Σε κουβέντα που είχα με τον δεκαεξάχρονο ανιψιό μου, μου έδωσε να καταλάβω ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στο σχολείο είναι κάτι σαν τις οδηγίες τοποθέτησης αντιολισθητικών αλυσίδων. Υπάρχει ένα φυλλάδιο ή μια εικόνα, που μπορείς να ψάξεις και μόνος στο διαδίκτυο, θεωρητικά είσαι υποχρεωμένος να τις έχεις στο αυτοκίνητο, αλλά μαθαίνεις να τις φοράς τη στιγμή που τις χρειάζεσαι. Σε κάθε περίπτωση, το κράτος φρόντισε, όπως ήταν υποχρεωμένο, να ενημερωθείς ότι υπάρχουν οι αλυσίδες.

Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στο σχολείο
Το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής, αν διδάσκεται, διδάσκεται ελάχιστα και αποσπασματικά σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, στο πλαίσιο των νέων «εργαστηρίων δεξιοτήτων». Το υπουργείο Παιδείας δεν έχει κανέναν λόγο να νιώθει τύψεις που στα δεκατέσσερα χρόνια υποχρεωτικής εκπαίδευσης εσύ μπορεί να έμαθες ότι το 500 π.Χ. ο Αρταφέρνης ο Πέρσης τα ’βαλε με τους Έλληνες και έχασε, αλλά εάν το 2022 μ.Χ. βρεθείς με απόγονο από τα δεκαεφτά σου χωρίς να το θες, είναι μια ιστορία δική σου και…καλά να πάθεις. Επιπλέον, δεν θα νιώσει κανείς άσχημα που μπορεί να πληγώσεις μία κοπέλα, επειδή δεν ήξερες ότι για να φτάσει σε οργασμό θέλει παραπάνω χάδια από όσα θες εσύ ως αγόρι, ούτε κάποια ενοχή επειδή μια έφηβη δεν έμαθε να σέβεται πρώτη απ’ όλους εκείνη το σώμα της για να το προστατεύει. Προφανώς, δεν αποποιούμαι τις ευθύνες που έχουμε ως γονείς, αλλά και το υπουργείο ας μην καυχιέται ότι έχει εντάξει μάθημα σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία.
Ρώτησα τον ανιψιό μου εάν θα ήθελε στο Λύκειο να είχαν όντως κάποιο μάθημα γύρω από το σεξ, ενταγμένο στο επίσημο εβδομαδιαίο πρόγραμμα, μα η απάντηση ήταν απογοητευτική: «Ναι, χρειάζεται, αλλά, απ’ την άλλη, δεν είμαστε και πολύ ώριμοι να το παρακολουθήσουμε». Δηλαδή, ενώ είναι ένα μάθημα για το οποίο όλοι οι έφηβοι θα ενδιαφέρονταν (πολύ πιθανόν περισσότερο από π.χ. τα αρχαία) υπάρχει η πεποίθηση από τους ίδιους ότι την ώρα εκείνη θα γινόταν ένας χαμούλης. Και όντως έτσι είναι. Σκεφτείτε να έβαζαν σε μια τάξη δέκα ενήλικους, δέκα από εμάς, που θεωρητικά έχουμε ξεπεράσει τα όποια ταμπού μας, και να μας μιλούσαν για το σεξ. Αν όχι γελάκια και αστειάκια γύρω από το θέμα, τουλάχιστον μια αμηχανία θα τη νιώθαμε.
Άρα μήπως πρέπει να ξεκινήσει η διδασκαλία από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού, όταν τα παιδιά μπορούν ακόμα να πειθαρχήσουν σε ένα μάθημα πολύ διαφορετικό από τα συνήθη; Δεν θα ήταν αποτελεσματικό να αρχίζει νωρίς με βασικές γνώσεις, π.χ. με τα αναπαραγωγικά όργανα, και αργότερα, στις τάξεις της εφηβείας, η θεματολογία να αφορά πιο πολύπλοκα θέματα, από τη σωστή χρήση του προφυλακτικού έως και τη σημασία της συναίνεσης; Μήπως το μάθημα πρέπει να αποκτήσει ισάξια βαρύτητα με τα υπόλοιπα και να διδάσκεται κάθε βδομάδα, ακόμα και παραπάνω από μια φορές; Μήπως πρέπει τα παιδιά να εξετάζονται γραπτώς; Όχι ότι είμαι υπέρ του εξεταστικού ύφους εκπαίδευσης, αλλά αφού τα μαθήματα παίρνουν υπόσταση μόνο υπό την «απειλή» των εξετάσεων, γιατί όχι και η σεξολογία να μη γίνει μάθημα που θα πρέπει να περάσουν οι μαθητές κάθε κατεύθυνσης;
Το 2021 ήταν το έτος των γυναικοκτονιών. Λίγοι φοβούνται πια επειδή οι νέοι δεν μιλούν σωστά την ελληνική γλώσσα. Οι περισσότεροι ανησυχούμε που δεν γνωρίζουν καν λέξεις όπως σεβασμός, έρωτας, συναίνεση. Οι περισσότεροι ανησυχούμε, γιατί ενώ τελικά το σχολείο τούς έμαθε για την γονιμοποίηση των φυτών, άντε και του ωαρίου της γυναίκας, δεν τους έμαθε ότι εκείνη δεν βγάζει συνήθως τα ρούχα της σε 30 δευτερόλεπτα και δεν στήνεται να υποδεχτεί το πρώτο πέος που περνάει από μπροστά της.

Προς εφήβους
Αν με διαβάζει κάποιος έφηβος, θα ήθελα να του τονίσω ότι ωραία αυτά τα ακροβατικά στο Pornhub, ζηλευτές ίσως και οι επαναλαμβανόμενες στύσεις μακράς διαρκείας τεράστιων φαλλών, αλλά καλύτερα να το εισπράξει ως μια ταινία και μόνο ή έστω ως υλικό ονειροπόλησης, παρά ως κάτι που γίνεται στ’ αλήθεια. Το μέγεθος, άλλωστε, έχει αποδεδειγμένα λιγότερη αξία από αυτή που του αποδίδεται. Η απόδειξη είναι βιολογική, μια και οι πιο ευαίσθητες ερωτογενείς ζώνες σε μια γυναίκα βρίσκονται στη κλειτορίδα ή άντε κάπου στα 4 εκατοστά από την είσοδο του κόλπου. Συνεπώς και ένα μετρίου μεγέθους αντρικό μόριο μπορεί να πετύχει σεξουαλικά. Αλλά αυτό πρέπει να σας το διδάξει κάποιος. Να σας μιλήσει πρώτα για την ανατομία του κάθε φύλου και κατόπιν για τα βιολογικά μυστικά. Όπως ότι η διέγερση ενός άντρα, η στύση του πέους, είναι μια φάση σύντομη, γρήγορα ξεκινά και απότομα συνήθως μεταπίπτει στη φάση της χαλάρωσης μετά την εκσπερμάτωση. Η αντίστοιχη φάση στη γυναίκα, όμως, παίρνει παραπάνω χρόνο και διαρκεί και περισσότερο.
Αυτό σημαίνει ότι θα είναι πιο «έξυπνο» αν υιοθετήσετε έναν λιγότερο σκληρό και γρήγορο τρόπο στη σεξουαλική προσέγγισή σας και αφιερωθείτε στα χάδια. Σε μελέτες για τη σεξουαλική συμπεριφορά των φυλών, το 80% των κοριτσιών ισχυρίζονται πως προτιμούν τα χάδια από τη διείσδυση για να φτάσουν πιο εύκολα σε οργασμό. Και επίσης προτιμούν διαφορετικές δεξιότητες από τα σωματικά «χαρίσματα» που διαθέτει ένα αγόρι, δηλαδή επηρεάζονται θετικά από το πόσο ευγενικό είναι, αν τις κάνει να γελούν, αν έχει χιούμορ, αν είναι κοινωνικό.

Συναίνεση
Αν με διαβάζει κάποιος έφηβος, θα ήθελα να καταλάβει ότι σε όλες αυτές τις ταινίες πορνό υπάρχει έντονο το στοιχείο του σαδομαζοχισμού, όπου η τρυφερότητα μιας ερωτικής πράξης αντικαθίσταται από τραχύτητα και επιθετικότητα, ακόμη και περιφρόνηση. Δεν λέω ότι απαγορεύεται κάτι στο σεξ. Όλα επιτρεπτά είναι, αρκεί να υπάρχει συναίνεση. Αρκεί να ξέρεις ότι για να γίνει πραγματικότητα η φαντασίωση πρέπει να συμφωνεί και ο άλλος/άλλη που συμμετέχει σε αυτή. Στο σεξ δεν υπάρχει συγκεκριμένη ηθική, υπάρχουν όμως οι συμμετέχοντες, που θα την ορίσουν ισότιμα. Διότι οποιαδήποτε επαφή πραγματοποιηθεί με βία, εξαναγκασμό ή ψυχολογική πίεση είναι ΒΙΑΣΜΟΣ, δηλαδή κακούργημα που τιμωρείται με φυλάκιση. Το 1/3 των κοριτσιών στην Ελλάδα, βγαίνοντας από την εφηβεία, έχουν βιώσει τουλάχιστον μια φορά επαφή χωρίς συναίνεση, ποσοστό που μαρτυρά ότι είτε το αγόρι δεν σέβεται την επιθυμία του κοριτσιού είτε ότι το κορίτσι δεν σέβεται το σώμα της και, προκειμένου να είναι αρεστή, τελικά το εκθέτει σε μια διαδικασία για την οποία αργότερα θα μετανιώσει ή που μπορεί να την «μπλοκάρει» σεξουαλικά για χρόνια.

