Η Ντέμπορα Μαρσέρο μας οδηγεί μέσα κι έξω από ένα βάζο

Πέρυσι την άνοιξη κυκλοφόρησε το εικονογραφημένο βιβλίο για παιδιά από τριών ετών Σ’ ένα βάζο μέσα, της Ντέμπορα Μαρσέρο, που ξεχώρισα αμέσως για την ποιότητα, την ουσία του κειμένου και της εικονογράφησης. Στις σελίδες του, συνάντησα τον Λουέλιν και την Έβελιν, δυο λευκά κουνέλια που μαζεύουν εκπληκτικά πράγματα μέσα σε γυάλινα δοχεία· ουράνια τόξα, τον ήχο της θάλασσας ή τον άνεμο ακριβώς προτού αρχίσει να χιονίζει. Το καλύτερο είναι ότι όταν παίρνουν τα βάζα στα χέρια τους θυμούνται όλα όσα έχουν δει και κάνει μαζί. Κι έτσι η φιλία τους διατηρείται ζωντανή, ακόμα κι όταν αναγκάζονται να ζήσουν χώρια.Έναν χρόνο μετά, ο Λουέλιν επέστρεψε. Αυτή τη φορά Έξω από το βάζο, όπου μαθαίνουμε ότι δεν του αρέσει καθόλου να αισθάνεται λύπη, θυμό, μοναξιά ή ντροπή. Έτσι, παραχώνει τα συναισθήματά του σε βάζα και τα φυλάει σε ντουλάπια, ώστε να μην τον ενοχλούν. Σύντομα, δεν νιώθει σχεδόν τίποτα, ούτε δυσάρεστο μα ούτε και ευχάριστο. Όταν τα συναισθήματα αρνηθούν να μείνουν άλλο κλεισμένα στο βάζο, ο Λουέλιν ανακαλύπτει ότι η παρουσία τους χρωματίζει τη ζωή του. Και όταν πλέον τα αποδέχεται, μπορεί επιτέλους να τα αφήσει πίσω του.Με αφορμή τα τρυφερά αυτά βιβλία, διασκεδαστικά μα και χρήσιμα για μικρούς και μεγάλους αναγνώστες, συζητήσαμε με τη δημιουργό τους, τη συγγραφέα και εικονογράφο Ντέμπορα Μαρσέρο, που έχει πολλά και ενδιαφέροντα να μας πει.

Έχω πτυχίο καλών τεχνών (ζωγραφική, χαρακτική, φωτογραφία) και μεταπτυχιακό στην ποίηση. Ζω στις ακτές της Ανωτέρας Λίμνης (σ.σ. Lake Superior, η μεγαλύτερη λίμνη γλυκού νερού στον κόσμο), στο βόρειο κομμάτι των ΗΠΑ, κοντά στον Καναδά, και στον ελεύθερο χρόνο μου κάνω πεζοπορίες, ποδήλατο και σκι σε δάση γεμάτα σημύδες και λευκά πεύκα.
Πάντα μου άρεσε να ζωγραφίζω και να γράφω. Ήδη στα πέντε μου δήλωνα, προφανώς στο πλαίσιο παιχνιδιού, εικονογράφος και συγγραφέας. Μέχρι, όμως, το παιχνίδι να γίνει πραγματικότητα, πέρασαν τριάντα χρόνια! Εργάστηκα πρώτα ως δασκάλα κι έπειτα ως φωτογράφος, μέχρι να συνειδητοποιήσω ότι επιθυμούσα να αφηγούμαι ιστορίες στο μαγικό σύμπαν της παιδικής λογοτεχνίας.
Το μόνο εμπόδιο ανάμεσα σε μένα και στη δουλειά των ονείρων μου ήμουν… εγώ. Όταν αποφάσισα να την κυνηγήσω, δόθηκα ψυχή τε και σώματι. Μέσα σε δυο χρόνια, απέκτησα ατζέντη και έκανα την πρώτη μου επαγγελματική εικονογράφηση, παρά το γεγονός ότι θεωρούσα τον εκδοτικό χώρο απροσπέλαστο –εντελώς λανθασμένα, καθώς όλοι οι εργαζόμενοι τελικά αναζητάμε το ίδιο: τη δημιουργία, την αφήγηση και την έκδοση όμορφων, συναρπαστικών ιστοριών.
Στα Σ’ ένα βάζο μέσα και Έξω από το βάζο χρησιμοποιώ μικρά γυάλινα δοχεία, κουνελάκια και… μαγικό ρεαλισμό, προκειμένου να συλλάβω και να παρουσιάσω τα καθημερινά θαύματα που νοηματοδοτούν τη ζωή. Στο πρώτο, μια φιλική σχέση λειτουργεί καταλυτικά, διευρύνοντας και εμβαθύνοντας τον τρόπο με τον οποίο βιώνει ο Λουέλιν το παρόν. Στο δεύτερο, τα βαζάκια εξηγούν ότι δεν είμαστε τα συναισθήματά μας, όσο έντονα κι αν είναι αυτά. Και ότι αν επιτρέψουμε στον εαυτό μας να κάνει τη δύσκολη επιλογή και αφεθεί να νιώσει όσα έχει να αντιμετωπίσει, θα καταφέρουμε να απελευθερωθούμε.
