Υπάρχει έντονος προβληματισμός και συζήτηση αυτήν την εποχή αναφορικά με τον εμβολιασμό των γυναικών κατά της COVID-19 στην εγκυμοσύνη. Με στοιχεία από την επίσημη οδηγία της Ελληνικής Μαιευτικής Γυναικολογικής Εταιρείας (ΕΜΓΕ), η οποία ακολουθεί τα πρωτόκολλα της Ευρώπης, καθώς και με στοιχεία από πρόσφατο εκπαιδευτικό σεμινάριο της Αγγλίας (RCOG) με στοιχεία της FIGO (Διεθνής Ομοσπονδία Γυναικολογίας και Μαιευτικής), παραθέτω τους λόγους για τους οποίους ο εμβολιασμός στην εγκυμοσύνη είναι ασφαλής. Άλλωστε, οι ίδιοι αυτοί οργανισμοί βγάζουν τα πρωτόκολλα προγεννητικού ελέγχου, τα πρωτόκολλα αντιμετώπισης παθολογίας στην κύηση, τα πρωτόκολλα χρήσης φαρμάκων και πολλών άλλων, τα οποία οι γυναικολόγοι ακολουθούν ώστε να διασφαλίσουν την ασφάλεια της μητέρας και του μωρού. Αφού ακούμε αυτούς τους οργανισμούς σε όλα τα άλλα που προτείνουν, γιατί διαλέγουμε να απέχουμε από τις συστάσεις τους για το εμβόλιο του κορονοϊού; Είναι πρωτόγνωρη για μένα η αμφισβήτηση της επιστήμης σε μια περίοδο που ο κόσμος την έχει τόσο πολύ ανάγκη…

Τι συμβαίνει αν μία έγκυος κολλήσει COVID -19;
Περίπου τα 2/3 των γυναικών που βρέθηκαν θετικές στην COVID-19 στην εγκυμοσύνη δεν είχαν καθόλου συμπτώματα. 1 στις 10 όμως που έκαναν εισαγωγή στο νοσοκομείο με COVID-19 εισήλθαν στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Στα τελευταία στάδια της εγκυμοσύνης, οι γυναίκες βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο να νοσήσουν σοβαρά. Ο COVID στην εγκυμοσύνη αυξάνει την πιθανότητα προωρότητας – που μπορεί να επηρεάσει τη μακροπρόθεσμη υγεία του μωρού– αυξάνει την πιθανότητα για επείγουσα καισαρική τομή στο 60% και διπλασιάζει την πιθανότητα ενδομήτριου θανάτου.

Πώς λειτουργεί το εμβόλιο; 
Τα εμβόλια της Pfizer και της Moderna είναι τα μόνο που συστήνονται σε γυναίκες που προσπαθούν για εγκυμοσύνη ή είναι έγκυες. Τα εμβόλια αυτά δεν περιέχουν ιό αλλά mRNA.To mRNA είναι ένα μόριο που ζητάει από τον οργανισμό μας να κάνει κάτι που ούτως ή αλλιώς κάνει καθημερινά: να παραγάγει μία πρωτεΐνη. Συγκεκριμένα, σε αυτήν την περίπτωση, η πρωτεΐνη μιμείται τον κορονοϊό και το σώμα μας αντιδρά παράγοντας αντισώματα που θα μας προστατέψουν στην περίπτωση που ο πραγματικός ιός μπει στο σώμα μας. Το mRNA δεν εισέρχεται στον πυρήνα του κυττάρου και δεν αλληλοεπιδρά με το DNA μας.

Τι ξέρουμε για τα εμβόλια κατά της COVΙD-19 στην εγκυμοσύνη;
Στοιχεία από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου έχουν εμβολιαστεί πάνω από 300.000 έγκυες γυναίκες, δεν έχουν δείξει κάποια παρενέργεια. Έρευνα από έξι μελέτες σε τέσσερις χώρες, στις οποίες συμμετείχαν περισσότερες από 40.000 εγκυμονούσες δείχνει ότι το εμβόλιο δεν αυξάνει τον κίνδυνο αποβολής, πρόωρου τοκετού, θνησιμότητας ή αύξησης συγγενών ανωμαλιών. 

Είναι τα εμβόλια ασφαλή στην εγκυμοσύνη;
Εδώ και πολλά χρόνια, γίνονται εμβόλια στην περίοδο της εγκυμοσύνης, το αντιγριπικό και αυτό του κοκκύτη. Τα εμβόλια COVID-19 δεν περιέχουν συστατικά που είναι επιβλαβή στις έγκυες γυναίκες ή στο αναπτυσσόμενο έμβρυο. Μελέτες για τα εμβόλια σε ζώα δεν έδειξαν κανένα στοιχείο που να αποδεικνύει ότι το εμβόλιο προκαλεί βλάβη στην εγκυμοσύνη ή στη γονιμότητα. Το εμβόλιο θεωρείται ασφαλές και αποτελεσματικό σε οποιοδήποτε στάδιο της εγκυμοσύνης. Ειδικά με τα στοιχεία που έχουμε, ύστερα από τόσο μεγάλο αριθμό δόσεων σε έγκυες γυναίκες, έχει πλέον αποδειχθεί ότι η εγκυμοσύνη δεν είναι αντένδειξη.  

