Δύσκολα ερωτήματα έρχονται από τους γονείς και να ένα από αυτά. «Ορισμένοι γονείς συμμαθητών του παιδιού μου αφήνουν τα παιδιά τους να βρίσκονται σε σπίτια “κρυφά” (φυσικά, το “κρυφά” γίνεται φανερά μέσω instagram) σε τετράδες ή πεντάδες. Το παιδί μου, αν και καταλαβαίνει πόσο παράλογο και επικίνδυνο είναι αυτό που κάνουν οι φίλοι του, τα βάζει μαζί μας, χωρίς φυσικά να μας λέει ευθέως ότι δεν τον αφήνουμε να τους δει. Καταρχάς, τι θα λέγατε στους γονείς (σημείωση, τα παιδιά είναι 12 ετών) και τι θα συμβουλεύατε εμάς».
Το τέλος της προεφηβείας είναι μια από τις πιο δύσκολες περιόδους στη ζωή του ανθρώπου, κατά τη γνώμη μου, και αυτό γιατί όλες οι αλλαγές του παιδιού που μεταμορφώνεται σε έφηβο είναι μεγάλες και οι γονείς είναι συμμέτοχοι, θέλουν δεν θέλουν, σε έναν ξέφρενο χορό ορμονικών εκρήξεων και ψυχοκοινωνικών ξεσπασμάτων τα οποία προέρχονται κυρίως εξαιτίας του κοινωνικού ντεμπούτου των παιδιών που μεταμορφώνονται, σαν σε μια νύχτα, σε πλάσματα που δεν είναι ούτε παιδιά αλλά ούτε και ενήλικοι.
Μελετώ χρόνια τώρα το έργο του Carroll Lewis παράλληλα με θεωρίες και μελέτες που αναφέρονται στο πέρασμα στην εφηβεία αλλά και στην εφηβεία την ίδια. Κάθε φορά που ξεκινώ να δουλεύω με ένα παιδί στην προεφηβεία συνηθίζω να φέρνω στο μυαλό μου την Αλίκη που βουτά σε έναν λάκκο ακολουθώντας σαν ανέμελο μικρό παιδί έναν λαγό, και τελικά βιώνει μια περιπέτεια άλλοτε μεγάλη άλλοτε μικροσκοπική. Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες της σκέψης μου, γιατί ετοιμάζω δουλειά χρόνων σε σχέση με αυτό το βιβλίο, θα σας διαβεβαιώσω όμως πως αν ανατρέξετε πίσω, στις δικές σας διαδρομές στα προεφηβικά στενά θα βρείτε αρκετές ομοιότητες.
Έλεγα λοιπόν πως οι γονείς καλούμαστε να κρατήσουμε ισορροπίες σε δύο μέτωπα, βλέπετε δεν αλλάζουν μόνο τα παιδιά μας, αλλάζουμε και εμείς, τόσο ψυχικά όσο και σωματικά, επίσης αλλάζουν όλα μέσα στη ροή της οικογενειακής ζωής. Όλες αυτές οι αλλαγές, οι επιπτώσεις τους και οι ανάγκη να κρατηθούν ισορροπίες έχουν μεγεθυνθεί τον τελευταίο μήνα.
Ομολογώ πως αισθάνομαι ότι η θέση των γονέων [μου γράφει πατέρας εκ μέρους και της μητέρας] είναι αρκετά δύσκολη. Μοιάζει να έχουν θέσει με σαφήνεια το θέμα των κίνδυνων που ελλοχεύουν και αν κρατήσω την φράση «Το παιδί μου, αν και καταλαβαίνει πόσο παράλογο και επικίνδυνο είναι αυτό που κάνουν οι φίλοι του, τα βάζει μαζί μας» φαίνεται να έχουν μια καλή σχέση επικοινωνιακά και συναισθηματικά με το παιδί τους. Το ότι τα «βάζει μαζί τους» μπορεί να είναι ένα δείγμα πως αισθάνεται την ελευθερία να εκφραστεί και να εκτονωθεί. Αν αυτή η εκτόνωση γίνεται μέσα σε λογικά πλαίσια (δεν θα διευκρινίσω το λογικά: η κάθε οικογένεια έχει τους κωδικές και τα πλαίσια της), τότε σκέφτομαι πως εμείς σαν γονείς θα πρέπει να επιστρατεύσουμε όση υπομονή έχουμε και να δώσουμε χώρο στο παιδί μας.
Όπως και να το κάνουμε, είναι πράγματι σκληρή η καραντίνα σε μια περίοδο που τα παιδιά αυτής της ηλικίας διψούν για μια θέση στον τόπο του συνομήλικου ανήκειν, κινούνται με βάση την ανάγκη του κοινωνικού ανήκειν, ψάχνουν τον εαυτό τους και τον διαμορφώνουν, ακονίζουν τις ψυχοκοινωνικές τους δεξιότητες μέσα στις παρέες.
