Πριν από λίγες ημέρες βρέθηκα σε μια παραλία κάπου στην Αττική. Ήταν απόγευμα και ήμασταν μια χουφτίτσα άνθρωποι σκορπισμένοι δεξιά αριστερά, κάποιοι κολυμπούσαν, κάποιοι έπαιζαν με τα παιδιά τους, κάποια παιδιά τσαλαβουτούσαν και το δικό μου παιδί έφτιαχνε μια πόλη από κάστρα στην άμμο. Κοιτούσα την κόρη μου και την απολάμβανα καθώς βούταγε τα μικρά της χεράκια στην υγρή άμμο και δυνάμωνε τα τείχη της πόλης της. Σαν ένας μικρός θεός στερέωνε τα οικήματα μιας ονειρικής της πόλης, στη μέση του πουθενά, στο τέλος της γης, πλάι στο νερό, δίχως να της καίγεται καρφί για το άν θα παραμείνουν εκεί για πάντα, το μόνο που είχε σημασία ήταν εκείνη η μοναδική στιγμή.
«Μαμά έλα, έλα να φτιάξουμε μαζί τον κόσμο», εννοούσε να πλάσουμε ανθρωπάκια από άμμο, είμαι καλή σε αυτό και της αρέσει πολύ να δημιουργούμε μαζί. Σε ποιο παιδί δεν αρέσει άλλωστε να δημιουργεί με τους γονείς του; Υπάρχει, αναρωτιέμαι, άνθρωπος στη Γη που χρειάζεται οτιδήποτε άλλο στην παιδική ηλικία από αυτό, να δημιουργεί μαζί με τον σημαντικό άλλο, να συνυπάρχει και να μεγαλώνει με υγεία πλάι του ώστε να γίνει και εκείνος μια μέρα ο σημαντικός άλλος για έναν νέο άνθρωπο; Σκέφτομαι πως η μετακίνηση από τη θέση του παιδιού που εμπνέεται και συν-δημιουργεί με τον «σημαντικό άλλο» στη θέση του σημαντικού άλλου που εμπνέει μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν το παιδί καταφέρει μεγαλώνοντας να γίνει ο «σημαντικός άλλος» του εαυτού του. Τι σημαίνει αυτό;
Σημαίνει πως το παιδί έχει καταφέρει με τη βοήθεια του φροντιστή του να φτιάξει μια φωλίτσα μέσα του και μέσα σε αυτή τη φωλίτσα έχει τοποθετήσει όλα όσα του έχουν δοθεί. Οι θησαυροί, τα λογάκια αγάπης, τα χάδια, το ζεστό φαγάκι, τα χαμόγελα, η τρυφερότητα, ο σεβασμός, οι αγκαλιές. Οι αναμνήσεις ανακουφιστικής ρουτίνας, οι συγκεκριμένες ώρες ύπνου, φαγητού, καθαριότητας, παιχνιδιού. Και πάει λέγοντας… Οι θησαυροί είναι μαγικοί, κουρνιάζουν μέσα στη φωλίτσα του παιδιού και μετατρέπονται σε μια λιμνούλα καθαρή, γεμάτη θρεπτικά συστατικά. Εκεί το παιδί, ο μελλοντικός ενήλικος, θα έχει τη δυνατότητα να ξεδιψάει και πάνω από όλα κάθε που το έχει ανάγκη να καθρεφτίζεται. Κάθε φορά, το είδωλο του θα γίνεται όλο και πιο οικείο και θα συντονίζεται με αυτό και σε αυτό θα βρίσκει την ανάμνηση αρχικά του σημαντικού άλλου και καθώς θα περνά ο καιρός θα αναγνωρίζει στο είδωλο αυτό όλο και πιο πολύ τον εαυτό του.
Πλησιάζοντας στην κόρη μου, μου χαμογέλασε και μου έδωσε το ποτιστήρι ζητώντας μου να το γεμίσω με νερό. Ακολούθησα τις οδηγίες, τη ρώτησα τι άλλο έπρεπε να κάνω και εκείνη μου υπέδειξε με μεγάλη χαρά. Καθώς πλάθαμε τον κόσμο, απολάμβανα να μπαίνω στη θέση εκείνου που ακολουθεί οδηγίες και να αφήνομαι μέσα στο παιχνίδι στα έμπειρα χέρια της. «Μαμά, να, ρίξε εδώ το νεράκι», μου είπε και μου έδειξε μια λακουβίτσα, αρκετά βαθιά, που είχε φτιάξει με το φτυαράκι της.
Ο ήλιος είχε αρχίσει να βασιλεύει και τα χρώματα του ξεχείλιζαν στη θάλασσα. «Μαμά, για δες, τα χεράκια μας καθρεφτίζονται στη λιμνούλα», είπε η μικρή μου και μου κράτησε το χέρι τρυφερά. Έπειτα, άφησε το χέρι μου και πλησίασε τη λιμνούλα, κοίταξε μέσα της τον εαυτό της και σχημάτισε στο πρόσωπο της ένα μεγάλο χαμόγελο. Χαμογέλασα και εγώ, ανακουφισμένη που φροντίζω όσο μπορώ να είναι γεμάτη με καθαρό νεράκι η λιμνούλα της. Έπειτα κοιταχτήκαμε και το χαμόγελο μου συνάντησε το δικό της. Τι άλλο να χρειάζεται τελικά ο άνθρωπος; Τι άλλο από αυτό; διερωτήθηκα… Τι άλλο από ένα χαμόγελο και την αντανάκλαση του σε καθαρές λιμνούλες.
Η Σουζάνα Παπαφάγου είναι κλινική ψυχολόγος-οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια.
