Και ξαφνικά η μαμά κι ο μπαμπάς διαπιστώνουν ότι ο Κωστάκης συμπεριφέρεται σαν μικρός Αϊνστάιν. Εμφανίζει ασυνήθιστη για την ηλικία του ταχύτητα και βάθος σκέψης, εκφράζεται με πρωτότυπο τρόπο, δίνει ετοιμόλογες απαντήσεις, έχει εντυπωσιακά πλούσιο λεξιλόγιο, διαβάζει γρήγορα και αποτελεσματικά χωρίς να χρειάζεται κάποιον πάνω από το κεφάλι του ενώ δείχνει μεγάλη περιέργεια για αντικείμενα και καταστάσεις. Η μαμά και ο μπαμπάς αρχίζουν να αναρωτιούνται: «Μήπως είναι ιδέα μας; Μήπως πρέπει να είμαστε όσο πιο μετριόφρονες γίνεται για να μην καβαλήσει το παιδί το καλάμι; Αυτό που του συμβαίνει είναι κατάρα ή ευλογία στην Ελλάδα της κρίσης;»
Η απάντηση όμως θα έπρεπε να είναι αυτονόητη και είναι αυτή που θα διαβάσετε λίγες αράδες παρακάτω: «Τα παιδιά αξίζουν ευκαιρίες στις δυνατότητές τους μέσα στην Ελλάδα της κρίσης». Για την ακρίβεια, αυτή η πρόταση θα μπορούσε να αντιστραφεί ως εξής: ακριβώς επειδή βρισκόμαστε εν μέσω μιας σοβαρής κρίσης τα ταλαντούχα παιδιά θα έπρεπε να ενθαρρύνονται όσο το δυνατόν περισσότερο να αναπτύξουν τις ικανότητές τους, αφού ως μελλοντικοί πολίτες μπορούν να συνδιαμορφώσουν τη νέα αφήγηση που τόσο χρειαζόμαστε. Για να σταματήσει αυτό που τον περασμένο Οκτώβριο ο Guardian αποκάλεσε «διαρροή των καλύτερων μυαλών της Ελλάδας στο εξωτερικό».
Με αυτό το σκεπτικό τον Μάιο του 2013 το «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος» ανακοίνωσε πως χρηματοδοτεί το CTY («Κέντρο για Χαρισματικά-Ταλαντούχα Παιδιά») του αμερικανικού Πανεπιστημίου Johns Hopkins για να ιδρύσουν στη Θεσσαλονίκη σε συνεργασία με το «Αμερικανικό Κολέγιο Ανατόλια» το CTY Greece (το πρώτο και μοναδικό στην Ελλάδα και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη). Το κέντρο ξεκίνησε τη λειτουργία του το καλοκαίρι του 2014 με στόχο να εντοπίζει χαρισματικούς μαθητές της χώρας, ηλικίας 5 έως και 18 ετών, και να τους προσφέρει, μέσα από καλοκαιρινά προγράμματα 3 εβδομάδων, ενίσχυση της πνευματική τους ανάπτυξης με καινοτόμες μεθόδους διδασκαλίας.
Νωρίτερα, περισσότεροι από 1.500 μαθητές δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου από 12 ελληνικές πόλεις είχαν λάβει μέρος στις εξετάσεις επιλογής για τα προγράμματα. Από τα επιλέξιμα παιδιά τα 2/3 (60 μαθητές) προήλθαν από δημόσια σχολεία, 1/4 από την Αθήνα, άλλο 1/4 από τη Θεσσαλονίκη ενώ αξιόλογη συμμετοχή είχαν η Πάτρα, το Ηράκλειο και η Λάρισα. Κάπως έτσι, το περασμένο καλοκαίρι, ταλαντούχα Ελληνόπουλα βρέθηκαν σε μια «εναλλακτική κατασκήνωση» να παρακολουθούν μαθήματα Κρυπτολογίας, Βιοϊατρικών Επιστημών, Πιθανοτήτων και Θεωρίας Παιγνίων, Αρχών Σχεδίασης για Μηχανικούς, Χημείας στην Κοινωνία και Επιστήμης των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών. Επί τρεις εβδομάδες κατασκεύαζαν και ηλεκτροδοτούσαν σπίτια, έκαναν μάθημα ανατομίας σε πνεύμονα ζώου κι ύστερα έφευγαν για εκδρομή στον Όλυμπο. Αλήθεια, πώς σας ακούγονται όλα αυτά; Ελιτίστικα ή απαραίτητα; Ζητήσαμε από ένα παιδί που συμμετείχε στο πρόγραμμα το περασμένο καλοκαίρι, αλλά και από τον διευθυντή του κέντρου να μας μιλήσουν για αυτόν τον νέο χώρο, τις πόρτες του οποίου περνούν παιδιά από όλη τη χώρα για να ξεδιπλώσουν τις ικανότητές τους. Εμείς συγκρατήσαμε τα εξής: τα παιδιά το γνωρίζουν αν κρύβουν θησαυρούς μέσα τους /όσο πιο καλά το γνωρίζουν τόσο πιο μετριοπαθή είναι / τα σημάδια μπορεί να μην είναι πάντα εξόφθαλμα για τους γονείς.
Το χαρισματικό παιδί
Η Άρτεμις Ηλιάδου, 15 ετών, μαθήτρια της Γ΄ τάξης σήμερα στο 2ο Γυμνάσιο Αλεξανδρούπολης, παρακολούθησε τον Ιούλιο του 2014 το μάθημα «Θεωρία Παιγνίων» στο θερινό πρόγραμμα του Κέντρου. Στη φωτογραφία διακρίνεται την ώρα του μαθήματος (είναι η κοπέλα με τα γυαλιά) με τον καθηγητή Θοδωρή Ανδριόπουλο.
Πώς έμαθες για το «Κέντρο για Χαρισματικά – Ταλαντούχα Παιδιά»; Αρχικά είδε στο Διαδίκτυο η μητέρα μου διαφήμιση για το πρόγραμμα. Παράλληλα, μου το πρότεινε η υποδιευθύντρια του σχολείου μου γνωρίζοντας την επιθυμία μου να συμμετέχω σε παρόμοιες εξετάσεις.
Πώς βρέθηκες να παρακολουθείς το πρόγραμμα; Αν και με παρότρυνε η οικογένειά μου, δεν με πίεσε καθόλου. Ήταν μια νέα εμπειρία για μένα –και όχι μόνο στον τομέα της μάθησης– την οποία αποφάσισα να τη ζήσω.
Πώς αισθάνεσαι που θεωρείσαι ένα ταλαντούχο παιδί; Όπως οι περισσότεροι άνθρωποι, είμαι περήφανη που θεωρούμαι ταλαντούχο άτομο. Επίσης είμαι αποφασισμένη να αξιοποιήσω το «ταλέντο» μου για να ωφελήσω τον εαυτό μου, αλλά κυρίως τους γύρω μου. Πιστεύω όμως ότι δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίζομαι σαν κάτι διαφορετικό, όποια έννοια κι αν έχει. Η μόνη μου διαφορά με τους άλλους είναι η μελλοντική μου συνεισφορά, καθώς άλλα θα προσφέρει κάποιος με ταλέντο στις τέχνες, άλλα κάποιος ξεχωριστός στον λόγο κι άλλα κάποιος που τα πηγαίνει καλά στις θετικές επιστήμες.
Πώς αντιμετωπίζουν οι συμμαθητές και οι φίλοι σου τα καλά λόγια των δασκάλων και τις προτροπές να κυνηγήσεις το ταλέντο σου; Ευτυχώς, αρκετοί συμμαθητές μου και οι φίλοι μου δεν μου συμπεριφέρονται σαν να είμαι κάτι διαφορετικό. Ειδικά ο πιο στενός φιλικός μου κύκλος στηρίζει την απόφασή μου να συμμετέχω σε διαγωνισμούς και δραστηριότητες-εμπειρίες, όπως το summer camp, που θα εξασκήσουν τον τρόπο σκέψης μου και ίσως αναδείξουν το ταλέντο μου. Φυσικά, έχω συναντήσει άτομα που για οποιονδήποτε λόγο δεν σχολιάζουν θετικά τις επιλογές μου, όμως αυτό συμβαίνει σε όλους όσοι έχουν όνειρα και φιλοδοξίες. Προσπαθώ να αγνοήσω αυτά τα σχόλια.
Τι επάγγελμα θέλεις να κάνεις όταν θα μεγαλώσεις; Πόσο εύκολο ή δύσκολο πιστεύεις ότι θα είναι αυτό μέσα στην Ελλάδα της κρίσης; Δεν έχω ακόμη αποφασίσει ποιο επάγγελμα θέλω να ακολουθήσω, όμως έχω δύο ενδιαφέρουσες επιλογές στο μυαλό μου. Σκέφτομαι τα Οικονομικά, αλλά και τη Μοριακή Βιολογία. Αν και τα δύο αυτά επαγγέλματα δεν έχουν κοινά μεταξύ τους, μου αρέσουν εξίσου. Στην Ελλάδα της κρίσης, δυστυχώς, γνωρίζω πως δεν θα είναι εύκολο να βρω δουλειά. Βέβαια προσπαθώ να παραμείνω αισιόδοξη, ελπίζοντας να αλλάξει η κατάσταση προς το θετικό τα επόμενα χρόνια.
Ποια είναι τα παράπονά σου από το δημόσιο σχολείο; Ένα λάθος στη δημόσια εκπαίδευση είναι ο τρόπος με τον οποίο διδάσκονται ορισμένα μαθήματα. Η εκμάθηση βασίζεται στην απομνημόνευση, ενώ κανονικά θα έπρεπε να γίνεται κυρίως με συζήτηση. Αυτός νομίζω είναι ένας λόγος για τον οποίον αρκετοί μαθητές δεν αγαπούν ιδιαίτερα το σχολείο. Δεν ξέρω για ποιο λόγο επέλεξαν αυτόν τον τρόπο μάθησης, ίσως επειδή είναι συγκεκριμένο το χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο πρέπει να παραδοθεί η ύλη. Το θέμα είναι πως πρέπει να αλλάξει.
Τι είναι αυτό που σου αρέσει περισσότερο στο Κέντρο; Αν και η γνωριμία με παιδιά από όλη την Ελλάδα μού άρεσε πολύ, νομίζω ότι ο τρόπος μάθησης ήταν ό,τι καλύτερο. Μολονότι η ύλη είναι πιο προχωρημένη από αυτήν του σχολείου, το μάθημα δεν μας κούραζε καθόλου. Το πρακτικό μέρος ήταν πολύ βασικό, οπότε μαθαίναμε μέσω της πράξης και της διασκέδασης.
Ποια είναι τα όνειρά σου για τη ζωή; Θέλω να ζήσω ευτυχισμένα, με τους ανθρώπους που αγαπώ δίπλα μου, να πετύχω και επαγγελματικά και να μη σταματήσω να μαθαίνω και κυρίως να προσπαθώ. Δεν με ενδιαφέρει αν θα γίνω διάσημη ή πλούσια, με ενδιαφέρει απλώς να κάνω τον κόσμο έστω και λίγο καλύτερο…
O δάσκαλος
Ο διευθυντής του «Κέντρου για Χαρισματικά – Ταλαντούχα Παιδιά του Κολλεγίου Ανατόλια», ο Αντώνης Αποστόλου, μας δίνει την ταυτότητα του εγχειρήματος.
Κατ’ αρχάς, ποια είναι η προσωπική σας άποψη σε σχέση με το ταλέντο – είναι κάτι που καλλιεργείται ή μια έμφυτη ιδιότητα; Για το θέμα αυτό έχουν αφιερωθεί αμέτρητες ώρες σε συνέδρια και πλήθος σελίδων σε επιστημονικά περιοδικά. Η έμφυτη τάση είναι ένας καθοριστικός παράγοντας, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το περιβάλλον παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη και στην ανάπτυξη αυτής της τάσης.
Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για ένα παιδί να παρακολουθήσει τα προγράμματα του Κέντρου από οικονομικής άποψης; Το αντίτιμο των εξετάσεων (30 ευρώ ανά παιδί ανά εξέταση) αίρεται για οποιαδήποτε περίπτωση ζητηθεί από την οικογένεια ή από τον διευθυντή του σχολείου που φοιτά το παιδί ή από έναν εκπαιδευτικό του παιδιού. Έτσι, η πρόσβαση στις εξετάσεις είναι εξασφαλισμένη για όλους όσοι δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στο κόστος τους. Όσον αφορά τα εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά που έχουν αναγνωρισθεί (μέσω των εξετάσεων) ως έχοντα τις απαραίτητες ακαδημαϊκές δεξιότητες, ένας πολύ μεγάλος αριθμός υποτροφιών έχει εξασφαλισθεί για το θερινό σχολείο των τριών εβδομάδων. Πρόκειται για το πιο ακριβό πρόγραμμα του Κέντρου, για το οποίο έχει καταρτισθεί ένα πρόγραμμα υποτροφιών που βασίζεται στο οικογενειακό εισόδημα του αιτούντος παιδιού. Έτσι, περισσότερα από τα δύο τρίτα των μαθητριών/μαθητών στο θερινό σχολείο του 2014 έλαβαν ολική ή μερική (50%) υποτροφία. Οι υποτροφίες προέρχονται από το «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος» και από άλλους υποστηρικτές μας. Γίνονται συνεχώς προσπάθειες να ενισχυθεί και να επεκταθεί το πρόγραμμα υποτροφιών. Πριν από λίγες ημέρες, για παράδειγμα, πραγματοποιήθηκε ένα σύντομο πρόγραμμα μίας ημέρας στο Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος όπου περισσότερα από 150 παιδιά, πολλά από τα οποία προέρχονταν από σχολεία σε περιοχές με πολύ χαμηλό μέσο όρο οικογενειακών εισοδημάτων, παρακολούθησαν ένα από τα επτά προσφερόμενα μαθήματα εντελώς δωρεάν.
