Ήρθε αυτή η περίοδος του χρόνου που η μυρωδιά της θάλασσας ανακατεύεται με την ευωδιά από το αγιόκλημα, πάνω στο οποίο ο τζίτζικας νανουρίζει τις έγνοιες μας. Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες όλο αυτό το γλυκό ανακάτεμα θα σηματοδοτούσε το ξεκίνημα των διαδικασιών αποχώρησης από την πόλη. Κάτω από κανονικές συνθήκες θα ξεκινούσα κι εγώ να σκέφτομαι τα πράγματα που θα έπαιρνα μαζί μου στο μακρινό ταξίδι, στον μόνιμο καλοκαιρινό μου προορισμό, στο νησί της καρδιάς μου. Πρόκειται για ένα ταξίδι που διαρκεί 6 ώρες, μέσα σε ένα μεγάλο καράβι. Μέσα σε αυτό το καράβι έχω περάσει σχεδόν όλα μου τα παιδικά χρόνια, τα εφηβικά και τα ενήλικα. Με θυμάμαι να αποκοιμιέμαι στρώνοντας έναν υπνόσακο ή απλά ένα σεντονάκι σε γωνίτσες/φωλίτσες του καραβιού. Αποκοιμιόμουν από το απαλό ή, άλλες φορές, το άγριο νανούρισμα των κυμάτων και ξυπνούσα μόλις άκουγα αυτό το υπέροχο, εύηχο όνομα του χωριού-λιμανιού μου! Τα πρώτα μου βήματα τα έκανα σε αυτό το λιμάνι, τα πρώτα της βήματα τα έκανε και η κόρη μου σε αυτό το λιμάνι!  Τα σαράντα χρόνια που πατώ σε τούτη τη γη έχασα μόνο ένα καλοκαίρι και ήταν τότε που θα γινόμουν μαμά. Έμελλε φέτος, το καλοκαίρι 2020, να είναι το δεύτερο καλοκαίρι που δε θα μπω στο καράβι και που δε θα φτάσω στο νησί!

Απορίες γονέων 

Πριν από λίγο καιρό, βρεθήκαμε σε μια παραλία με τη μικρή μου και, καθώς παίζαμε με τα κουβαδάκια της, μας πλησίασε ένα παιδάκι, που με μεγάλο αυθορμητισμό έκατσε δίπλα μας, σχεδόν κολλημένο πάνω μας. Η κόρη μου σαν πιο μεγάλη έκανε πιο πέρα και είπε «δεν είναι καλή ιδέα να είμαστε τόσο κοντά, αλλά κάτσε να παίξεις μαζί μου από απόσταση». Εγώ, πάλι, προβληματίστηκα, είπα στο παιδάκι να ενημερώσει τη μαμά του πως θα παίξει μαζί μας και αναρωτήθηκα «πώς θα τη βγάλουμε φέτος την καλοκαιρινή σεζόν;» Την ίδια απορία είχε και μια μαμά σε μια από τις ομάδες γονέων μου. Η συγκεκριμένη μαμά έχει δύο παιδιά και το ένα νοσεί από κάποιο αρκετά σοβαρό αυτοάνοσο. «Πώς θα αφήσω το άλλο παιδί ελεύθερο να κυλιέται στις παραλίες; Μέχρι τώρα δεν τα έστελνα σχολείο προκειμένου να μην κολλήσουν κάτι, τώρα θα πάμε στο εξοχικό αλλά πώς θα είναι η ζωή μας;» Κοίτα να δεις ένα μπέρδεμα!

Και τώρα τι κάνουμε; Και τώρα τι λέμε;

Παρατηρώ τους ανθρώπους να ξεχνιούνται. Κάποιοι, μάλιστα, λειτουργούν σαν να μην έχει συμβεί τίποτα. Κάποιοι μιλούν ακόμα και με θυμό, γιατί πιστεύουν πως όλα αυτά είναι ένα φιάσκο, ένα ψέμα που αποσκοπεί σε κάτι άλλο. Σίγουρα φαντάζει σαν ψέμα όλο αυτό, σίγουρα δεν το χωρά το μυαλό μας πως δεν μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι να πλεύσουμε στους προορισμούς της καρδιάς μας, δίχως να μας βασανίζουν δεύτερες σκέψεις, δίχως τις μάσκες, τα αντισηπτικά και την αγωνία να μη μολυνθούμε από τον απροσδιόριστο αυτό αόρατο κίνδυνο. Και σαν γονείς τι κάνουμε; Τι μπορούμε, άραγε, να κάνουμε, ώστε να περάσει όσο πιο ανώδυνα γίνεται αυτό εδώ το αλλόκοτο καλοκαίρι. Νομίζω πως τα μικρά μας έχουν από την πρώτη στιγμή καταλάβει τι έχει συμβεί και αν παρατηρήσετε τα παιδιά από κοντά θα καταλάβετε πως όχι μόνο το έχουν κατανοήσει, αλλά και πως έχουν τη δυνατότητα να αντεπεξέλθουν με ψυχραιμία και με μεγάλη προσοχή. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μην ξεχάσουμε πως τα μικρά μας έχουν ανάγκη να αισθανθούν ασφαλή μέσα στο πλαίσιο κυρίως του ψυχοσυναισθηματικού χώρου που τα περιβάλλει. Ο χώρος αυτός δεν είναι φυσικά άλλος από τον δικό μας εσωτερικό χώρο. Με άλλα λόγια, όσο πιο ψύχραιμοι είμαστε εμείς τόσο πιο ψύχραιμα θα είναι και τα παιδιά μας.

