Χριστούγεννα στον κόσμο! Αλλού στολίζουν δέντρα και ανταλλάσσουν δώρα, κι αλλού ανάβουν φωτιές στους δρόμους και κατασκηνώνουν στις παραλίες. Πάντως, το βράδυ της 24ης Δεκεμβρίου, τα παιδιά κάθε ηλικίας, σε κάθε γωνιά του πλανήτη κοιτάζουν προς τον ουρανό και ψάχνουν να βρουν το πιο λαμπερό αστέρι. Όχι απαραίτητα γιατί πιστεύουν πως φωτίζει μια κάποια φάτνη μέσα στην οποία γεννιέται ένας κάποιος θεός, αλλά γιατί κάθε Χριστούγεννα όλοι όσοι αρνούνται να μεγαλώσουν πιστεύουν ότι υπάρχει ακόμα φως στον κόσμο. Τώρα βέβαια με τι έθιμα γιορτάζει ο κάθε λαός το εν λόγω φως, αυτό είναι μια άλλη ιστορία!
Στην Ιαπωνία, για παράδειγμα, όπου δεν σκοτίζονται και πολύ για την έλευση του Θεανθρώπου, έχουν αποφασίσει να γιορτάζουν την παραμονή των Χριστουγέννων ως γιορτή των ερωτευμένων. Ούτε γαλοπούλες, ούτε πουτίγκες, ούτε άδειες κάλτσες που περιμένουν να γεμίσουν με δώρα. Το μενού περιλαμβάνει σοκολατάκια, ακριβά κοσμήματα και ρομαντικά ραντεβού. H αλήθεια βέβαια είναι πως στην Ιαπωνία ο χριστιανισμός δεν είναι και τόσο διαδεδομένος. Λογικό και επόμενο λοιπόν ότι οι Ιάπωνες εισήγαγαν από τη Δύση ό,τι τους άρεσε σχετικά με τον εορτασμό των Χριστουγέννων. Και ό,τι τους δυσκόλευε να το μεταφέρουν αυτούσιο το προσάρμοσαν στα δικά τους: για παράδειγμα, τα δώρα δεν τα φέρνει ο παχουλός παππούς των Δυτικών, αλλά ο Χοτεϊόσο, ένας θεός των βουδιστών που φέρνει καλή τύχη.
Στην απέναντι όχθη του Ειρηνικού ωκεανού, στη μακρινή Αργεντινή, αντίθετα με την Ιαπωνία, ζει και βασιλεύει ένας ικανοποιητικός αριθμός χριστιανών που περιμένουν πώς και τι την κατανυκτική εμπειρία της θείας γέννησης κάθε χρόνο. Κι εκτός από το χριστουγεννιάτικο δέντρο και τη φάτνη, που στολίζουν κατά παράδοση στις 8 Δεκεμβρίου, έχουν κι ένα άλλο έθιμο, πολύ πιο όμορφο και εντυπωσιακό: τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων ζωγραφίζουν φαναράκια από χαρτί και γεμίζουν τον ουρανό της Αργεντινής με πολύχρωμα φώτα. Έτσι στην Αργεντινή μπορεί να μη χιονίζει ποτέ τα Χριστούγεννα, αλλά την παραμονή της θείας γέννησης ο ουρανός γεμίζει από αυτές τις πολύχρωμες νιφάδες.
Και μια που πιάσαμε τα θερμά κλίματα, να κάνουμε και μια στάση στην Τζαμάικα. Εκεί, οι απανταχού ρασταφάρι Χριστιανοί δίνουν μεγάλη σημασία στο μενού. Το οποίο και αποτελείται από κέικ με φρούτα που τα έχουν προηγουμένως μουσκέψει για μήνες σε ‒τι άλλο;‒ ρούμι! Με το δίκιο τους οι Τζαμαