Το κοιτάζετε και αναρωτιέστε «Πότε μεγάλωσε τόσο;» Ήταν σχεδόν χθες όταν έκανε τα πρώτα του βήματα και τώρα μπορεί και τρέχει για να περάσει την πόρτα του «μεγάλου σχολείου» και είναι αρκετά ώριμο για να αντιμετωπίσει ίσως την πιο δύσκολη μετάβαση στη ζωή ενός ανθρώπου. Μια αναπτυξιακή πρόκληση που σηματοδοτεί ιδιαίτερα σημαντικές και ουσιαστικές αλλαγές στη ζωή του παιδιού, τόσο στην προσωπικότητά του όσο και στο οικογενειακό περιβάλλον. Καλή αρχή στο πρωτάκι σας!
Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου;
Εύκολα! Βασική προϋπόθεση είναι να καταφέρουμε να αφουγκραστούμε τις ανάγκες του, αντιμετωπίζοντάς το ως κάτι μοναδικό, που όμως έχει να αντεπεξέλθει σε μια σειρά από κοινωνικές συμβάσεις. Ό,τι πιο βοηθητικό για τη μετάβαση αυτήν είναι κάτι που ήδη έχει συμβεί, η φοίτησή του στο νηπιαγωγείο. Δείξτε εμπιστοσύνη ότι το νηπιαγωγείο έχει φροντίσει να εφοδιάσει τους μικρούς μαθητές με τις απαραίτητες γνώσεις όχι μόνο μαθησιακά, αλλά πολύ περισσότερο όσον αφορά στην κοινωνική και στη συναισθηματική ωριμότητα, που είναι καθοριστικός παράγοντας για να αντεπεξέλθουν στις νέες απαιτήσεις. Η μετάβαση στο δημοτικό σχολείο είναι κάτι που δουλεύεται από την αρχή έως το τέλος της χρονιάς και οι νηπιαγωγοί είναι πάντα διαθέσιμοι να παράσχουν οποιαδήποτε πληροφορία θα μπορούσε να βοηθήσει τον δάσκαλο στον σχεδιασμό του εκπαιδευτικού προγράμματος. Και μόνο με αυτό έχετε δικό σας ένα πολύ μεγάλο κομμάτι από την πίτα που λέγεται «επιτυχής μετάβαση».
Είναι σημαντικό να συνεχίσετε να ενισχύετε και στο οικογενειακό περιβάλλον τις κοινωνικές δεξιότητες και τη συναισθηματική ωρίμανση του παιδιού, καθώς η σχολική ετοιμότητα είναι πολυπαραγοντική και δεν εξαρτάται μόνο από τη διανοητική ανάπτυξη. Ακρογωνιαίος λίθος, η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης. Παιδιά τα οποία ήδη αυτοεξυπηρετούνται, όσον αφορά τις βιολογικές τους ανάγκες, μπορούν να επιλύουν προβλήματα και να λαμβάνουν αποφάσεις, ενώ νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια όταν βιώνουν καινούργιες καταστάσεις. Επίσης, η εκμάθηση της διαχείρισης συναισθημάτων είναι μια εξαιρετικά χρήσιμη δεξιότητα που θα τα οδηγήσει σε δημιουργία υγειών φιλικών σχέσεων και γενικά θα διευκολύνει τη ζωή τους. Όπως επίσης και ο έλεγχος της παρόρμησης (σταματάω – σκέφτομαι – κάνω) είναι κάτι που θα τα βοηθήσει να ενεργούν με ευκολία μέσα στο σύστημα των σχολικών κανόνων. Ενισχύστε ακόμα την κριτική τους σκέψη, που θα τα βοηθήσει στον γνωστικό τομέα, αλλά πιο πολύ θα τους δώσει τη δυνατότητα να διακρίνουν τις αποδεκτές ή μη συμπεριφορές των ιδίων και των άλλων και θα τα οδηγήσει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων άρνησης.
Όσον αφορά το καθαρά γνωστικό κομμάτι, τα παιδιά έχουν φυσική ετοιμότητα για μάθηση και το να τους δείξουμε εμπιστοσύνη, στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αρκετό. Πάντα βοηθητική είναι η ενίσχυση της συγκέντρωσης και της προσοχής, των οποίων η ανάπτυξη και η εξέλιξη είναι καθοριστική για την κατάκτηση των μαθησιακών προκλήσεων. Απλές και παιγνιώδεις δραστηριότητες στο σπίτι, όπως το να παίξουμε το σχολείο με πραγματικούς όμως χρόνους, να ασχοληθούμε όχι μόνο με την ανάγνωση ενός παραμυθιού αλλά και με την ανάλυσή του, να ορίσουμε κάποια ώρα της ημέρας ως «ώρα εργασίας» που το παιδί θα διαλέξει με τι θα ασχοληθεί, αλλά θα δεσμευθεί να τελειώνει αυτό που αρχίζει, είναι πράγματα που θα το διασκεδάσουν και παράλληλα θα λειτουργήσουν ως προσομοίωση της πραγματικής σχολικής καθημερινότητας.
Φόβος και άγχος
Τα περισσότερα προβλήματα σε ένα πρωτάκι πηγάζουν από τον φόβο για το άγνωστο. Τα παιδιά ξέρουν ότι το «μεγάλο σχολείο» δεν θα είναι όπως το νηπιαγωγείο, αλλά δεν ξέρουν πώς πραγματικά θα είναι και δεν χρειάζεται να μάθουν την ημέρα του αγιασμού. Το καλύτερο θα ήταν να έρθει το παιδί σε επαφή με το δημοτικό από την ημέρα της εγγραφής του, τον Ιούνιο, αλλά αν δεν έχει γίνει κάτι τέτοιο, μπορεί να συμβεί τις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου, πριν από την επίσημη έναρξη. Περιηγηθείτε σε όλους τους χώρους του σχολείου, ώστε το παιδί να γνωρίζει πού είναι οι τουαλέτες ή το κυλικείο και, αν έχει αποφασιστεί ποια θα είναι, να δει την τάξη του. Αφήστε το να παρατηρήσει και μετά συζητήστε για τις διαφορές και τις ομοιότητες με το νηπιαγωγείο. Ο φόβος για το άγνωστο συνήθως δεν μπορεί να προσδιοριστεί από ένα παιδί, γι’ αυτό βοηθήστε το να εκφραστεί, είτε μέσω της συζήτησης είτε με όποια άλλη μέθοδο πιστεύετε ότι του ταιριάζει.
Ένα ακόμα αρνητικό συναίσθημα που μπορεί να εμφανιστεί στο πρωτάκι είναι το άγχος που πηγάζει από την έκθεση του παιδιού σε καινούργιες και ποικίλες απαιτήσεις, στις οποίες δεν ξέρει πώς να αντεπεξέλθει. Φράσεις όπως «θα έχεις διαβάσματα τώρα, δεν θα έχεις χρόνο για παιχνίδια» ή «θα πρέπει να είσαι καλός/ή στα μαθήματα, θα παίρνεις και βαθμούς» επιτείνουν το στρες. Εξασφαλίστε καθημερινά χρόνο για παιχνίδι και για ευχάριστες δραστηριότητες, όπως είχατε και μέχρι τώρα. Φροντίστε, επίσης, να έχει το παιδί στο πρόγραμμά του και κινητικές δραστηριότητες, ώστε να υπάρχει εκτόνωση της πηγαίας ενέργειας που διαθέτει, διαφορετικά η συσσώρευσή της θα την κάνει να διοχετεύεται με τρόπο μη δημιουργικό. Ακόμα, αν το σχολείο δεν εντάσσει στο πρόγραμμά του την έκφραση μέσω της τέχνης, μην παραμελείτε να την αναπληρώνετε σπίτι. Δεν υπάρχουν καλύτερα αγχολυτικά από το τραγούδι, τη ζωγραφική ή τον χορό και αυτό ισχύει για όλες τις ηλικίες.
Η μετάβαση στην Α΄ Δημοτικού θεωρείται μια από τις κρισιμότερες περιόδους της παιδικής ηλικίας και ουσιαστικά ολοκληρώνεται στο τέλος της Β΄ Δημοτικού. Όσο λοιπόν διαρκεί, οφείλουμε να είμαστε δίπλα στους μικρούς μαθητές, να ανιχνεύουμε τις δυσκολίες τους και να τους στηρίζουμε συναισθηματικά και ψυχολογικά. Δεν ξεχνάμε να τους ενημερώσουμε για τις αλλαγές που πρόκειται να συμβούν, χωρίς όμως συναισθηματικούς χρωματισμούς. Πείτε για παράδειγμα «Στο πρόγραμμά σου θα πρέπει να υπάρχει χρόνος για διάβασμα» και όχι «Θα έχεις τόσο διάβασμα και θα κουράζεσαι τόσο πολύ, που δεν θα έχεις πια χρόνο για παιχνίδι». Απαντάμε στις ερωτήσεις τους όσες φορές κι αν χρειαστεί και περιορίζουμε την υπερπληροφόρηση από άλλες πηγές, κυρίως από τα μεγαλύτερα παιδιά, που θέλουν να επιδείξουν τις γνώσεις τους. Ας εμπιστευθούμε τα γλυκά μας πρωτάκια και ας τους δώσουμε τον χρόνο που χρειάζεται το καθένα για να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις. Έτσι, θα συμπληρώσουμε όλα τα κομμάτια της πίτας που λέγεται «επιτυχής μετάβαση»! Ώρα να την απολαύσετε!
Η Έλλη Τσομπανίδη είναι νηπιαγωγός. Η δουλειά του γονέα δεν είναι η ακαδημαϊκή προετοιμασία του μικρού μαθητή. Εμείς ως γονείς οφείλουμε να βοηθήσουμε ενδυναμώνοντας τις κοινωνικές, συναισθηματικές και συμπεριφορικές δεξιότητες, έτσι ώστε να δημιουργήσουμε μικρές αυτόνομες, ελεύθερες και δυνατές προσωπικότητες που θα μπορούν να μαθαίνουν.
