Όλες οι αλλαγές, ευχάριστες και δυσάρεστες, είναι παράλληλα και πηγή στρες για τους ανθρώπους. Μετακομίσεις, αλλαγές εργασίας, γάμος, διαζύγιο , ασθένειες κλπ., έχουν επίπτωση στα επίπεδα στρες που βιώνει ο οργανισμός μας. Είναι λοιπόν αδύνατον για τα παιδιά, όταν στην οικογενειακή ζωή επέρχεται μια τόσο έντονη αλλαγή όπως ο χωρισμός, αυτό να μην τα επηρεάζει, να μην τα αγχώσει και να μην τα στεναχωρήσει.
Είτε είναι προετοιμασμένα λόγω των έντονων συγκρούσεων που έχουν προηγηθεί ανάμεσα στους γονείς, είτε αν τα νέα του διαζυγίου τα σοκάρουν, το σίγουρο είναι ότι πρόκειται για μεγάλη αναστάτωση στη ζωή τους. Ανάλογα με τις ηλικίες αλλά και το χαρακτήρα των παιδιών, οι αντιδράσεις τους σίγουρα ποικίλουν. Πώς οι γονείς και το οικογενειακό περιβάλλον μπορούν να βοηθήσουν ώστε η αναστάτωση να είναι προσωρινή; Πώς μπορούν να διασφαλίσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα ένα ασφαλές, υγιές περιβάλλον που δε θα δημιουργήσει στα παιδιά μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία, όπως χρόνια κατάθλιψη , άγχος και άλλες ψυχικές και σωματικές δυσκολίες;
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: Φροντίζουμε να ενημερώσουμε τα παιδιά κάποια στιγμή που θα είμαστε ήρεμοι, εξηγώντας τι συμβαίνει. Ιδανικά, θα ήταν καλό να είναι παρόντες και οι δύο γονείς, εκτός και αν υπάρχει περίπτωση αυτό να πυροδοτήσει νέο κύκλο συγκρούσεων μπροστά στα παιδιά. Ενημερώνουμε τα παιδιά με απλό τρόπο για το πρόβλημα που μας οδήγησε σε αυτή την απόφαση, αποφεύγοντας οτιδήποτε όχι απλώς δε θα βοηθήσει το παιδί, αλλά ενδέχεται να το τραυματίσει, όπως π.χ. ότι κάποιος από τους γονείς απιστεί και έχει καινούρια σύντροφο. Ενημερώνουμε τα παιδιά για αυτά που τα αφορούν άμεσα. Η πρώτη φυσιολογική αντίδραση των παιδιών είναι: “Κι εγώ; Τι θα γίνω;”. Τα παιδιά ανησυχούν πολύ για το πώς κάτι τέτοιο θα τα επηρεάσει στην καθημερινότητα τους: Αν θα έχουν το ίδιο σπίτι, αν θα αλλάξουν σχολείο, αν θα βλέπουν τους φίλους τους, πού θα μένει ο άλλος γονιός που φεύγει από το σπίτι, ποιος θα τα πηγαίνει στο μπάσκετ ή στο μπαλέτο κλπ. Καθησυχάστε τα και φροντίστε να βρείτε μαζί τους λύσεις για όλα αυτά που για εκείνα είναι σημαντικά.
ΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΜΑΧΕΣ: Μη βιαστείτε, αν δεν είναι πραγματικά απαραίτητο. Συμβουλευτείτε έναν έμπειρο δικηγόρο και μην πάρετε αποφάσεις εν βρασμώ ψυχής αν δεν υπάρχουν εύλογοι φόβοι για την ασφάλεια των παιδιών. Συνήθως, όταν μπαίνουν οι γονείς σε μακρόχρονες δικαστικές διαμάχες για τα περιουσιακά ή την κηδεμονία, αργούν να αποκατασταθούν οι ισορροπίες, ο θυμός μεγαλώνει εκατέρωθεν και τα παιδιά γίνονται οι αποδέκτες αυτής της έντασης. ΠΡΟΣΟΧΗ! Το παιδί δεν είναι δικαστής και δεν είναι η δουλειά του να αποφασίσει ποιος γονιός είναι καλός, ποιος έχει δίκιο ή ποιος είναι κατάλληλος για την κηδεμονία.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ: Όσο είναι δυνατόν αποφύγετε τις εκατέρωθεν κατηγορίες που φέρνουν το παιδί σε δύσκολη θέση και ρίχνουν τους γονείς στα μάτια του. Τα παιδιά έχουν την ανάγκη να θαυμάζουν τους γονείς τους και να τους εκτιμούν. Αυτό τα κάνει να νοιώθουν ασφάλεια και τους δίνει αυτοπεποίθηση. Παράλληλα, όταν η μητέρα κατηγορεί τον πατέρα ή το αντίστροφο, το παιδί μπερδεύεται, στεναχωριέται και συνάμα νοιώθει ενοχή που αγαπάει τον γονιό που κατηγορείται. Αν οι κατηγορίες προέρχονται από το οικογενειακό –φιλικό περιβάλλον, φροντίστε να οριοθετήσετε αυτούς τους ανθρώπους και αν δεν συμμορφώνονται, μην τους φέρνετε για ένα διάστημα σε επαφή με το παιδί.
ΝΑ ΕΙΣΤΕ ΕΚΕΙ: Να είστε παρόντες για το παιδί, να απαντάτε στις ερωτήσεις του, να καθησυχάζετε τις ανησυχίες του και να ακούτε ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ. Όταν ακούω δεν προσπαθώ να αλλάξω τα συναισθήματα του παιδιού (π.χ. μη στεναχωριέσαι), τα αποδέχομαι ως αληθινά και μοιράζομαι μαζί του τα δικά μου. (π.χ. Ξέρω ότι στεναχωριέσαι, κι εγώ δυσκολεύομαι κάποιες στιγμές )
ΝΕΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ : Όταν οι χωρισμένοι γονείς αρχίζουν να γνωρίζουν άλλα άτομα και να συνάπτουν σχέσεις, είναι καλό να περιμένουν αρκετά πριν να γνωρίσουν αυτά τα άτομα στα παιδιά. Ο πρώτος λόγος είναι ότι τα παιδιά ήδη έχουν πολλά νέα δεδομένα να επεξεργαστούν και να αποδεχθούν, άρα χρειάζονται αρκετό χρόνο. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι υπάρχει περίπτωση να βιώσουν τη νέα σχέση ως μία ακόμη απώλεια, ότι χάνουν δηλαδή το ενδιαφέρον, το χρόνο και την αποκλειστική προσοχή της μαμάς ή του μπαμπά από αυτό το καινούριο άτομο. Τρίτον καλό θα ήταν να είμαστε όσο το δυνατόν πιο σίγουροι για την επιλογή μας πριν να γνωρίσουμε στο παιδί τη νέα μας σχέση.
ΕΝΑ ΒΗΜΑ ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ : Ένα διαζύγιο είναι μια επίπονη διαδικασία, μια μεγάλη αλλαγή για όλα τα μέλη της οικογένειας. Ως εκ τούτου, χρειάζεται χρόνος για να επουλωθούν οι πληγές, να καταλαγιάσει ο θυμός, να βρεθούν καινούριες ισορροπίες και ρουτίνες. Σαν γονείς και σαν άνθρωποι, ας είμαστε επιεικείς και υπομονετικοί με τον εαυτό μας και με τα παιδιά μας και ας εμπιστευθούμε το χρόνο και την δυνατότητα μας για επικοινωνία, χωρίς να βιαζόμαστε να γίνουν όλα “εντάξει” από τη μια στιγμή στην άλλη.
ΠΟΤΕ ΝΑ ΖΗΤΗΣΩ ΒΟΗΘΕΙΑ: Αν δούμε ότι τα παιδιά εκδηλώνουν ακραίες συμπεριφορές, οι οποίες δεν υποχωρούν με το πέρασμα του χρόνου, αν έχει επηρεαστεί σημαντικά η διάθεση, ο ύπνος, η όρεξη τους και η απόδοση τους στο σχολείο, αν έχουν απομακρυνθεί από τους φίλους τους και τα πράγματα που αγαπούν, τότε καλό θα ήταν να συμβουλευτούμε κάποιον ειδικό και να του μιλήσουμε για τις ανησυχίες μας. Ο ειδικός θα κρίνει αν μπορεί να βοηθήσει με τη συμβουλευτική τους γονείς να αντιμετωπίσουν την κατάσταση ή αν θα ήταν καλύτερο να έρθει σε επαφή με το ίδιο το παιδί.
ΟΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ: Φροντίστε να είστε παρόντες στις σημαντικές στιγμές των παιδιών και βρείτε τρόπους να συνυπάρχετε με τον/την πρώην σύζυγο στις στιγμές αυτές χωρίς να μαλώνετε, να αφήνετε υπονοούμενα ή να δημιουργούνται εντάσεις. Στα γενέθλια, στις παραστάσεις, στους αγώνες, στις δύσκολες στιγμές τα παιδιά χρειάζεται να ξέρουν πως μπορούν να σας έχουν και τους δύο κοντά τους. Ακόμα και σαν ενήλικες, τα παιδιά χωρισμένων γονιών συχνά δυσκολεύονται με τη συνύπαρξη των γονιών τους και των νέων τους συντρόφων, στις οικογενειακές γιορτές, στο γάμο τους κλπ.
Η Κατερίνα Καρασάββα είναι Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια. Θα τη βρείτε στο ΕΝ-ΔΙΑ-ΦΕΡΩ ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, www.en-dia-ferw.blogspot.gr
