθυνη, ολοκληρωμένη ενημέρωση και την υποστήριξη του τοκετού στο σπίτι με μεγάλη ασφάλεια».
Η μαία στον τοκετό στο σπίτι
Η μαία Έλντα Λάτη εξηγεί στο Τaλκ ότι ο τοκετός στο σπίτι πρέπει να είναι μια συνειδητή επιλογή (δεν πρέπει η μητέρα να τον φοβάται ή να πιεστεί), ενώ προϋποτίθεται πως η μητέρα είναι υγιής και η κύηση χαμηλού κινδύνου. Αν ισχύουν όλα αυτά, τότε πρόκειται για μια όμορφη εμπειρία με πολλά οφέλη τόσο για τη γυναίκα όσο και για το νεογνό, που γεννιέται με φυσικό τρόπο, σε περιβάλλον οικείο και χαλαρό. Η προετοιμασία, η χρήση αναπνοών και ήχων, η χρήση της πισίνας για ανακούφιση του πόνου και το ήρεμο περιβάλλον του σπιτιού συμβάλλουν σε μια μαγική εμπειρία. Ο ρόλος της μαίας είναι να συνοδεύσει τη μητέρα στο ταξίδι της αυτό, να της εξηγήσει τις διάφορες φάσεις, αλλαγές και αισθήσεις που βιώνει και να την προετοιμάσει σωματικά και συναισθηματικά για τον ερχομό του μωρού. Επίσης, οφείλει να εκτιμήσει αν υπάρχει κάποια επιπλοκή, οπότε χρειάζεται μεταφορά της επιτόκου σε οργανωμένο μαιευτικό κέντρο. Ο φυσικός τοκετός, όπως έχει επιστημονικά αποδειχθεί, είναι ο καλύτερος τρόπος να γεννηθεί το μωρό. Προκαλεί, επίσης, τα λιγότερα τραύματα. Όσα μωρά γεννιούνται με φυσικό τοκετό, έρχονται αμέσως στην αγκαλιά της μητέρας τους, θηλάζουν αμέσως, ενώ καθυστερείται και η απολίνωση του λώρου, που είναι επωφελής για το νεογνό. Θετική είναι επίσης και η άμεση έκθεσή του στα μικρόβια τους σπιτιού. Μετά τον τοκετό, η μαία παρέχει στους γονείς τα απαραίτητα έγγραφα για την έκδοση του πιστοποιητικού γεννήσεως και για τα επιδόματα. Ακόμα, επιβλέπει τις πρώτες μέρες την πορεία της υγείας και τη γενική φροντίδα της λεχώνας και του νεογνού, τον θηλασμό και κάνει/παραγγέλνει τις απαραίτητες εξετάσεις. Φυσικά, το νεογνό πρέπει να εξεταστεί άμεσα, εντός των πρώτων εικοσιτετραώρων, από παιδίατρο.
Η φωτογραφία της Ερασμίας είναι από την έκθεση traveller. της Θέμιδας Στυλιανοπούλου, εμπνευσμένης από τις πρώτες στιγμές μετά την γέννα.
