Η Νικολέττα Γεωργίου, ψυχολόγος και μαμά, δημιούργησε έπειτα από χρόνια δουλειάς «Το Κυνήγι της Ευτυχίας», ένα πρωτότυπο ημερολόγιο για παιδιά που στόχο έχει την ανάπτυξη δεξιοτήτων και χαρακτηριστικών που συνδέονται με την ανθεκτικότητα και την ευτυχία τους. Μέσα στη δίνη τής πανδημίας ήταν και για εμένα και για τα παιδιά μου ένα εξαιρετικό εργαλείο ενδυνάμωσης που συχνά μας στήριξε εκεί που τα βρήκαμε σκούρα. Έτσι, αναζήτησα τη συγγραφέα του και συζητήσαμε για τη δουλειά της, για τη σημασία της θετικής ψυχολογίας και της αυτοπεποίθησης, για τη σύγχρονη εποχή, που καθορίζεται από τα like στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (έναν επίπλαστο δείκτη ευτυχίας), για την παιδική ηλικία, την εφηβεία και βέβαια για την πανδημία, που άλλαξε τις ζωές όλων μας.
- Γεια σου, Νικολέττα. Καταρχάς συστήσου στο κοινό του Τaλκ. Ποια είσαι και τι έχεις κάνει;
Γεια σας! Με λένε Νικολέττα Γεωργίου και κατάγομαι από την Κύπρο. Αποφοίτησα από το Τμήμα Ψυχολογίας του Deree, The American College of Greece και συνέχισα τις σπουδές μου με ένα διετές μεταπτυχιακό πρόγραμμα στην Κλινική Ψυχολογία του University of Indianapolis, για το οποίο παρακολούθησα μαθήματα στην Ελλάδα και την Αμερική. Το 2005 απέκτησα τον τίτλο του M.A. in Clinical Psychology και αρχικά δούλεψα αρκετά χρόνια ιδιωτικά, κυρίως με ενήλικους. Κάποια στιγμή, τα επαγγελματικά μου βήματα με οδήγησαν σε μία μακρόχρονια συνεργασία με ένα κέντρο ειδικών θεραπειών, αρχικά στο κομμάτι της συμβουλευτικής γονέων και αργότερα της συμβουλευτικής παιδιών και εφήβων. Έτσι, άνοιξε για μένα επαγγελματικά το κεφάλαιο παιδί και οικογένεια.
- Πώς είχες την ιδέα για «Το Κυνήγι της Ευτυχίας», αυτό το ιδιαίτερο ημερολόγιο, που κάνει θραύση και όχι άδικα;
Οι Έλληνες επαγγελματίες ψυχικής υγείας που ασχολούνται με τα παιδιά, αλλά και οι γονείς που ενδιαφέρονται για ιδιαίτερα ζητήματα, γνωρίζουν καλά πως δεν υπάρχει στα ελληνικά κανένα ολοκληρωμένο βιβλίο ψυχοεκπαιδευτικών δραστηριοτήτων που να περιλαμβάνει τις καινούριες τάσεις του κλάδου, όπως η θετική ψυχολογία. Υπάρχουν εξαιρετικά εγχειρίδια σε πολλές άλλες γλώσσες, αλλά όχι στα ελληνικά. Χρειάστηκε πολλές φορές να μεταφράσω ή να δημιουργήσω από το μηδέν ένα εντυπάκι, προκειμένου να επεξεργαστώ με τα παιδιά κάποιο θέμα με έναν τρόπο που θα φαινόταν ενδιαφέρον και στα ίδια. Στις μικρές ηλικίες θέλεις χρώματα, εικόνες, απλές οδηγίες, επαναλήψεις, χιούμορ. Δυστυχώς, δεν μπορούν τα συμπεράσματα ή οι συμβουλές να προκύψουν απλώς από τη συζήτηση, όπως γίνεται σε μία ατομική συνεδρία ενηλίκου. Το κενό αυτό, λοιπόν, το είχα εντοπίσει ως επαγγελματίας και συνέχισα να το παρατηρώ ως μαμά. Αυτό που συμβαίνει με εμένα είναι ότι όταν γεννηθεί μία ιδέα στο μυαλό μου παραμένει εκεί για πολύ καιρό, την επεξεργάζομαι και την εξελίσσω τόσο πολύ που κάποια στιγμή είναι σχεδόν ολοκληρωμένη και το μόνο που απομένει είναι να αποτυπωθεί στο χαρτί. Αυτό, λοιπόν, συνέβη και με «Το Κυνήγι της Ευτυχίας»! Χρειαζόμουν μία έμπειρη designer για να με βοηθήσει στην παρουσίαση του υλικού που είχε ήδη πάρει σχήμα και μορφή μέσα στο μυαλό μου. Αυτή ήταν η Ιωάννα Αραβανή, που δημιούργησε την υπέροχη εικονογράφηση με πρωταγωνίστρια τη γάτα που λέγεται Ευτυχία και τον φιλαράκο της που την κυνηγάει!
- Θέλεις να μας πεις λίγα περισσότερα πράγματα για το πώς μπορεί να λειτουργήσει ως εργαλείο αυτοβελτίωσης των μικρών μας;
Κατά την παιδική ηλικία διαμορφώνουμε την προσωπικότητα μας. Μαθαίνουμε τρόπους συμπεριφοράς, σκέψης, διαχείρισης καταστάσεων κ.λπ. Αν, λοιπόν, «εκμεταλλευτούμε» αυτήν την περίοδο για να διδάξουμε στα παιδιά ό,τι γνωρίζουμε πως είναι χρήσιμο για να γίνουμε ως άνθρωποι αποτελεσματικοί και ευτυχισμένοι, θα τους έχουμε δώσει κάποια σημαντικά εφόδια για όλη τους τη ζωή. Προφανώς, «Το Κυνήγι της Ευτυχίας» δεν θα κάνει ένα παιδί αυτόματα ευτυχισμένο, μακάρι να μπορούσε να γίνει αυτό! Θα βάλει όμως τις βάσεις, θα δώσει τροφή για σκέψη, θα ενισχύσει τη σχέση γονέα-παιδιού και θα ανοίξει το δρόμο προς τη σωστή κατεύθυνση.
- Δυο λόγια ως ψυχολόγος για τις έννοιες που χρησιμοποιούνται στις σελίδες του:
- Αυτογνωσία…
Σημαντικό κομμάτι της συναισθηματικής νοημοσύνης, σημαντικότατο κομμάτι της καλής αυτοδιαχείρισης και της αποτελεσματικής προσωπικής ανάπτυξης.
- Αυτοαποδοχή…
Η αυτογνωσία είναι ο μισός δρόμος. Ο άλλος μισός είναι η αυτοαποδοχή. Δεν αρκεί να γνωρίζουμε τον εαυτό μας σε όλες του τις εκφάνσεις, πρέπει να μάθουμε και να τον αποδεχόμαστε και να τον αγαπάμε. Αν δεν το κάνουμε πρώτοι εμείς, δεν θα το κάνει εύκολα κάποιος άλλος.
- Κίνητρο για αυτοβελτίωση…
Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε το κίνητρο να βελτιώνουμε συνεχώς τον εαυτό μας. Είναι παράδοξο το γεγονός ότι είμαστε συχνά πολύ έτοιμοι να ανταγωνιστουμε τους άλλους αλλά όχι τον ίδιο μας τον εαυτό. Να αποδείξουμε ότι είμαστε καλύτεροι απο κάποιον άλλον, αλλά όχι να γίνουμε εμείς οι ίδιοι λίγο καλύτεροι από ότι ήμασταν χτες. Το κίνητρο για αυτοβελτίωση σχετίζεται με την αυτοπεποίθηση μας και με το επίπεδο ελέγχου που αισθανόμαστε ότι έχουμε στη ζωή μας.
- Ενσυνειδητότητα…
Μπορούμε να αντλήσουμε χαρά και ικανοποίηση από καθημερινά πράγματα και καταστάσεις, εάν μάθουμε να τα παρατηρούμε. Είμαστε αφηρημένοι, απορροφημένοι στις οθόνες μας. Η ευτυχία είναι παντού γύρω μας, στα μικρά πράγματα που δυστυχώς μας διαφεύγουν.
- Ευγνωμοσύνη…
Έρευνες στον τομέα της θετικής ψυχολογίας, επαληθεύουν ξανά και ξανά το ίδιο εύρημα: απλές ασκήσεις ευγνωμοσύνης στην καθημερινότητα, αυξάνουν το αίσθημα ικανοποίησης και ευτυχίας του ατόμου. Έχουμε πολλά πράγματα για τα οποία αξίζει να αισθανόμαστε ευγνωμοσύνη, απλώς τα θεωρούμε δεδομένα.
- Θετική σκέψη…
Οι σκέψεις μας είναι ο τρόπος με τον οποίο επεξεργαζόμαστε την εξωτερική πραγματικότητα, για να αποφασίσουμε πως θα αισθανθούμε γι’ αυτήν. Η θετική σκέψη, εξ ορισμού, μας βοηθάει να αισθανόμαστε και κατά συνέπεια να διαχειριζόμαστε καλύτερα ό,τι κι αν είναι αυτό που συμβαίνει.
