ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΟΓΔΑΝΟΣ: ΟΛΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΞΕΝΟΙ, ΚΑΠΟΥ... - Τaλκ

Με αφορμή την νέα θεατρική παράσταση που σκηνοθετεί, ο Δημήτρης Μπογδάνος μιλάει στο Τaλκ για τα παιδιά, τη φαντασία, τους πρόσφυγες, τους Έλληνες, τους ξένους…

Φέτος σκηνοθετείτε στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά την παράσταση “Τα Ταξίδια των Γκιουλ_Ιβερ”. Είναι νομίζω εμφανές ότι είναι βασισμένη στο γνωστό έργο του Τζόναθαν Σουίφτ “Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ”. Παίξατε με τον τίτλο. Τι δημιουργήσατε, όμως, και με ποια αφορμή;

Πρόθεσή μας να αφηγηθούμε την περιπετειώδη οδύσσεια ενός μικρού παιδιού που ταξιδεύει σε μη ιδανικές συνθήκες. Αφετηρία μας το εμβληματικό μυθιστόρημα του Jonathan Swift και οι μαγικοί κόσμοι που αυτό περιγράφει. Στην δική μας εκδοχή (και σε αντίθεση με τις περισσότερες θεατρικές και κινηματογραφικές διασκευές) συμπεριλάβαμε όλες τις στάσεις της αυθεντικής ιστορίας. Τον κόσμο των Λίλιπουτ, τη χώρα των Γιγάντων, το Ιπτάμενο Νησί και τον τόπο των Έλλογων Αλόγων.

Μιλήστε μας για τις πρωταγωνίστριές σας, την Γκιουλ και την Ιβέρ. Ποια είναι η καθεμιά τους; Πώς συμπληρώνει η μια την άλλη; Και τελικά πού ταξιδεύουν και τι συναντούν;

Η μικρή Γκιουλ αναζητά την πιο φωτεινή χώρα του κόσμου και η Ιβέρ εμφανίζεται στο δρόμο της για να της μάθει ότι τα μάτια δε βλέπουν τον κόσμο, δημιουργούν τον κόσμο. Σε κάθε στάση η ηρωίδα μεταφράζει μία δύσκολη, σύγχρονη πραγματικότητα σε μία πολύχρωμη εικόνα και τελικά η διαδρομή της αποδεικνύεται κυρίως εσωτερική.

Το ταξίδι των δυο κοριτσιών είναι πραγματικό ή εσωτερικό, δημιούργημα της έντονης φαντασίας τους και του εφευρετικού μυαλού τους; Μήπως η φαντασία αυτή μπορεί να κρατήσει ζωντανούς κι εμάς τους μεγάλους, που μέρα με τη μέρα χάνουμε όλο και περισσότερο τον αρχικό προορισμό μας, όποιος κι αν ήταν αυτός;

Το ταξίδι είναι πραγματικό, όσο και η διαδρομή ενός προσφυγόπουλου. Η εμπειρία όμως είναι ψυχική. Διδάσκει το θάρρος, την πίστη στον εαυτό μας και την εσωτερική δύναμη. Η Ιβέρ ζωγραφίζει ένα ζευγάρι μαγικά γυαλιά για την Γκιουλ, ώστε εκείνη να αντιμετωπίσει τους φόβους της και να καταφέρει να εντοπίσει την ομορφιά σε κάθε σκληρή πτυχή της πραγματικότητας. Θίγει σύγχρονα προβληματα αλλά με τρόπο απρόσμενο, αστείο και ευαίσθητο. Η φαντασία και η καθαρή ματιά μπορούν όντως να ανατροφοδοτούν την καθημερινότητά μας και να μας οδηγούν σε μία πιο ισορροπημένη και υγιή στάση ζωής.

Πώς μπορέσατε να γράψετε ένα έργο για τα παιδιά που αναγκάζονται να ξεριζωθούν; Πώς μπορέσατε να μπείτε μέσα στην ψυχή τους;

Προηγήθηκε μία διεξοδική έρευνα αληθινών περιστατικών μέσα από ντοκιμαντέρ και μαρτυρίες. Δώσαμε χρόνο σε βιωματικές ασκήσεις και προσεγγίσαμε το δύσκολο ζήτημα του προσφυγικού με ειλικρίνεια και σθένος. Στόχος μας να αφηγηθούμε την ιστορία μας με δύο ατόφια παιδικά χαρακτηριστικά. Την αφοπλιστική ευθύτητα και την αχαλίνωτη φαντασία.

Ποια είναι η δική σας φωτεινή χώρα; Υπάρχει κάπου η χώρα αυτή που όλοι ψάχνουμε, αλλά που μάλλον ποτέ δεν μπορούμε να βρούμε;

Η φωτεινή αυτή χώρα βρίσκεται καλά κρυμμένη στο μέρος που κοιτάμε πάντα τελευταίο. Μέσα μας. Εκεί προσπαθώ να την εντοπίσω και στον εαυτό μου. Με αργά και σταθερά βήματα το σκοτάδι, γίνεται χαραμάδα, η χαραμάδα, αχτίδα και η αχτίδα λιακάδα. Το μονοπάτι ως εκεί είναι δύσβατο αλλά απολύτως υπαρκτό και οφείλουμε να ενδυναμώσουμε τα παιδιά ώστε να το διανύσουν με τόλμη όσο πιο νωρίς γίνεται στις ζωές τους.