Αυτοδίδακτοι του έρωτα
Oι έφηβοι θα ’ναι πάντα πιο μπροστά από εμάς. Τη στιγμή αυτή, που εγώ γράφω για ανύπαρκτη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία, εκείνοι ίσως έχουν δει όλα τα επεισόδια του Sex Education στο Netflix κι όταν εμείς θα τους μιλήσουμε για το προφυλακτικό εκείνοι ίσως και να το χουν φορέσει ήδη. Αυτή η ικανότητα τους να προπορεύονται είναι στοιχείο της φύσης τους. Ωστόσο, δεν είναι δεδομένο ότι ως αυτοδίδακτοι, αποκτούν ολοκληρωμένη και ουσιαστική γνώση. Κι αυτό το λέω γιατί βλέπω δεκατριάχρονους στο ιατρείο που, όταν τους λέω ότι θα εξετάσω τους όρχεις τους, με ρωτάνε: «Ποιους;»
Πρόσφατα, μάθαμε την είδηση του βιασμού μιας εικοσιτετράχρονης κοπέλας στη Θεσσαλονίκη από μια παρέα νεαρών ενηλίκων. Δεν επρόκειτο για τύπους με βρώμικο ποινικό μητρώο, αλλά για «καλά παιδιά» της υψηλής κοινωνίας, για «βιαστές με γραβάτα», όπως ορθώς γράφτηκε. Από τη μία, δηλαδή, όχθη η πλήρης αμάθεια για το σώμα κι από την άλλη η πλήρης διαστρέβλωση της σεξουαλικότητας.  Και στη μέση, το ορμητικό ποτάμι που παρασέρνει τους ερωτευμένους… Καλύτερα να πάνε ντουγρού στον καταρράκτη παρά να προσπαθήσουν να πιαστούν από μια από τις όχθες αυτές, της αμάθειας ή της διαστροφής.

Μπρος στην καύλα τι είν’ οι λέξεις!
Ωραία, βέβαια, η θεωρία και καλές οι υποδείξεις, όμως τι γίνεται όταν επικρατεί η καύλα, η φυσιολογική της ηλικίας, που πηγάζει από τον ενθουσιασμό του πρώτου έρωτα, που την κατευθύνουν οι ορμόνες και που απλώνεται στο σώμα όχι μόνο ως ανόρθωση των τριχών, ταχυκαρδία και στύση, αλλά και ως ψυχική αναστάτωση  και εν τέλει ευεξία; Τι γίνεται όταν βλέπεις τον γιο σου ή την κόρη σου να τραβάει με αγωνία το πόμολο της πόρτας να βγει έξω να τρέξει στην καλή του ή στον καλό της; Πού πάνε όσα έχεις πει ως γονιός με αμηχανία γύρω από το σεξ,  όταν τα μάτια του παιδιού σου έχουν γυαλίσει; Πού πάνε όλες οι σφιγμένες ανάσες σου τα προηγούμενα χρόνια, όταν του μίλαγες και καλά άνετος; Με τα πρώτα αγγίγματα θα χαθούν, άραγε, όλα σαν χαρτί που κάηκε στη φωτιά; Δεν ξέρω. Ειλικρινά, όμως, πιστεύω ότι το να είσαι έφηβος και να έχεις ακούσει καμιά δεκαριά φορές παραπάνω από ό,τι η δική μου γενιά, των σημερινών σαραντάρηδων, πράγματα γύρω από το σεξ, κάτι θα σώσει εκείνη τη στιγμή. Αρκεί να έχεις ακούσει τα φυσιολογικά και όχι τα στρεβλά.
Και το πιο σημαντικό: Να μιλήσεις για τη συναίνεση με τρόπο που θα αγγίξει το παιδί και όχι με τον απειλητικό χαρακτήρα ενός κανόνα. Ότι, ας πούμε, αν κάνει κάτι κακό, κάτι μη αναστρέψιμο, στο σώμα ή στην ψυχή του ετέρου ημίσεός του, εκείνο θα τον/τη μισήσει. Μόνο τότε η κουβέντα περί συναίνεσης θα αποδώσει και θα προστατεύσει σώματα και ψυχές.
Τα αγόρια πρέπει να ενδιαφέρονται για την αντισύλληψη με τρόπο ισότιμο με τα κορίτσια, με τρόπο προστατευτικό. Και να καταλάβουν ότι ένας δραστήριος σύντροφος, που δείχνει ενδιαφέρον, είναι πιο γοητευτικός από έναν δειλό ερωτευμένο, αδιάφορο για τις συνέπειες των πράξεών του. Αντίστοιχα, τα κορίτσια οφείλουν να καταλάβουν ότι η αντισύλληψη δεν μπορεί να αφήνεται μόνο στα χέρια του εραστή, αλλά ότι το προφυλακτικό αποτελεί και δική τους υποχρέωση. Εάν η σύλληψη απαιτεί δύο, τότε δύο απαιτεί και η αντισύλληψη.