Πώς μπορούν οι γονείς να διαπιστώσουν ότι το παιδί τους είναι χαρισματικό; Η αναγνώριση του ταλέντου ή, πιο σπάνια, ενός χαρισματικού παιδιού γίνεται από εξειδικευμένους επιστήμονες (ψυχολόγους, ψυχοπαιδαγωγούς, ειδικευμένους παιδίατρους κ.ά.) με τη χρήση συγκεκριμένων τεστ που απαιτούν συγκεκριμένο αριθμό συνεδριών. Μια τέτοια αξιολόγηση μπορεί να γίνει ακόμα και από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Παρόλο που είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για συγκεκριμένες ενδείξεις, κάποιοι γονείς αντιλαμβάνονται σε μερικές περιπτώσεις κάποια σημεία, όπως την ταχύτητα και το βάθος στη σκέψη του παιδιού τους, ενώ σε άλλες περιπτώσεις τα «σημάδια» μπορεί να μην είναι τόσο εμφανή. Το κέντρο μας επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες ακαδημαϊκές δεξιότητες, οι οποίες επιτρέπουν στην παρακολούθηση μαθημάτων με περιεχόμενο πολύ πέραν αυτού που τυπικά προσφέρεται σε παιδιά συγκεκριμένων ηλικιών.
Μέσα από ποιες εκπαιδευτικές μεθόδους αναδεικνύετε αυτές τους τις ικανότητες περαιτέρω; Μέσα από το Θερινό Σχολείο των τριών εβδομάδων (φέτος για παιδιά Ε΄-ΣΤ΄ δημοτικού που έρχονται σε καθημερινή βάση και για παιδιά Α΄ γυμνασίου – Α΄ λυκείου που μένουν στις εγκαταστάσεις μας), τα Online μαθήματα (φέτος για παιδιά Β΄ δημοτικού – Β΄ γυμνασίου) και τα σύντομα μαθήματα μίας ή δύο ημερών (φέτος για παιδιά Ε΄ δημοτικού – Α΄ λυκείου). Δηλαδή, μέσα από ένα πλήθος προγραμμάτων με περιεχόμενο πέραν και πάνω από το αναλυτικό πρόγραμμα του καθημερινού σχολείου και με απόλυτη προσαρμογή στις δεξιότητες και ανάγκες των παιδιών που έχουν επιλεγεί.
Πώς είναι μια τυπική μέρα σε ένα θερινό πρόγραμμα του Κέντρου; Το πρωί ξεκινάει με το πρωινό στην τραπεζαρία και στη συνέχεια με μάθημα στο ολιγομελές τμήμα του καθενός. Το μάθημα στο CTY είναι συναρπαστικό (και ποτέ βαρετό ή κουραστικό) και γίνεται σε ολιγομελή τμήματα με δύο εκπαιδευτικούς. Το πρώτο μεγάλο διάλειμμα γίνεται για το μεσημεριανό (στις 12, νωρίς δηλαδή για τους περισσότερους από εμάς!) και το μάθημα συνεχίζεται έως τις 3 το μεσημέρι, για την πρώτη περίοδο εξωδιδακτικών δραστηριοτήτων. Μετά τις δραστηριότητες και το σνακ, τα παιδιά επιστρέφουν στην τάξη για μία τελευταία φορά και στις 6:30 ξεκινάει η δεύτερη περίοδος δραστηριοτήτων, έως τις 8:30 το βράδυ, οπότε τα παιδιά επιστρέφουν για δείπνο.
Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια του Κέντρου; Η επέκταση των προγραμμάτων μας με περισσότερα προσφερόμενα μαθήματα σε όλα τα επίπεδα, αλλά και με τη δημιουργία θερινών σχολείων για παιδιά δημοτικού (τα οποία δεν θα διανυκτερεύουν) στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις. Επίσης, η διοργάνωση εξετάσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε άλλα κράτη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ο πιο σημαντικός στόχος μας είναι η ενημέρωση όλο και περισσότερων οικογενειών και εκπαιδευτικών ώστε να δημιουργηθεί μια ευρεία συναντίληψη της (ήδη νομοθετημένης) ανάγκης να προσφέρουμε και στα παιδιά με ιδιαίτερες δεξιότητες τις ευκαιρίες και την προσοχή που τους αξίζει.
Πληροφορίες για τα προγράμματα: www.anatolia.edu.gr
