Να κάνω αμνιοκέντηση, εμβρυοσκόπηση, λήψη τροφοβλάστης; Μ’ αρέσει να βλέπω το μωρό να μεγαλώνει μέσα μου, αλλά ο γιατρός τι κοιτά την ώρα του υπέρηχου; Σε τι χρησιμεύουν όλες αυτές οι εξετάσεις κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και ποιες από αυτές είναι πραγματικά απαραίτητες;
Ποια εξέταση είναι απαραίτητη μόνο ένας το ξέρει: ο γιατρός. Εκείνος υποδεικνύει, ανάλογα με τον μήνα της εγκυμοσύνης, τι πρέπει να γίνει. Κάθε μέλλουσα μαμά, όπως τονίζει στο Τaλκ ο μαιευτήρας-γυναικολόγος Αναστάσιος Γιαντζόγλου, από την 7η εβδομάδα έως και τον τελευταίο μήνα της κύησης, πρέπει να υποβληθεί σε συγκεκριμένες εξετάσεις προκειμένου να διασφαλιστεί ο ερχομός ενός υγιούς μωρού. Ορισμένες από αυτές γίνονται μόνο μία φορά. Άλλες, πάλι, λειτουργούν ως… δείκτες ανίχνευσης ενός προβλήματος η ύπαρξη του οποίου χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.

Με όπλο τον υπέρηχο

Το βασικό «εργαλείο» του γυναικολόγου στον προγεννητικό έλεγχο είναι ο υπέρηχος. Παρότι δεν υπάρχουν αντενδείξεις για τη συχνή υποβολή της μέλλουσας μαμάς ή του μωρού στα υπερηχητικά κύματα, οι γιατροί θεωρούν σήμερα ότι έξι υπερηχογραφήματα είναι υπεραρκετά στη διάρκεια των εννέα μηνών, υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι πρόκειται για μια ομαλή εγκυμοσύνη:
• Την 7η ή την 8η εβδομάδα, οπότε προσδιορίζεται η ηλικία του εμβρύου και επιβεβαιώνεται η καλή πορεία της κύησης από τους χτύπους της καρδιάς του.
• Τη 12η εβδομάδα για τον εντοπισμό πιθανών χρωμοσωμικών ανωμαλιών (αυχενική διαφάνεια).
• Την 22η εβδομάδα για τον λεπτομερή έλεγχο της ανάπτυξης του εμβρύου (το λεγόμενο τεστ Β΄ επιπέδου).
Άλλη αναγκαία εξέταση είναι η ΡΑΡΡ-Α (A-test), που γίνεται τη 12η εβδομάδα, συνδυάζει την αιμοληψία με τον υπέρηχο και υπολογίζει επίσης τις πιθανότητες χρωμοσωμικών ανωμαλιών.
Υπάρχουν επίσης κάποιες εξετάσεις περισσότερο ειδικές (λήψη τροφοβλάστης, αμνιοκέντηση, εμβρυοσκόπηση) που διενεργούνται κατόπιν υπόδειξης του γυναικολόγου στην περίπτωση που ο «κλασικός» έλεγχος δεν ήταν αρκετά διαφωτιστικός ή γιατί άφησε κενά σχετικά με την υγεία και την ανάπτυξη του εμβρύου που πρέπει να αποσαφηνιστούν:

Αυχενική διαφάνεια

Πρόκειται για ένα απλό υπερηχογράφημα που όμως στα χέρια –και τα μάτια– ενός έμπειρου γιατρού μετατρέπεται στο πιο πολύτιμο εργαλείο για μια ασφαλή και αξιόπιστη διάγνωση σε ό,τι αφορά το DNA του παιδιού. Δεν διαφέρει σε τίποτα από τα άλλα υπερηχογραφήματα, είναι ανώδυνη, απλή, μη επεμβατική εξέταση. Μετριέται ένα συγκεκριμένο σημείο στον αυχένα του εμβρύου, που λειτουργεί ως δείκτης ώστε να αποκλείονται συγκεκριμένες χρωμοσωμικές ανωμαλίες, κληρονομικές και μεταβολικές ασθένειες. Θεωρείται μια «δύσκολη» στιγμή για τη μέλλουσα μαμά, αφενός γιατί πρόκειται για μια εξέταση ειδικού βάρους, αφετέρου γιατί γίνεται μεταξύ 11ης και 13ης εβδομάδας της κύησης.