Πριν από δέκα χρόνια, έπεσα πάνω σε μια ζωγραφιά που πυροδότησε τη φαντασία μου: Απεικόνιζε κάτι σαν καταιγίδα μέσα σ’ ένα βάζο. Αναρωτήθηκα τι θα γινόταν αν μπορούσα πράγματι να κλείσω μια καταιγίδα μέσα σε ένα γυάλινο δοχείο. Το φαντάζεστε να βροντά πάνω στο ράφι της κουζίνας σας; Έπειτα από πολλά προσχέδια, κατέληξα στην ιστορία που γνωρίσατε ως Σ’ ένα βάζο μέσα, με τη μαγεία να αναδεικνύεται μέσα από ανθρωπόμορφα ζωάκια και εικονογραφήσεις με μολύβι και νερομπογιές. Όπως και στο Έξω από το βάζο, η μυθιστορία μου επιχειρεί να καταδείξει μιαν «αλήθεια» που, μολονότι δεν είναι πάντοτε ορατή, γίνεται καθολικά αντιληπτή και συνδέεται με κάθε αναγνώστη.
Χρειάζεται καιρός για μετουσιωθεί μια ιδέα μου σε βιβλίο. Αν προσθέσω τις καθαρές ημέρες δουλειάς, χρειάζομαι έναν με ενάμιση χρόνο. Στο πρώτο, ξεκίνησα με τις ζωγραφιές και έπειτα, πάνω στο βουβό βιβλίο, κούμπωσαν οι λέξεις. Στο δεύτερο συνέβη το αντίστροφο, με το γραπτό κείμενο να προηγείται. Όμως, τα προσχέδια έγιναν ταχύτατα, γιατί πλέον γνώριζα καλά τον ήρωά μου.
Από παιδί αναζητούσα και συγκέντρωνα μικρούς θησαυρούς π.χ. στην αυλή ή στην παραλία. Συνεχίζω να μαζεύω πράγματα σε βαζάκια, σαν τα ψιλολόγια που μαζεύει ο Λουέλιν στο Σ’ ένα βάζο μέσα: πέτρες, βότσαλα, κοχύλια, φτερά, που μου θυμίζουν μέρη που επισκέφτηκα, εμπειρίες που έζησα. Όταν βρίσκω χρόνο να παρατηρήσω κάτι και τελικά να το μαζέψω, παίρνω μαζί μου κι ένα κομμάτι της ημέρας εκείνης, τον ουρανό, τον αέρα, τους ανθρώπους της… Αναμνήσεις θα εντοπίσετε και στις ζωγραφιές μου: φωτογραφίες, τραγούδια, μυρωδιές, φαγητά, φωνές, αγαπημένα πρόσωπα…
Η φιλία, που πραγματεύεται το πρώτο βιβλίο, είναι, κατά τη γνώμη μου, μια βαθιά σχέση ενδυνάμωσης. Έχετε σκεφτεί πόσο πολύτιμο είναι να έχεις φίλους; Να γιορτάζεις μαζί τους τις χαρές και να (ξε)περνάς μαζί τους τις λύπες; Το μοίρασμα –στιγμών, ιστοριών, εμπειριών– προσθέτει στη ζωή ομορφιά, νόημα και πολλά ακόμα. Βασικά προσθέτει τα πάντα!
Τα συναισθήματα, που πραγματεύεται το δεύτερο βιβλίο, με έχουν ταλαιπωρήσει πολύ, διότι μέχρι κάποια στιγμή ήταν, επιτρέψτε μου την έκφραση, ΓΙΓΑΝΤΙΑ, όπως και του Λουέλιν. Μου πήρε καιρό να μάθω να διαχωρίζω εμένα από όσα αισθανόμουν. Τούτο ήθελα να μοιραστώ: Ότι κάποια στιγμή κατάλαβα πως όταν εμφανίζονται ο θυμός, η χαρά, η λύπη, δεν είναι εχθροί μου. Ότι με επισκέπτονται γιατί έχουν κάτι σημαντικό να μου πουν. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν αρνητικά συναισθήματα. Όλα είναι ζωτικής σημασίας και προσθέτουν στις εμπειρίες μας χρώμα και βάθος. Πλέον τα ακούω και τα νιώθω, διότι έτσι οι δυσκολίες περνούν ευκολότερα και αισθάνομαι καλύτερα πιο γρήγορα.
Καθημερινά, προσπαθώ να εκπέμπω, να βιώνω και να δημιουργώ ποίηση· θέλω να ζω μέσα από την ποίηση. Ως φοιτήτρια, μελέτησα τέχνη και λογοτεχνία, που φύτεψαν γερά μέσα μου την επιθυμία και τη συνήθεια να αναζητώ, να παρατηρώ την ομορφιά ακόμα και στα πιο μικρά πράγματα. Η ποίηση υπάρχει παντού γύρω μας, τα δε παιδιά βρίσκονται μάλλον πιο κοντά της απ’ ό,τι οι ενήλικοι. Να διαβάζετε, λοιπόν, μαζί τους, να περπατάτε παρέα στη φύση, να είστε παρόντες στη ζωή τους και στον κόσμο. Και με την παρουσία σας, να συνεχίσετε να γεννάτε τέχνη και ποίηση.