- Κι αφού μας τα ανέλυσες και τα πάντρεψες με μαεστρία στο «Κυνήγι της Ευτυχίας», θα ρωτήσω κάτι φαινομενικά απλό, αλλά μάλλον δύσκολο. Γιατί τα ξεχνάμε όλα αυτά οι άνθρωποι; Οι ενήλικοι, αρχικά, που είμαστε μάλλον αυτοκαταστροφικοί. Κι έπειτα τα παιδιά μας, που μας μιμούνται…
Ο δυτικός κόσμος σήμερα, χτισμένος πάνω σε οικονομικές βάσεις και αρχές, δυστυχώς δίνει έμφαση σε πολύ διαφορετικές προτεραιότητες από τις αληθινά ουσιώδεις και σημαντικές. Οι άνθρωποι έχουμε αποπροσανατολιστεί και ψάχνουμε την ευτυχία στα υλικά αγαθά, στην εξωτερική εμφάνιση ή στα likes! Αυτό επιτάσσει η κοινωνία μας, αυτό προωθούν τα ΜΜΕ, έτσι λειτουργούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που είναι η καινούρια τάση, αυτό κάνουν όλοι γύρω μας και αυτό –σαν υπνωτισμένοι– ακολουθούμε. Δεν θα επιχειρηματολογήσω ιδιαίτερα, είμαι σίγουρη ότι όλοι ξέρουμε κατά βάθος ότι η ευτυχία δεν βρίσκεται πουθενά εκεί τριγύρω! Φαίνεται εξάλλου και στα στατιστικά: οι ψυχικές ασθένειες αυξάνονται, οι αγχώδεις διαταραχές το ίδιο, τα διαζύγια, ο σχολικός εκφοβισμός, η ενδοοικογενειακή βία και η λίστα συνεχίζεται. Είναι όμως ανθρώπινο, όταν όλος ο κόσμος γύρω μας λειτουργεί με έναν συγκεκριμένο τρόπο, να ξεχνιόμαστε, να ακολουθούμε, να επηρεαζόμαστε, να συγκρινόμαστε και να χάνουμε τον δρόμο. Σ’ αυτόν τον -λάθος- δρόμο μας ακολουθούν τα παιδιά, που γνωρίζουμε ότι μαθαίνουν πολύ αποτελεσματικά μέσα από τη μίμηση. Έτσι, διαιωνίζουμε μία κοινωνία που μετρά την ευτυχία με ευρώ, ακριβά ρούχα και likes και όχι με αγκαλιές, χαμόγελα και αληθινούς φίλους.
- Με ποιους τρόπους μπορεί ένα ημερολόγιο αυτοβελτίωσης να λειτουργήσει καταλυτικά στο παιδί και να το κάνει να αλλάξει εντελώς τη στάση με την οποία αντιλαμβάνεται τον κόσμο;
Ο τρόπος με τον οποίο μπορούμε να μάθουμε μία νέα συμπεριφορά ή ένα νέο τρόπο σκέψης δεν απέχει πολύ από τον τρόπο με τον οποίο θα μαθαίναμε μία οποιαδήποτε νέα δεξιότητα π.χ. ένα μουσικό όργανο ή ένα άθλημα: μελέτη και εξάσκηση! Ένα ημερολόγιο αυτοβελτίωσης, όπως είναι «Το κυνήγι της Ευτυχίας», δίνει τροφή για σκέψη, παρουσιάζοντας με έναν ευχάριστο τρόπο τις ιδέες που προσπαθεί να εμφυσήσει στα παιδιά και ταυτόχρονα ενθαρρύνει την εφαρμογή νέων συμπεριφορών ή συμπεριφοριστικών πειραμάτων. Οι νέες συμπεριφορές θα ενισχυθούν θετικά από τα ίδια τα αποτελέσματά τους (αίσθημα περηφάνιας, αποδοχή από τους συμμαθητές, επιβράβευση από τη δασκάλα, μείωση συγκρούσεων με τους γονείς κλπ.) ενεργοποιώντας τη διαδικασία μάθησης και τη σταδιακή αυτοματοποίηση ενός νέου τρόπου λειτουργίας.
