Η 15η Ιουνίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Γονιμότητας. Αποτελεί μέρα γιορτής και χαράς για τα ζευγάρια που έκαναν το όνειρο τους πραγματικότητα, δημιουργώντας οικογένεια. Όμως είναι και μια μέρα ενημέρωσης και καθοδήγησης για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα υπογόνιμα ζευγάρια. Η γονιμότητα αποτελεί φλέγον θέμα για όλες τις γυναίκες και τους άντρες που επιθυμούν να αποκτήσουν παιδιά και πρέπει να προστατεύεται και να ενισχύεται. Στις ημέρες μας, η υπογονιμότητα απασχολεί, περίπου το 20% των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας και επηρεάζεται από ένα συνδυασμό παραγόντων, σημαντικό μέρος των οποίων μπορούν να αντιμετωπιστούν.

• Η αύξηση της ηλικίας τεκνοποίησης οδηγεί σε ανάλογη έκπτωση της ποιότητας των ωαρίων, που μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα γονιμότητας και αύξηση της πιθανότητας αποβολών. Κεντρικό ρόλο στην αντιμετώπιση της υπογονιμότητας παίζει η λειτουργία των ωοθηκών, που μπορεί μεταξύ άλλων να ενισχυθεί με βιταμίνες και συμπληρώματα, τα οποία μπορούν να αναζωογονήσουν τα ήδη υπάρχοντα ωοθυλάκια, χωρίς παρενέργειες, διατηρώντας τη γονιμότητα για περισσότερα χρόνια. Στην επίτευξη του στόχου της τεκνοποίησης, συμβάλλει ουσιαστικά η τεκμηριωμένα αυξημένη αποτελεσματικότητα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, όπως φαίνεται από τα υψηλά ποσοστά γονιμοποιήσεων και κυήσεων που παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια.
• Η κακή διατροφή και ο καθιστικός τρόπος ζωής συχνά συμβάλλουν στην ανωορρηξία, λόγω ορμονικών κυρίως διαταραχών. Η υπερινσουλιναιμία, για παράδειγμα, που σχετίζεται με το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, εμποδίζει τη διαδικασία της ωορρηξίας. Νεότερα δεδομένα ενισχύουν την άποψη ότι η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής – τόσο διατροφής, όσο και άσκησης – μπορεί να ενισχύσει τη γονιμότητα.
• Υποκείμενα νοσήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, οι πολυκυστικές ωοθήκες, οι θυρεοειδοπάθειες, η πρόωρη εμμηνόπαυση, κ.ά. επιδρούν αρνητικά στην ποιότητα των ωαρίων, στο ορμονικό προφίλ και στη γονιμότητα.
• Άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες που σχετίζονται με την υπογονιμότητα είναι το κάπνισμα, το αλκοόλ και η υπερβολική κατανάλωση ροφημάτων και τροφών που περιέχουν καφεΐνη.
• Επιπρόσθετα, ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στη λήψη φαρμάκων, για να μην επηρεαστεί η ορμονική λειτουργία και επέλθει υπογονιμότητα.
• Τέλος, η καλή υγιεινή της ευαίσθητης περιοχής αποτρέπει, την ανάπτυξη φλεγμονών που μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση της αναπαραγωγικής ικανότητας της γυναίκας ή σε αυξημένο ποσοστό αποβολών.

Η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών, η συχνή και χαλαρή άσκηση, η παράλληλη μείωση του άγχους και ο περιορισμός των «κακών συνηθειών» συμβάλλουν στη βελτίωση της γονιμότητας. Τα αντιοξειδωτικά και οι βιταμίνες συμβάλλουν στην προστασία των ωαρίων και στη βελτίωση του μεταβολισμού. Η ινοσιτόλη, για παράδειγμα, μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη δρώντας ευεργετικά στο ορμονικό προφίλ των γυναικών με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, βοηθώντας ουσιαστικά στην επίτευξη εγκυμοσύνης. Επίσης, η μελατονίνη, πέραν του σημαντικού ρόλου στη ρύθμιση του ύπνου, έχει σπουδαία αντιοξειδωτική δράση και ενισχύει τόσο την ωρίμαση όσο και την ποιότητα των ωαρίων και την υγεία των εμβρύων. Το φυλλικό οξύ και η βιταμίνη Β12 είναι απαραίτητα κατά τη διάρκεια της κυτταρικής διαίρεσης και για την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Η διατροφή παίζει αρκετά σημαντικό ρόλο τόσο στην ανδρική όσο και στη γυναικεία υπογονιμότητα. Γενικότερα, τα θρεπτικά συστατικά που σχετίζονται άμεσα με τη γονιμότητα είναι:

• Τα ω-3 και τα ω-6 λιπαρά οξέα. Υπάρχουν στα λιπαρά ψάρια (όπως ο σολομός, η ρέγκα, ο κολιός, η πέστροφα, οι σαρδέλες, ο ξιφίας, ο τόνος) και στους ξηρούς καρπούς.
• Το φολικό οξύ. Υπάρχει στα σκουρόχρωμα φυλλώδη λαχανικά.
• Οι βιταμίνες Β, C, D, Ε. Υπάρχουν σε διάφορα φρούτα και λαχανικά, γι’ αυτό και συνιστάται ποικιλία.
• Το σελήνιο. Υπάρχει στα ψάρια και στα δημητριακά ολικής άλεσης.
• Το χρώμιο. Υπάρχει στο τυρί και στο μαύρο πιπέρι.
• Το ασβέστιο. Υπάρχει στο γάλα και στα γαλακτοκομικά προϊόντα, στο μπρόκολο και στα μικρά ψάρια (π.χ. σαρδέλες), επειδή τα τρώμε με το κόκαλο.
• Ο ψευδάργυρος. Υπάρχει στα οστρακοειδή και στο κρέας.