Πότε πρέπει να κάνω το εμβόλιο;
Η ιδανική περίοδος να κάνετε το εμβόλιο είναι στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης. Μια δόση εμβολιασμού κατά της COVID-19 σάς παρέχει καλή προστασία από τη μόλυνση, αλλά με την πιο πρόσφατη (Δέλτα) παραλλαγή του ιού, χρειάζονται δύο δόσεις για να δώσουν ένα καλό επίπεδο ανοσίας. Συνιστάται να έχετε λάβει και τις δύο δόσεις του εμβολίου πριν μπείτε στο τρίτο τρίμηνο, τότε που ο κίνδυνος σοβαρής ασθένειας με COVID-19 είναι μεγαλύτερος. Αν μάθετε ότι είστε έγκυος ενώ έχετε κάνει ήδη μια δόση, προχωράτε χωρίς άγχος. Οποιοδήποτε από τα εμβόλια κι αν έχετε λάβει ΔΕΝ έχει επίπτωση στην εγκυμοσύνη και σε καμιά περίπτωση δεν συστήνεται διακοπή κύησης λόγω εμβολιασμού.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι του εμβολιασμού;  
Οι πιο συχνές παρενέργειες από το εμβόλιο είναι ήπιες και πάνω απ’ όλα δεν επηρεάζουν την εγκυμοσύνη. Αυτές περιλαμβάνουν:  αντιδράσεις στο σημείο της ένεσης, πονόλαιμο, κούραση, πονοκέφαλο. Οι απειροελάχιστες παρενέργειες που ακούστηκαν για θρόμβωση αναφέρονται στο εμβόλιο της AstraZeneca –όχι της Pfizer ή της Moderna που συστήνονται στην εγκυμοσύνη. Επίσης, πρόσφατα το εμβόλιο της Pfizer εγκρίθηκε πλήρως από τον FDA.

Πότε πρέπει ο γιατρός μου να μού προτείνει το εμβόλιο;
Κάθε έγκυος πρέπει να λαμβάνει εξατομικευμένη φροντίδα και να ενημερώνεται από τον/την ιατρό της σχετικά με τους κινδύνους μετά από νόσηση στην εγκυμοσύνη. Η Ελληνική Μαιευτική Γυναικολογική Εταιρεία προτείνει να εμβολιάζονται όλες οι έγκυες γυναίκες και ειδικά οι:

• έγκυες γυναίκες που ανήκουν στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό
• έγκυες που διαμένουν σε περιοχές αυξημένου επιδημιολογικού φορτίου
• έγκυες με συννοσυρότητες που αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσησης (όπως έγκυες με διαβήτη, παχυσαρκία, νόσους του καρδιαγγειακού ή του αναπνευστικού συστήματος)
• έγκυες με δείκτη μάζα σώματος άνω τον 40

Είναι το εμβόλιο αποτελεσματικό; 
Τα mRNA εμβόλια φαίνεται πως προκαλούν επαρκή ανοσολογική απάντηση τόσο σε εγκύους όσο και σε θηλάζουσες γυναίκες, η οποία μάλιστα είναι υψηλότερη σε σχέση με την ανοσολογική απάντηση ύστερα από νόσηση από SARS-CoV-2.  Επιπροσθέτως, μετά από εμβολιασμό, αντισώματα έναντι SARS-CoV-2 ανιχνεύθηκαν στο αίμα του ομφάλιου λώρου κατά τη γέννηση. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι, εφόσον εμβολιαστεί η μητέρα στην εγκυμοσύνη, προστατεύεται και το νεογνό στις πρώτες εβδομάδες της ζωής του.

Εμβόλιο και θηλασμός  
Όπως αναφέρθηκε ήδη, τα εμβόλια δεν μπορούν να προκαλέσουν νόσηση στη μητέρα ή στο νεογνό. Ως εκ τούτου, παρά τον περιορισμένο αριθμό δεδομένων σχετικά με τον εμβολιασμό κατά τη διάρκεια της γαλουχίας και λαμβάνοντας υπόψιν πως αντισώματα έναντι της COVID-19 έχουν ανιχνευθεί στο μητρικό γάλα μετά από εμβολιασμό, συστήνεται ο εμβολιασμός σε όλες τις θηλάζουσες γυναίκες.

Η Στέλλα Ροΐδη είναι μαιευτήρας-γυναικολόγος. www.roidi.gr