- Ο γονιός, δουλεύοντας μαζί με το παιδί του το ημερολόγιο, μπορεί να επωφεληθεί και εκείνος; Σκέφτεσαι μήπως να δημιουργήσεις και ένα «Κυνήγι της Ευτυχίας» για ενήλικους;
Το πρώτο και καλύτερο όφελος που έχει ο γονέας από «Το Κυνήγι της Ευτυχίας» είναι ο εποικοδομητικός χρόνος που θα περάσει με το παιδί του συμπληρώνοντας το ημερολόγιο. Νομίζω ότι η έντονη καθημερινότητα δεν μας αφήνει να απολαύσουμε ποιοτικό χρόνο με τους οικείους μας. Οι συζητήσεις μας περιστρέφονται γύρω από προγράμματα, οδηγίες, συνεννοήσεις και άλλα πρακτικά ζητήματα και πολύ λιγότερο γύρω από σκέψεις, προβληματισμούς, ιδέες, συναισθήματα. Οι άξονες, όμως, που περιεργάζεται και προτείνει «Το Κυνήγι της Ευτυχίας» ως κεντρικούς για την ευημερία ενός ανθρώπου σίγουρα δεν αφορούν μόνο τα παιδιά. Αφορούν όλους μας και νομίζω ότι όσο εικονογραφημένα και χρωματιστά κι αν παρουσιάζουμε τις θεματολογίες του ημερολογίου, οι αλήθειες που βρίσκονται εκεί δεν έχουν ηλικία. Σίγουρα οι ενήλικες μπορούν να επωφεληθούν, αν το θέλουν! Τώρα όσο για «Το Κυνήγι της Ευτυχίας» για ενήλικους, μας το έχουν ζητήσει, μεταξύ αστείου και σοβαρού, πολλοί φίλοι. Δεν είναι αυτήν τη στιγμή μέσα στα άμεσα σχέδια μας. Ετοιμάζουμε καινούρια πράγματα για τα παιδιά που ελπίζουμε να τα αγαπήσετε όσο και «Το Κυνήγι της Ευτυχίας», αλλά ποτέ δεν ξέρεις!
- Ποιες αλλαγές είδες στον εαυτό σου όταν έγινες μητέρα και πώς “χρησιμοποίησες” τη μητρότητα ως εργαλείο συγγραφής του ημερολογίου;
Η αλλαγή που επιφέρει η μητρότητα με εντυπωσίασε, για να είμαι ειλικρινής. Παίρνει χρόνο για να γίνει πλήρως αντιληπτή, αλλά αυτή η τεράστια, ανιδιοτελής αγάπη που αισθάνεσαι για έναν άλλον άνθρωπο νομίζω ότι σου ανοίγει καινούριους ορίζοντες του εαυτού σου. Τουλάχιστον έτσι το αισθάνθηκα εγώ, έγινα βέβαια μαμά σχετικά αργά, πιθανόν να βοήθησε και η ωριμότητα! Πιστεύω, πάντως, ότι η μητρότητα σε βελτιώνει, σου ξυπνά έναν λιγότερο εγωκεντρικό εαυτό, αντιλαμβάνεσαι την ευτυχία που προσφέρει δίνει το να δίνεις, να μοιράζεσαι, να φροντίζεις. Όλα αυτά, ενώ αρχικά απευθύνονται – εννοείται – κυρίως στα παιδιά σου, σιγά σιγά ενσωματώνονται και στην προσωπικότητά σου. Μέσα στο ημερολόγιο δεν θα βρείτε τίποτα παραπάνω και τίποτα λιγότερο από ό,τι θα ήθελα και προσπαθώ κάθε μέρα να διδάξω και στα δικά μου παιδιά για να γίνουν ευτυχισμένοι άνθρωποι. Η εργένισσα Νικολέττα δεν θα είχε καν την υπομονή να συλλέξει και να οργανώσει όλο αυτό το υλικό. Η μαμά Νικολέττα χαμογελάει με ικανοποίηση στην ιδέα ότι κάποιο παιδί μπορεί να βοηθηθεί έστω και λίγο μέσα από «Το κυνήγι της Ευτυχίας».
- Γιατί θα πρότεινες σε έναν γονιό να κάνει δώρο στο παιδί του «Το κυνήγι της Ευτυχίας»;
Για να του δώσει την ευκαιρία να διερευνήσει και να επεξεργαστεί τις έννοιες και τις αρχές που θα βρει εκεί. Ο ρόλος μας είναι να δίνουμε στα παιδιά ευκαιρίες, να ανοίγουμε πόρτες, και να τα εκθέτουμε σε νέα ερεθίσματα και εμπειρίες. «Το Κυνήγι της Ευτυχίας» θα σηκώσει το παιδί από το tablet και τον γονέα από κινητό και θα τους βάλει μαζί σε ένα τραπέζι ή σε έναν καναπέ, να μιλήσουν για τη θετική σκέψη, την ευγνωμοσύνη, την αυτοαποδοχή, το κίνητρο για αυτοβελτίωση. Και μόνο αυτό να γίνει, είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση!