Τι κάνουμε, λοιπόν, σε περιπτώσεις όπως αυτή; Πώς κρατάμε τις ισορροπίες στα τεντωμένα αυτά σχοινιά όταν άλλοι γονείς προκειμένου να αποφύγουν συγκρούσεις παρανομούν (κυριολεκτικά και μεταφορικά) και σπάνε τους κανόνες δίχως να σκέφτονται πως αν το κάνουν αυτό τα παιδιά τους αργότερα δεν θα έχουν ουσιαστικά κανένα δικαίωμα να βάλουν όρια.
Τι να πούμε σε γονείς που μοιάζει να μην κατανοούν πως τα όρια δεν μπαίνουν για να ασκήσουμε εξουσία αλλά για να προστατέψουμε τα παιδιά μας, και πως τα όρια που αφορούν θέματα ζωής και θανάτου, κυριολεκτικά, δεν παραμερίζονται γιατί σαν γονιός έχω πονοκέφαλο και δεν αντέχω να ακούω την γκρίνια ή δεν μπορώ να σε κάνω ζάφτι;
Δεν νομίζω λοιπόν πως θα μπορούσαμε να πούμε κάτι σε αυτούς τους γονείς γιατί σίγουρα δεν θα καταλάβαιναν και αν το παιδί μας έχει να αντιμετώπιση την ματαίωση τού να μην ακολουθήσει την παράνομη βόλτα που κάνουν οι φίλοι του έτσι και εμείς θα πρέπει να έρθουμε αντιμέτωποι με την ματαίωση που συνοδεύει την συνειδητοποίηση πως δεν θα συμφωνούμε με όλους τους γονείς σε θέματα μεγαλώματος και πως αυτές οι διαφορές μας θα είναι υπαίτιες εντάσεων που σίγουρα θα δημιουργούνται στην αρχή της εφηβείας με τα παιδιά μας.
Εμείς όμως, αγαπητοί μου γονείς, με κατανόηση και χώρο εφοδιασμένο με αντοχή θα μείνουμε στη θέση μας, θα προσπαθήσουμε να βάλουμε σε λόγια την κατανόησή μας, θα μπορούσαμε να πούμε πως κατανοούμε πως είναι δύσκολο για εκείνα όλο αυτό, πως είναι δύσκολο για μας να τα αισθανόμαστε να υποφέρουν, πως οφείλουμε όσο και αν αυτό τα θυμώνει να μείνουμε σταθεροί στην βασική μας υποχρέωση να τα κρατήσουμε ασφαλή και πως είμαστε εδώ να ακούσουμε όλα τους τα παράπονα και τις σκέψεις.
Σκέφτομαι πως είναι πολύ σημαντικό να τονίσουμε ότι αισθανόμαστε πως κατανοούν τι είναι καλό για εκείνα, κυρίως αν πράγματι το κατανοούν, και αυτό είναι σπουδαίο, ακόμα και αν είναι θυμωμένα και αισθάνονται αδικημένα από εμάς, και να τα βοηθήσουμε να βρουν το σθένος να τονίσουν και εκείνα με τη σειρά τους στους φίλους τους πως όσο και να θέλουν να βρεθούν μαζί τους προτιμούν να κάνουν υπομονή και να περιμένουν να αρθούν τα μέτρα.
Στην σίγουρη ερώτηση, γιατί οι άλλοι γονείς τα αφήνουν, νομίζω θα μπορούσαμε να τους πούμε με σταθερό τόνο και πάντα με κατανόηση πως σε κάθε σπίτι οι γονείς δρουν διαφορετικά και διεκπεραιώνουν με διαφορετικό τρόπο τις υποχρεώσεις τους σαν φροντιστές.
Όταν ηρεμήσουν τα πνεύματα, που θα ηρεμήσουν σύντομα αν είστε σταθεροί και αποφύγετε τις Ερινύες των ενοχών σας, τους Λαιστρυγόνες που τρέφονται από την κούραση σας και ξυπνούν με την δική σας ένταση, αν δώσετε χώρο και αντέξετε τον θυμό τους, αν τέλος πάντων έχετε στο μυαλό σας την Ιθάκη, όπου Ιθάκη η υγιής σχέση με τα παιδιά σας, τότε θα μπορούσατε να ανοίξετε μια συζήτηση μαζί τους αν αισθανθείτε πως το θέλουν. Σε αυτή τη συζήτηση δώστε τους την ευκαιρία να σας μιλήσουν, ακούστε τα και μην τα διακόψετε, έπειτα σκεφτείτε, τα καταλαβαίνετε; Τα νιώθετε; Αντέξατε την ματαίωση να σας κρίνουν για την απαγορευτική αλλά προστατευτική σας στάση; Αν ναι, τότε δεν χρειάζεται να κάνετε πολλά περισσότερα, έχουν μεγαλώσει μέσα σε έναν τόπο ασφαλή και έχουν μηχανισμούς να αντέχουν τις ματαιώσεις, θα αντέξουν και αυτήν και σίγουρα θα έχουν την ευκαιρία να σκεφτούν και να επανεξετάσουν το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται.
Στείλτε τις δικές σας ερωτήσεις στο suzanna.papafagou@gmail.com και σύντομα θα σας απαντήσω.