Νέα στρατηγική με ενθαρρυντικά αποτελέσματα

Η θεραπεία ήταν μέρος της στρατηγικής της Εποχιακής Χημειοπροφύλαξης για την Ελονοσία (EXE/SMC) των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Πρόκειται για ένα νέο προληπτικό μέτρο κατά της ελονοσίας που συστήνεται και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) για την υποσαχάρια περιοχή του Σαχέλ, όπου τα επίπεδα της ασθένειας είναι υψηλά. Η προληπτική αυτή θεραπεία χρησιμοποιείται μόνο σε περιοχές όπου η ελονοσία είναι εποχική. Αν και η ασθένεια είναι ενδημική στο Νίγηρα, η χώρα αντιμετωπίζει σημαντική ετήσια αύξηση των κρουσμάτων κατά την περίοδο των βροχών η οποία εκτείνεται από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο και εύλογα συμπίπτει με την περίοδο της υψηλής επίπτωσής της νόσου. Η EXE εφαρμόστηκε στον Νίγηρα για πρώτη φορά το 2013. Αποτελεί σήμερα μέρος της προσπάθειας που καταβάλλεται από το Εθνικό Πρόγραμμα για έλεγχο της ασθένειας, η οποία μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα μοιραία σε παιδιά κάτω των 5 ετών. «Τα πρόσφατα έτη, η EXE έδωσε πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα στις χώρες της περιοχής αυτής», λέει η επιδημιολόγος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Δρ Alena Koscalova. Πρόσφατες σπουδές που πραγματοποιήθηκαν στις ανατολικές Αφρικανικές χώρες, μεταξύ αυτών στη Σενεγάλη, τη Γκάμπια, τη Μπουρκίνα Φάσο και το Μάλι, έχουν δείξει μείωση της τάξεως του 83% των περιστατικών απλής ελονοσίας και ανάλογη μείωση περιστατικών σοβαρής ελονοσίας μεταξύ παιδιών κάτω των 5 ετών που έλαβαν προληπτική θεραπεία.

Στόχος: Να σωθούν πάνω από  206.000 παιδιά

Από τον Ιούλιο ως τον Οκτώβρη του ’13, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έφεραν εις πέρας μια ευρεία εκστρατεία που στόχευε περισσότερα από 206.000 παιδιά από 3 έως 59 μηνών, σε περισσότερα από 1045 χωριά στις υγειονομικές ζώνες Magaria, Madaoua, Bouza, Madarounfa, και Guidam-Roumji των περιοχών  Zinder, Tahoua και Maradi. Η οργάνωση ανέπτυξε περισσότερους από 2000 κοινοτικούς υπαλλήλους στα χωριά για να ενημερώσουν τις κοινότητες και να ενθαρρύνουν τους γονείς να πάνε τα παιδιά τους στα σημεία όπου διανέμονται οι μηνιαίες δόσεις της θεραπείας. Το φάρμακο, το οποίο συνδυάζει SP και AQ, διατίθεται σε ειδική συσκευασία που τα προστατεύει από τις καιρικές συνθήκες. Διανεμήθηκε από τους κοινοτικούς υπαλλήλους σε 179 σημεία μέσα σε μονάδες υγείας ή σε δημόσια σημεία, σε 75 προωθημένα σημεία σε  σπίτια αρχηγών χωριού ή σε χωριουδάκια από πόρτα σε πόρτα. «Οι τρεις στρατηγικές διανομής έφεραν ποσοστό κάλυψης άνω του 85%, ένα πολύ καλό αποτέλεσμα», λέει η Δρ Κοσκάλοβα. «Στην προσπάθεια αυτή εμπλέξαμε τις τοπικές αρχές και παρατηρήσαμε ότι οι κοινότητες πραγματικά ευαισθητοποιούνταν για τη μάστιγα της ελονοσίας ειδικά σε ό,τι αφορά  στα μικρά παιδιά. Η εφαρμογή αυτής της μεθόδου έδειξε ότι είναι εντελώς ρεαλιστική η εφαρμογή της σε ένα περιβάλλον όπως αυτό του Νίγηρα. Είναι επίσης ασφαλής και αποτελεσματική».

Όχι άλλη μια θεραπεία -θαύμα

«Η EXE δεν είναι πανάκεια», δηλώνει η Σεβερίν Ραμόν, υπεύθυνη για το πρότζεκτ στο Νίγηρα. Πρόκειται για μια δράση πρόληψης. Συμπληρώνει άλλες δράσεις στο πλαίσιο της πρόληψης της ελονοσίας και των στρατηγικών για τη θεραπεία της. Η EXE είναι ιδιαιτέρως ευεργετική σε καταστάσεις όπου ο υποσιτισμός και η αναιμία είναι ευρέως διαδεδομένα, διότι μειώνει τον αριθμό των περιστατικών με περιπλοκές σε χώρες με περιορισμένη πρόσβαση στη θεραπεία, όπως ο Νίγηρας. Ωστόσο, δεν προλαμβάνει όλα τα περιστατικά ελονοσίας.
«Εξακολουθεί λοιπόν να είναι επιτακτική η ανάγκη για τον πληθυσμό να έχει πρόσβαση σε διαγνωστικά μέσα και σε έγκαιρη θεραπεία με συνδυασμούς θεραπειών που βασίζονται στην αρτεμισίνη (ACT). Είναι επίσης σημαντικό να προωθείται η διανομή και η χρήση ειδικών κουνουπιέρων, εμποτισμένων με εντομοκτόνο, όπως επίσης ο ψεκασμός με εντομοκτόνα. Ταυτοχρόνως, θα πρέπει να συνεχίσουμε να ενημερώνουμε για την ελονοσία τους πληθυσμούς που εκτίθενται στον κίνδυνο της ασθένειας».
Παρά την αποτελεσματικότητά της, ωστόσο, υπάρχουν άλλα μειονεκτήματα που η EXE από μόνη της δεν μπορεί να αντιπαρέλθει. Ένα από τα προβλήματα στο Νίγηρα είναι η ανεπαρκής διαθεσιμότητα γρήγορων διαγνωστικών τεστ (RDT). Το 2013, η εθνική κάλυψη με RDT έφτανε με δυσκολία το 44%. «Πρόκειται σαφώς για ανεπαρκή αριθμό», λέει η Ραμόν. «Και μπορούμε να υποθέσουμε ότι εξίσου ανεπαρκής είναι η χρήση των ACT. Ακόμη και αν οι ανάγκες σε  ACT καλύφθηκαν θεωρητικά σε εθνικό επίπεδο πέρυσι, αναφέρθηκαν ελλείψεις σε απομονωμένες, αγροτικές ιατρικές μονάδες. Το πρόβλημα αυτό συνδέεται με προβλήματα προμηθειών στις απομακρυσμένες περιοχές».

Η μάχη κατά του υποσιτισμού σώζει και από ελονοσία

Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στον Νίγηρα ετοιμάζονται να φέρουν εις πέρας μια δεύτερη ευρεία εκστρατεία που στοχεύει 400.000 παιδιά. Η εκστρατεία ξεκινά αυτό τον Ιούλιο στις ίδιες περιοχές όπου πραγματοποιήθηκε το ’13. Κι άλλες οργανώσεις θα εφαρμόσουν την ίδια στρατηγική ελέγχου της ελονοσίας, σε άλλες περιοχές. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα θα πραγματοποιήσουν επίσης συστηματικό έλεγχο για υποσιτισμό και ανάλογη θεραπεία σε παιδιά. Κάθε χρόνο, ο πληθυσμός του Νίγηρα αντιμετωπίζει κρίσεις επισιτισμού όπως επίσης και ελονοσίας, διότι οι περίοδοι των βροχοπτώσεων συμπίπτουν με το ετήσιο «κενό του λιμού» (hunger gap), το διάστημα δηλαδή πριν τη νέα σοδειά, όταν οι προμήθειες των οικογενειών έχουν εξαντληθεί και οι τιμές των τροφίμων βρίσκονται στα ύψη. «Η ελονοσία και ο υποσιτισμός είναι θανατηφόρος συνδυασμός για παιδιά κάτω των 5», εξηγεί η Δρ Ραμόν. «Θα επωφεληθούμε από τη μαζική αυτή εκστρατεία, όπως ακριβώς κάναμε και πέρυσι, για να εξετάσουμε και να χορηγήσουμε θεραπεία σε σοβαρώς υποσιτισμένα παιδιά και για επιβεβαιωμένα κρούσματα ελονοσίας. Αυτό θα ενισχύσει το αποτέλεσμα της EXE στην υγεία των μικρών παιδιών».