Η σημασία της ρουτίνας 

Ξέρετε, η ρουτίνα είναι απόλυτα σημαντική για το υγιές μεγάλωμα των παιδιών μας αλλά και για τη δική μας ψυχική ηρεμία και υγεία. Το να ετοιμάζεσαι για τις διακοπές του καλοκαιριού είναι μια σημαντική ρουτίνα. Η αρχή των καλοκαιρινών διακοπών σηματοδοτεί το τέλος μιας χρονιάς και το τέλος τους την αρχή μιας νέας χρονιάς. Αυτές οι εναλλαγές αρχής και τέλους φέρνουν μέσα μας πολλά συναισθήματα, σε εμάς τους μεγάλους πιο αθόρυβα αλλά εξίσου έντονα. Στα παιδιά μας οι εναλλαγές και αλλαγές, κυρίως το τέλος των διακοπών, μπορεί να προκαλέσουν έντονες και κάποιες φορές δραματικές αντιδράσεις. Είναι, κατά κάποιον τρόπο, ένα πένθος αυτό που βιώνουν οι μικροί μας ήρωες, όταν ξεριζώνονται από τις θάλασσες, τη φύση και την ξέφρενη ζωή με τα σουβλάκια, τα παγωτά, τους φίλους και τα ξενύχτια υπό τον ήχο χαρούμενων ενήλικων αλαλαγμών, γιατί και εμείς έτσι χαρούμενοι και χαλαροί μεταμορφωνόμαστε στα μάτια τους σε χρωματιστά πλάσματα.

Γιατί, πώς να το κάνουμε, είμαστε και εμείς οι μεγάλοι πολύ πιο χαλαροί, αγγίζουμε ξανά μέσα από τις καλοκαιρινές διακοπές τις ρίζες των παιδικών μας κλαδιών και, αν είχαμε την τύχη να ήμασταν παιδιά ευτυχισμένων καλοκαιριών, η ηρεμία και η χαρά γεμίζουν τα σώματά μας με το που πατάμε τα πόδια μας στα εδάφη των διακοπών. Όταν, όμως, ξεριζωνόμαστε από τη συνθήκη των διακοπών, τα μικρά και τα μεγάλα πλάσματα, για να μπούμε πάλι σε μια ρουτίνα επιδόσεων και περιορισμών (αναγκαίων και χρήσιμων φυσικά, αλλά αυτό δεν αλλάζει το δραματικό της υπόθεσης) το τέλος των διακοπών παίρνει τη μορφή μιας βίαιης διακοπής. Μάλιστα, όσο πιο όμορφα περνάμε τόσο πιο βίαιο είναι το τέλος, ακόμα κι αν ξέρουμε την ημερομηνία επιστροφής από την αρχή.

Δεύτερες και τρίτες σκέψεις

Φέτος, όμως, το καλοκαίρι 2020, ακόμα και αν πατήσουμε το χώμα της παιδικής πατρίδας, θα έχουμε δεύτερες και τρίτες και τέταρτες σκέψεις. Θα κοιτάμε τους γύρω μας, κυρίως τους τουρίστες που θα μιλούν άλλη γλώσσα από τη δική μας και ίσως να μας λούζει η αγωνία. Ποιος ξέρει και ποιος άλλωστε θα μπορούσε να μας διαβεβαιώσει πως δεν κουβαλούν και μικρότερους τουρίστες μαζί τους, και μάλιστα με κορόνες στα κεφάλια τους. Όπως και να ’χει, φέτος οι διακοπές θα είναι αλλιώτικες, δεν ξέρω αν θα σαλπάρουμε ή όχι αλλά σίγουρα δε θα επιβιβαστούμε στο καράβι  της ανεμελιάς των διακοπών, όπως άλλες χρονιές.

Ο «Οδηγός επιβίωσης προς μη ναυτιλλόμενους» που προτείνουμε για το καλοκαίρι 2020: 

• Πάρτε αγκαλιά τα παιδιά σας, εξηγήστε τους πως η φετινή χρονιά ήταν απίστευτα δύσκολη και περίεργη και για σας, ρωτήστε τα πώς αισθάνθηκαν, δώστε τους χώρο και χρόνο να εκφραστούν.
• Αν γνωρίζετε πότε θα είναι η άδεια σας ή πού θα πάτε για διακοπές, φτιάξτε τον χάρτη των διακοπών, κάντε ένα σχέδιο με τα πράγματα που θα θέλατε να κάνετε μαζί, ονειρευτείτε και αφεθείτε στα έμπειρα σε φαντασία μυαλουδάκια τους.
• Μπορεί το φετινό καλοκαίρι να ξεκινά αβέβαια και το πέρας του να απειλεί την επιστροφή στην κανονικότητα και να προμηνύει νέες συνθήκες καραντίνας,  αλλά εμείς οι μεγάλοι οφείλουμε να προστατέψουμε τα μικρά μας από όλο αυτό τον τρομαχτικό βυθό στον οποίο καραδοκούν τέρατα.
• Ας μείνουμε «στα ρηχά» κι ας μαζέψουμε ήλιο και όμορφες εμπειρίες όπου κι αν πάμε, ακόμα κι αν μείνουμε στην πόλη, γιατί, όπως και να έχει, ό,τι και να γίνει, θα μας χρειαστούν για τη νέα χρονιά που θα έρθει.

Η Σουζάνα Παπαφάγου είναι κλινική ψυχολόγος-οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια.