Οι καιροί είναι δύσκολοι και ζούμε καταστάσεις που μέχρι πριν λίγο καιρό θα αποτελούσαν σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Η νέα πραγματικότητα φέρνει στο προσκήνιο την έννοια “ψυχική ανθεκτικότητα”, δηλαδή την ικανότητά μας να αντιληφθούμε τις νέες αντίξοες συνθήκες που απειλούν τη λειτουργία, την επιβίωση ή τη μελλοντική ανάπτυξή μας και να προσαρμοστούμε ώστε να ξεπεράσουμε την τραυματική συνθήκη. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η ψυχική ενδυνάμωση και το νοητικό απόθεμα που δημιουργείται, ώστε στο μέλλον να μπορέσουμε να ανακαλέσουμε όσα μας βοήθησαν.

Τι συμβαίνει με τα παιδιά;

Οι έρευνες δείχνουν ότι η ψυχική ανθεκτικότητα των παιδιών εξαρτάται κατά κύριο λόγο από το γονεϊκό στιλ που υιοθετεί κάθε οικογένεια. Ένας δημοκρατικός γονέας που είναι ζεστός και υποστηρικτικός έχει υψηλές απαιτήσεις μεν από το παιδί του, αλλά ταυτόχρονα καλλιεργεί την επικοινωνία και την μη επικριτική στάση, σέβεται την προσωπικότητα και τις δυνατότητες του παιδιού, μοιάζει να μεγαλώνει ένα μελλοντικό ενήλικα ανεξάρτητο, σίγουρο για τον εαυτό του, με αυτοέλεγχο και προσαρμοστικότητα.

Πώς ενισχύουμε την ψυχική ανθεκτικότητα των παιδιών;

Οι Brooks και Golstein (2003) αναφέρουν συγκεκριμένες και πολύ κατανοητές πρακτικές που ενισχύουν την ανθεκτικότητα των παιδιών:

• Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας έχει έναν στενό και υποστηρικτικό ενήλικα με τον οποίο αισθάνεται άνετα να επικοινωνήσει όλα τα συναισθήματα του.
• Βεβαιωθείτε ότι είστε πραγματικά συντονισμένοι σε αυτό που έχει να σας πει.
• Στην παρούσα κατάσταση, αποφύγετε να πιέζετε το παιδί σας σε μια δραστηριότητα ή συζήτηση που δεν επιθυμεί.
• Παίξτε μαζί του, ζωγραφίστε και πάρτε το αγκαλιά.
• Κρατήστε την ρουτίνα του – κάτι που δίνει αίσθηση σταθερότητας και ασφάλειας.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να εκφράζει όλα τα συναισθήματα, ακόμα και τα δυσάρεστα, καθώς αυτό θα το βοηθήσει να κατανοήσει τι βιώνει.
• Γίνετε το μοντέλο του, ενθαρρύνοντας το και μαθαίνοντας του τρόπους αντιμετώπισης της κατάστασης, ακόμα και να ζητάει βοήθεια. Είναι σημαντικό να ξέρει πως είστε «δίπλα» του.
• Χρησιμοποιήστε το χιούμορ (όχι την γελοιοποίηση και την υποτίμηση), καθώς αποτελεί ένα θαυμάσιο εργαλείο για να αντιμετωπίζει την πίεση των καταστάσεων.
• Καλλιεργήστε την αισιοδοξία, τονίζοντας πως πάντα θα υπάρχουν δυσκολίες, αλλά μέσα από αυτές δυναμώνουμε και προχωράμε
• Αν χρειαστεί να λείψετε, διαβεβαιώστε το ότι θα επιστρέψετε και κρατήστε επαφή μαζί του.
• Νοηματοδοτήστε τη δυσκολία, ρωτήστε το παιδί τι μπορεί να μάθει από μια δυσκολία, αν μπορεί να σκεφτεί άλλες πιθανές λύσεις αντιμετώπισης. Αυτό το βοηθά να διαμορφώσει μια υγιή άποψη της κατάστασης και να αποκτήσει ένα νοητικό και συναισθηματικό απόθεμα για το μέλλον.
• Δουλέψτε με τον εαυτό σας, «φροντιστείτε» ώστε να μπορέσετε να φροντίσετε το παιδί σας.

Η κ. Κατερίνα Χοτζόγλου είναι Κλινική Ψυχολόγος ΜΑ –  Παιδοψυχολόγος MSc – Ψυχοθεραπεύτρια και Ψυχολόγος των Εκπαιδευτηρίων Καίσαρη.