Παρόλο που συνήθως υπάρχει ξεχωριστός δάσκαλος, πολλές φορές όλα αυτά τα χρόνια που είμαι εκπαιδευτικός έχει χρειαστεί να κάνω το μάθημα των καλλιτεχνικών. Κάθε φορά ήταν το “μάθημα” που μου έπαιρνε τον περισσότερο χρόνο για να το προετοιμάσω, ενώ από την άλλη ήταν το “μάθημα” που διαπερνούσε κάθε άλλο μάθημα: χρησιμοποιούσα την τέχνη ως έκφραση στην ιστορία, στη γλώσσα, στα μαθηματικά, στη γεωγραφία…

Η τέχνη, ιδιαίτερη η ζωγραφική, είναι επικοινωνία και έκφραση. Τα παιδιά χαλαρώνουν όσο ζωγραφίζουν. Εσωτερικές διαδικασίες ωρίμασης και επεξεργασίας του κόσμου–περιβάλλοντος γίνονται την ώρα που ζωγραφίζουν. Κάθε παιδί εξελίσσεται όταν του δίνεται η ευκαιρία να ζωγραφίσει και να προβάλει πράγματα που δε θα μπορούσε να τα εκφράσει με τον λόγο. Είναι μία μοναχική, συχνά, διαδικασία που όμως τελικά είναι και μέσο επαφής και επικοινωνίας. Ένα παιδί, με μια ζωγραφιά θα δείξει την αγάπη του, θα κάνει ένα δώρο ή θα εκφράσει τον θυμό του ή τον φόβο του.

Από την άλλη, είναι παιχνίδι με χρώματα και υλικά που διεγείρουν τις αισθήσεις. Δαχτυλομπογιές και νερομπογιές ή άλλα υλικά όπως η πλαστελίνη, ο πηλός, η λάσπη, υγρό σαπούνι χρειάζονται επαφή. Κάθε παιδί όταν πρωτοπιάνει τα υλικά αυτά στα χέρια του έχει δισταγμό και μετά οι κινήσεις και ο τρόπος δείχνουν ότι είναι σαν να προσπαθούν να γίνουν ένα με το υλικό αυτό. Πασαλείβονται ολόκληρα για να νιώσουν την αίσθηση του υλικού αυτό στα χέρια τους.

Κάθε άμεση επαφή με υλικά είναι βοηθητική στην ανάπτυξη και θεραπευτική. Δεν είναι τυχαίο που ξαφνικά αρχίσαμε να ψάχνουμε ώρα messy play ή να εξειδικεύουμε θεραπευτές που να χρησιμοποιούν (είτε σε παιδιά είτε σε ενήλικες) την τέχνη ως μέσο θεραπείας.

Όσο τα παιδιά μεγαλώνουν τόσο χάνουν τον αυθορμητισμό που έχουν στο να ζωγραφίζουν. Η εικόνα των πραγμάτων γίνεται τόσο σαφής και συμπαγής που βρίσκουν ατέλειες στην έκφρασή τους, με αποτέλεσμα να αποτρέπονται από το να τη χρησιμοποιούν ως τρόπο έκφρασης.

Το σχολείο είναι, ή θα μπορούσε να είναι, ένας χώρος που θα δίνει πρόσβαση σε υλικά και τεχνικές. Που θα ενισχύει και θα ενθαρρύνει την έκφραση αυτή και μάλιστα όχι μόνο με τη χρήση των καλλιτεχνικών αλλά και όλων των άλλων μορφών τέχνης και έκφρασης. Φέρνουν γνώση και ελευθερία. Γνώση και ελευθερία. Γνώση του κόσμου και γνώση του εαυτού. Έρχεται καθένας πιο κοντά στον πυρήνα του, ανακαλύπτοντας μέσα από αυτό που δημιουργεί κομμάτια του εαυτού του.

Δεν είναι τυχαίο που πολλοί θεωρούν τα παιδιά καλλιτέχνες. Οι ποιητές και οι ζωγράφοι ζηλεύουν τον τρόπο που αυτά εκφράζονται και προσπαθούν διακαώς να τα μιμηθούν ή να τους μοιάσουν. Ή αλλιώς, σε μια άλλη μετάφραση, να γυρίσουν πίσω στην παιδικότητά τους.

Αν θέλουμε έναν τόπο πνευματικά υγιή, χρειάζεται να δώσουμε χώρο και χρόνο στα παιδιά να εκφράζονται μέσω της τέχνης. Μέσω της τέχνης ή αλλιώς της δημιουργίας μπορεί κανείς να νιώθει ζωντανός. Μπορούμε να δημιουργούμε με πολλούς τρόπους, την κάθε στιγμή της ζωής μας. Όμως για τα παιδιά, ο τρόπος που δημιουργούν ταυτίζεται με αυτό που ονομάζουμε τέχνη. Ας μην τους αφαιρέσουμε αυτή την ανάγκη – αυτό το δικαίωμα στη ζωή…