Στη λογοτεχνία, αλλά και στο σινεμά, τις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς οι μέρες είναι πάντα «γεμάτες μάγια» και «σπαρμένες θαύματα». Στηριγμένοι σε χαρές, επιθυμίες, απογοητεύσεις, εικόνες των δικών τους παιδικών χρόνων πολλοί γνωστοί συγγραφείς έχουν γράψει τη δική τους Χριστουγεννιάτικη ιστορία.
Ήταν ακόμα σκοτάδι όταν ξύπνησε ο Σκρουτζ. Το ρολόι χτύπησε μία ακριβώς. Αμέσως μια δυνατή λάμψη πλημμύρισε την κρεβατοκάμαρα. Ο Σκρουτζ ανασηκώθηκε και τότε είδε εμπρός του μια περίεργη οπτασία. Είχε το ανάστημα, το πρόσωπο, τα χέρια ενός μικρού παιδιού, αλλά τα μαλλιά της ήταν ολόλευκα όπως ενός γέρου […] «μη φοβάσαι», του είπε η οπτασία, «είμαι το Χριστουγεννιάτικο Πνεύμα του Παρελθόντος και ήρθα να σε βοηθήσω». Πήρε τον Σκρουτζ από το χέρι και τον οδήγησε στο παράθυρο. Ο Σκρουτζ φοβήθηκε μήπως πέσει, αλλά το Πνεύμα τον ενθάρρυνε να πετάξει μαζί του πάνω από στέγες και αγρούς. Κι ήταν πρωί όταν έφτασαν σε μια μικρή επαρχιακή πόλη. «Μα, εδώ πέρασα τα παιδικά μου χρόνια», μουρμούρισε κατάπληκτος ο Σκρουτζ.
Στη Χριστουγεννιάτικη Ιστορία του Ντίκενς ο τσιγκούνης Σκρουτζ χάρη στο Πνεύμα των Χριστουγέννων γιατρεύεται από την τσιγκουνιά του, αλλάζει, προσφέρει, μεταμορφώνεται, γιορτάζει. Αφού, φυσικά, πρώτα ταξιδέψει, με τη βοήθεια μιας οπτασίας που μοιάζει με παιδάκι, πίσω στην παιδική του ηλικία. Το ίδιο μπορούμε να κάνουμε κι εμείς. Mπορούμε να φερθούμε σαν να συμβαίνει ξανά – κι αυτήν τη φορά, όχι μόνο σε μας. Να την ξαναβρούμε δίχως ν’ απολιθωθούμε μέσα της, να συναντήσουμε το Πνεύμα των Χριστουγέννων και να το εντάξουμε στο παρόν συστήνοντάς το στα παιδιά μας.
Το πνεύμα των Χριστουγέννων κατοικεί και λάμπει σε δεκάδες διηγήματα, παραμύθια, μυθιστορήματα, ποιήματα, ταινίες. Πήρε όλα τα σπίρτα από την ποδιά της και ένα ένα άρχισε να τα ανάβει. Τότε, τα αναμμένα ξυλάκια ξέφυγαν από τα παγωμένα δάχτυλά της, τινάχτηκαν στο νυχτερινό αέρα και άρχισαν να διαγράφουν μικρές φωτεινές τροχιές που σπινθήριζαν σαν πυροτεχνήματα ή σαν αναρίθμητα αστεράκια στον ουρανό ενός τεράστιου κομήτη […] Ώσπου το τεράστιο αστέρι σιγά σιγά μεταμορφώθηκε. Το εκτυφλωτικό του φως γέμισε σκιές που πήραν χρώμα και μορφή και ξαφνικά ο κομήτης έγινε μια γριούλα με τρυφερό πρόσωπο και ζεστό χαμόγελο, με γελαστά μάτια και μιαν ορθάνοιχτη αγκαλιά. «Γιαγιά» ψιθύρισε η μικρούλα […] Και η γιαγιά άνοιξε τη ζεστή αγκαλιά της και έκλεισε μέσα σφιχτά τη μονάκριβη εγγονή της. Και όπως τη γλυκοφιλούσε, την πήρε και πέταξαν ψηλά στα ουράνια, πάνω από σπίτια και δέντρα.
«Σας άρεσε το Κοριτσάκι με τα σπίρτα;» είχε ρωτήσει φίλη νηπιαγωγός τους μικρούς μαθητές της μόλις τελείωσε αυτήν τη διήγηση. «Πολύ», ήταν η απάντηση, «μας άρεσε που στο τέλος την πήρε αγκαλιά η αγαπημένη της γιαγιά». Ένα αγαπημένο πρόσωπο και μια αγκαλιά ήταν αρκετά για να νιώσουν πως αυτό το τόσο μελαγχολικό χριστουγεννιάτικο παραμύθι έχει «χάπι εντ». Αγαπημένες αγκαλιές και ιστορίες αρκούν για να νιώσουμε τη χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα στο σπίτι: Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο μεγαλώνει, όλα τα παιχνίδια, ζωντανεύουν. Μαζί τους και ο Καρυοθραύστης, στο παραμύθι του Χόφμαν. Μετά από μια μάχη, θα μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα και μαζί με τη μικρή Κλάρα θα ταξιδέψουν στη Χώρα των Ζαχαρωτών και θα συναντήσουν και τη Βασίλισσα του χιονιού, την πρωταγωνίστρια και του ομότιτλου παραμυθιού του Άντερσεν, όπου δύο παιδιά ξεκινούν ένα μαγικό ταξίδι.
Στη λογοτεχνία, τις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς οι νύχτες είναι πάντα «γεμάτες μάγια» και «σπαρμένες θαύματα». Και στον αέρα υπάρχει πάντα χιόνι: Ωσάν η χιών να ισοπεδώνει και ν’ ασπρίζει όλα τα πράγματα, όλας τας αμαρτίας, όλα τα περασμένα… Όλα, όλα να τα καλύπτει, να τα ασπρίζει, να τα αγνίζει που γράφει και ο Παπαδιαμάντηςστον οποίο μπορούμε να βρούμε μερικά από τα καλύτερα ελληνικά χριστουγεννιάτικα διηγήματα.
«Τι θαύμα που είναι!» φώναξε μια κοπέλ α στον νεαρό συνοδό της, καθώς περπατούσαν μέσα στον κήπο. «Τέτοιαν ομορφιά δεν τη βλέπεις το καλοκαίρι». «Κι ούτε έχουμε τέτοια παλικάρια το καλοκαίρι», της είπε ο νέος δείχνοντας τον Χιονάνθρωπο που καμάρωνε: O Χιονάνθρωπος του Άντερσεν ερωτεύεται παράφορα τη φωτιά που καίει στο τζάκι πλάι στο στολισμένο έλατο. Όταν λιώσουν τα χιόνια, μέσα του βρίσκεται η μασιά από αυτό το τζάκι – πάνω της τον στήριξαν τα παιδιά που τον έστησαν στην αυλή τους. Στηριγμένοι σε χαρές, επιθυμίες, απογοητεύσεις, εικόνες των δικών τους παιδικών χρόνων πολλοί γνωστοί συγγραφείς έχουν γράψει τη δική τους Χριστουγεννιάτικη ιστορία. Ο Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον μιλά για Πρωτοχρονιά στη θάλασσα, όπως και ο Ρέι Μπράντμπερι. Ο Ντίλαν Τόμας βλέπει μυθικούς Κενταύρους στους στάβλους της Ουαλίας. Ο Μαρκ Τουέιν προτιμά να υποδύεται τον Άγιο Βασίλη και να στέλνει γράμματα στην κόρη του. Το ίδιο κάνει και ο Τόλκιν για τα παιδιά του επί περίπου είκοσι χρόνια. Ο Ντοστογιέφσκι στήνει ένα Ουράνιο Χριστουγεννιάτικο δέντρο. Στον Βάνκα, ένα από τα πολλά ωραία διηγήματα του Τσέχοφ, ένα 9χρονο φτωχό παιδάκι γράφει, ανήμερα τα Χριστούγεννα, στον παππού του και κοιμάται με σφιγμένες τις γροθίτσες νανουρισμένος από τις γλυκές ελπίδες. Την ίδια ώρα στη γη είχε πέσει η βαθιά σιωπή της πιο μεγάλης νύχτας του χρόνου […] O χρόνος έσβηνε μέσα σε μια θεία αιωνιότητα. Kαι ξαφνικά, σε μια στιγμή, έγινε κάτι που μας θάμπωσε. Ένα ασυγκράτητο ρίγος χαράς διαπέρασε ουρανό και γη. […] Όλη η φύση πανηγύριζε. Tι είχε συμβεί; Tίποτε σχεδόν. Eίχαμε ακούσει μια αδύναμη φωνούλα να βγαίνει από τη ζεστή σκιά της φάτνης, μια φωνή που δεν θα μπορούσε να προέρχεται ούτε από άντρα, ούτε από γυναίκα. Ήταν το ήσυχο κλάμα ενός νεογέννητου (Μισέλ Τουρνιέ, Χριστουγεννιάτικη Ιστορία).
Τίποτα σχεδόν δεν χρειάζεται να συμβεί για να απολαύσουμε τις γιορτές. Μόνο Love actually, όπως λέει και ο τίτλος μιας από τις πολλές ταινίες όπου τα Χριστούγεννα όλοι βρίσκουν το «χάπι εντ» τους. Ενδεχομένως ανακαλύπτουν μιαν Υπέροχη ζωή, όπως ο ήρωας της, γυρισμένης μισόν αιώνα νωρίτερα αλλά επίκαιρης, ιστορίας του Φρανκ Κάπρα. Το παλιό Χόλιγουντ έχει άφθονη μυρωδιά στολισμένου έλατου με Θαύματα στην 34η οδό, πολύ τραγουδιστά Λευκά Χριστούγεννα και Μικρές Πριγκίπισσες και ενδεχομένως τα παιδιά να γοητευθούν από τις ασπρόμαυρες εικόνες που βλέπαμε και εμείς με τη μαμά ή τη γιαγιά μας. Υπάρχουν βέβαια και δεκάδες πιο καινούργιες και πολύχρωμες: ο έξυπνος Κατεργάρης των Χριστουγέννων, η Χριστουγεννιάτικη Ιστορία με πρωταγωνιστές τα Μάπετ, το Πολικό Εξπρές του Ρ. Ζεμέκις και –υποχρεωτικά σχεδόν, μια που το προβάλλει συνέχεια η τηλεόραση– το Μόνος στο σπίτι. Μαζί στο σπίτι μπορούμε να απολαύσουμε όποια θέλουμε.