Μιλήστε μας για την ομάδα ΟΥίΤ, τους συνεργάτες σας στην παράσταση. Ποιοι είναι και ποιο ρόλο έχει ο καθένας τους.

Η ομάδα OYίΤ προέκυψε μετά την ακρόαση που οργανώσαμε με τη μόνιμη πια συνεργάτιδά μου Μαρία Δημητρίου, θεατρολόγο και παιδαγωγό, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά πριν από έξι μήνες. Λάβαμε 1300 βιογραφικά και τελικά μαζί με την κινησιολόγο Έλενα Γεροδήμου, τη μουσικό Μαρίνα Σάττι και τη βοηθό σκηνοθέτη Υβόννη Τζάθα επιλέξαμε οκτώ εξαιρετικά ταλαντούχους ηθοποιούς που σηκώνουν το βάρος μίας απαιτητικής παράστασης με διαρκή κίνηση και μουσικές πολυφωνίες. Με πυρήνα τους μοναδικούς αυτούς συντελεστές και τους οκτώ ερμηνευτές συνθέσαμε με πολύ κόπο, μέσα από διαδικασίες επινοητικού θεάτρου (devised theatre) την τελική μας ιστορία. Στη συνέχεια πλαισιωθήκαμε εικαστικά από τους υπέροχους Philippe Charpentier (προβολές), Πάρι Μέξη (σκηνικά-κοστούμια) και Άννα Σμπώκου (φωτισμοί). Τέλος σε συνεργασία με τον αδελφό μου Κωνσταντίνο Μπογδάνο αλλά και όλη την ομάδα των ηθοποιών γράψαμε τους ελληνικούς στίχους για τα παραδοσιακά τραγούδια από όλο τον κόσμο που ενορχηστρώνει μαγικά η Μαρίνα Σάττι και χορογραφεί με μαεστρία η Έλενα Γεροδήμου.

Τα μάτια δεν βλέπουν τον κόσμο. Δημιουργούν τον κόσμο. Με το χέρι στην καρδιά, το πιστεύετε αυτό;

Απολύτως. Αφορμή για την ιστορία μας υπήρξε η ιστορία ενός κοριτσιού από τη Συρία που περιγράφει την άφιξη της στα παράλια της Λέσβου.

Παρά τα δραματικά γεγονότα που περιγράφει, η δύναμη και το χαμόγελό της εκπέμπουν μια αφοπλιστική ελπίδα. Αν μπορούσαμε να δούμε τον κόσμο αγνά και καλοπροαίρετα θα ήταν σίγουρα πολύ πιο όμορφος και φιλόξενος.

“Όλοι είμαστε ξένοι, κάπου.” Αυτό θα το συνειδητοποιήσει άραγε ποτέ ο Έλληνας;

Το έχει συνειδητοποιήσει στο παρελθόν, όταν αναγκάστηκε να μεταναστεύσει, αλλά δυστυχώς στο DNA του Έλληνα είναι και να ξεχνάει. Να ξεχνάει την ιστορία του, να ξεχνάει τα λάθη του. Αυτό είναι ενδεχομένως μεγαλόκαρδο αλλά ταυτόχρονα είναι και καταστροφικό. Ωστόσο έχω την αίσθηση ότι τελικά ο Έλληνας λειτουργεί πιο ανθρώπινα σε μικροκλίμακα. Όπως συνέβη με τους χωριανούς στην Ειδομένη και τα παράλια των Δωδεκανήσων. Αυτοί οι άνθρωποι ενεργοποίησαν και επαλήθευσαν περισσότερο από κάθε άλλον τον υπότιτλο της παράστασής μας, Όλοι είμαστε ξένοι, κάπου.

Σε ποιες ηλικίες προτείνετε την παράστασή σας; Γιατί θα προτείνατε σε μια οικογένεια να έρθει να δει τα ταξίδια των Γκιουλ και Ιβέρ;

Θα έλεγα ότι η παράσταση ενδείκνυται για παιδιά που μπορούν ακολουθήσουν τον λόγο. Έχει εντυπωσιακές εικόνες που θα διατηρήσουν το ενδιαφέρον και πιο μικρών θεατών αλλά απευθύνεται κυριώς σε ηλικίες που αντιλαμβάνονται νοήματα και ιδέες. Βέβαια κάθε παράσταση μπορεί να γίνει πολύτιμη σε ένα θεατή για διαφορετικούς λόγους. Για παράδειγμα στην πρεμιέρα μας, μία μητέρα εμφανίσθηκε στα παρασκήνια με δάκρυα στα μάτια για να μας ευχαριστήσει καθώς ο πεντάχρονος γιος της είχε μεγάλη φοβία με το σκοτάδι και το ταξίδι προς το Φως που κάνει η Γκιουλ, ένιωσε ότι λειτούργησε απελευθερωτικά! Τα Ταξίδια των Γκιουλ_Ιβερ πρεσβεύουν μία πολυχρωμία. Το χιούμορ, η αισθητική του κολάζ, τα τραγούδια απο όλον τον κόσμο – όλα τα στοιχεία υποστηρίζουν αυτή την πολυχρωμία η οποία όμως κορυφώνεται στα νοήματα της διαφορετικότητας και της πολυπολιτισμικότητας.