Κάρμα Τσούχτρα
Στο ελληνικό σχολείο του 2022 παρ’ ολίγον να παρουσιαστεί «η θεωρία του αγέννητου παιδιού». Μια θεωρία που υποστηρίζει ότι το παιδί από το πρώτο κύτταρο ή μάλλον από τις πρώτες κιόλας σκέψεις της μητέρας έχει ζωή. Μια θεωρία που ενοχοποιεί την κάθε γυναίκα που σκέφτεται να προβεί στη διακοπή μια κύησης ανεπιθύμητης για διάφορους λόγους. Το ελληνικό σχολείο θεωρεί, λοιπόν, ότι έχει κάνει το χρέος του, ότι δηλαδή έμαθε στους μαθητές τι είναι το σεξ, πώς κάνεις σεξ, πώς κάνεις αντισύλληψη και τι είναι συναίνεση. Και ότι ενώ η ύλη βγήκε με επιτυχία, η ευθύνη πέφτει στην κάθε κοπέλα που δεν ήταν καλή μαθήτρια.
ΟΧΙ! Κάνατε λάθος. Η μόνη θεωρία την οποία, δεκαετίες τώρα, μαθαίνετε στους εφήβους του ελληνικού σχολείου είναι εκείνη του αγέννητου έρωτα. Γιατί αν κάποιος ενήλικος έμαθε πώς να κάνει έρωτα, το έμαθε από δικούς του πειραματισμούς με ισόποσες δόσεις αγαρμποσύνης και τύχης. Και δυστυχώς υπάρχουν αρκετοί ενήλικοι που είτε δεν ξέρουν πώς να βάλουν ένα προφυλακτικό είτε δεν έχουν μάθει να διακρίνουν το γραφείο από το κρεβάτι και, κάνοντας κατάχρηση εξουσίας, μοιράζουν θέσεις εργασίας κάτω απ’ τα σεντόνια.
Το ελληνικό σχολείο μπορεί να μας μιλά για την ερωτική ποίηση που γέννησε ο τόπος μας, αλλά ντρέπεται να μιλήσει για τον έρωτα και το σεξ. Κι αν τελικά υπακούει σε συντηρητικές, θρησκόληπτες, πολιτικές γραμμές, τότε έχω να προτείνω το Κάμα Σούτρα ως πιθανή διδακτέα ύλη. Έτοιμο, μεταφρασμένο στα ελληνικά, αντίστοιχης αναγνωρισιμότητας με τη Βίβλο, ένα σύγγραμμα στο οποίο το σώμα θεωρείται η έκφραση της πνευματικότητας κι όχι της αμαρτίας. Ορίστε μια καλή πρόταση για το υπουργείο Παιδείας και… Θρησκευμάτων· μα δυστυχώς το κάρμα του Έλληνα μαθητή είναι άλλο…

Οι λοιποί… ηθικοί αυτουργοί
Αν η εφηβεία είναι μια διαδρομή εξέλιξης προς τη διαμόρφωση της ταυτότητας, τότε το σχολείο οφείλει να παίξει τον ρόλο του σηματοδοτημένου μονοπατιού, ο γονιός τον ρόλο του θεατή που πετά το μπουκαλάκι με το νερό στον διψασμένο δρομέα και ο παιδίατρος εκείνον που παρατηρεί από μακριά αν όλα βαίνουν ομαλώς. Τα εφηβάκια μας έχουν τόσους ενήλικους πάνω από το κεφάλι τους, αλλά τελικά, από αμηχανία και ταμπού, τα αφήνουμε να κολυμπήσουν μόνα στα βαθιά νερά της σεξουαλικότητας. Τελικά, δεν υπάρχει η κατάλληλη ηλικία για να μιλήσεις για το σεξ στα παιδιά. Υπάρχει ο κατάλληλος τρόπος ανά ηλικία. Ας τους μιλήσουμε όσο πιο νωρίς γίνεται!

Ο Ιορδάνης Παπαδόπουλος MD, PhD, είναι Επιμελητής Β΄ Παιδιατρικής ΓΝ Σύρου. iordanispapado@hotmail.com