Λήψη χοριακής τροφοβλάστης

Πρόκειται ουσιαστικά για πρώιμη αμνιοκέντηση. Γίνεται εφόσον την υποδείξει ο γιατρός (συνήθως μετά από «ύποπτες» ενδείξεις στην αυχενική διαφάνεια) γύρω στη 12η εβδομάδα της κύησης. Με μια λεπτή βελόνα ο γιατρός λαμβάνει χοριακή λάχνη –αποτελεί προέκταση του πλακούντα. Η εξέταση αυτού του γενετικού υλικού δίνει σημαντικές πληροφορίες για τα γονίδια και τα χρωμοσώματα του εμβρύου. Όπως και η αμνιοκέντηση, έτσι και η λήψη χοριακής λάχνης ενέχει κινδύνους, όπως αιμορραγία, μόλυνση, αποβολή. Ωστόσο, κατά τους ειδικούς, οι πιθανότητες αυτές «εκλείπουν» όταν είναι εξειδικευμένος και έμπειρος ο γιατρός. Εννοείται δε ότι πρέπει να γίνονται σε οργανωμένο μαιευτήριο. Μετά την εξέταση, πάντως, και για παν ενδεχόμενο, ο γιατρός συστήνει ξεκούραση, τουλάχιστον για πέντε ημέρες, και φαρμακευτική αγωγή.

Αμνιοκέντηση

Αμνιοκέντηση Δεν είναι απλή εξέταση όσο ο υπέρηχος, αλλά ούτε και από τις πιο «δύσκολες» επεμβατικές εξετάσεις. Γίνεται μεταξύ 16ης και 20ής εβδομάδας και την «επιβάλλουν» η ηλικία της μαμάς (άνω των 35 χρόνων) και οι ενδείξεις από τις άλλες εξετάσεις του προγεννητικού ελέγχου, όπως και το οικογενειακό ιστορικό μεταβολικών νοσημάτων. Ο γιατρός, εξειδικευμένος στην εμβρυομητρική ιατρική, χρησιμοποιεί μια πολύ λεπτή βελόνα για να πάρει αμνιακό υγρό στο οποίο υπάρχουν κύτταρα του εμβρύου. Μέσω του γενετικού υλικού θα ελεγχθεί ο καρυότυπος, δηλαδή τα χρωμοσώματα, του εμβρύου. Ολοκληρώνεται σε ελάχιστα λεπτά, και το μόνο που θυμίζει στις μέλλουσες μανούλες ότι υποβλήθηκαν σε αμνιοκέντηση είναι η αντιβίωση που χορηγεί ο γιατρός όπως και η ολιγοήμερη ξεκούραση που υποδεικνύει, καθώς μία από τις μικρές αλλά ενδεχόμενες επιπλοκές της αμνιοκέντησης είναι η αποβολή (τα στατιστικά στοιχεία δίνουν πιθανότητες για αποβολή μετά την εξέταση σε ποσοστό 0,5%). Εμβρυοσκόπηση Ο μαιευτήρας συστήνει την εμβρυοσκόπηση όταν υπάρχουν ενδείξεις για δυσπλασίες στο έμβρυο και το υπερηχογράφημα δεν αποσαφηνίζει αρκούντως την εικόνα. Είναι μια εξέταση που γίνεται μεταξύ της 16ης και της 20ής εβδομάδας και απαιτεί πάντα εισαγωγή σε νοσοκομείο. Προϋποθέτει γενική αναισθησία. Γίνεται ένα υπερηχογράφημα ώστε να εντοπιστεί με ακρίβεια η θέση του εμβρύου και έπειτα μια μικρή τομή στην κοιλιακή χώρα μέσω της οποίας εισάγεται ένα εργαλείο που είναι συνδεδεμένο με οπτικές ίνες που επιτρέπουν την παρακολούθηση του μέρους του εμβρύου για το οποίο υπάρχει «ύποπτη» ένδειξη. Ακόμη, με την εμβρυοσκόπηση είναι εφικτή η λήψη δείγματος από το ήπαρ και το δέρμα του εμβρύου, ώστε από την  εργαστηριακή ανάλυσή τους να υπάρχουν περισσότερο αξιόπιστα αποτελέσματα.