- Ως μαμά εφήβου, έχω να σου πω πως μετά τα δώδεκα χρόνια τα πράγματα ζορίζουν πολύ. Ιδιαίτερα οι έφηβοι της πανδημίας, πιθανότατα το γνωρίζεις άλλωστε, λόγω της δουλειάς σου, ζορίζονται πολύ και ουσιαστικά απορρίπτουν την ευτυχία. Έχεις κάποιες συμβουλές προς τους γονείς μεγαλύτερων παιδιών; Σκέφτεσαι, ίσως, να προχωρήσεις και στη δημιουργία ενός ημερολογίου σε άλλο στιλ, με άλλη γλώσσα προφανώς, που θα απευθύνεται σε παιδιά 12+;
Η εφηβεία είναι μία πραγματικά δύσκολη περίοδος. Οι αλλαγές που διενεργούνται στο άτομο, σε ψυχολογικό, νοητικό και οργανικό επίπεδο είναι τεράστιες. Τα παιδιά αμφισβητούν όλες τις μορφές εξουσίας γύρω τους, αναζητώντας τον εαυτό τους. Για να έχουμε κάποιες πιθανότητες να βρισκόμαστε κοντά στο παιδί μας αυτήν την περίοδο, θα πρέπει να έχουμε χτίσει μία σχέση πολλά χρόνια πριν. Συνεπώς, η συμβουλή μου δεν απευθύνεται στους γονείς των εφήβων, αλλά σε όλους τους γονείς: τα παιδιά δεν θα ανταποκριθούν τη στιγμή που εμείς θεωρούμε ότι πρέπει να επέμβουμε ή να τα καθοδηγήσουμε, αν δεν υπάρχει ήδη μία γερή σχέση ανάμεσά μας. Χτίστε τη σχέση σας με το παιδί στα εύκολα, για να μπορέσετε να είστε κοντά του στα δύσκολα. Όσο για τους σημερινούς γονείς εφήβων: υπομονή, αγάπη, αποδοχή, επικοινωνία και χαμηλούς τόνους. Εφηβεία είναι, θα περάσει. Το ημερολόγιο για εφήβους είναι κάτι που το σκεφτόμαστε. Είναι δύσκολος πληθυσμός οι έφηβοι, δεν τους κερδίζεις εύκολα αλλά και εμάς μας αρέσουν τα δύσκολα. Μπορεί να το τολμήσουμε στο μέλλον.
- Τέλος, εδώ και σχεδόν έναν χρόνο, ζούμε μια σειρά από πρωτόγνωρες καταστάσεις σε οικουμενικό επίπεδο. Μπορεί να υπάρξει ευτυχία μέσα στην πανδημία; Κι όταν τελειώσει πια αυτός ο εφιάλτης, τι τραύματα θα μας αφήσει και πώς θα μπορούσαμε να τα αντιμετωπίσουμε;
Η ευτυχία και η αισιοδοξία αποτελούν, ως ένα βαθμό, επιλογή και στάση ζωής. Έτσι, πιστεύω ότι μπορούν να υπάρξουν ή να διατηρηθούν και μέσα στην πανδημία. Επηρεάζονται βέβαια αρνητικά από τον φόβο και την ανησυχία, αλλά μπορούμε να τα καταφέρουμε, διατηρώντας την ψυχραιμία μας και τηρώντας τα μέτρα που μας καθιστούν ασφαλείς. Το τι θα αφήσει αυτή η περιπέτεια θα το δούμε, δεν είμαι σίγουρη ότι είναι κάτι που μπορεί κανείς να προβλέψει με ακρίβεια. Η πιο λειτουργική πάντως αντίδραση θα ήταν να μάθουμε από αυτή τη δοκιμασία ό,τι έχει να μας διδάξει. Νομίζω ότι ενεργοποιείται μία θεραπευτική διαδικασία όταν μία δύσκολη εμπειρία μετατρέπεται σε αφορμή για καλυτέρευση. Εύχομαι ότι αυτό θα συμβεί και στην περίπτωση της πανδημίας, σε ατομικό και συνολικό επίπεδο.
Μπορείτε να παραγγείλετε «Το Κυνήγι της Ευτυχίας» εδώ. Αμέσως μετά, θα λάβετε ηλεκτρονικά μία αναλυτική ενημέρωση, με οδηγίες και ιδέες για τη βέλτιστη χρήση του. Μπορείτε επίσης να ενημερώνεστε για «Το Κυνήγι της Ευτυχίας» στη σελίδα του στο Facebook.
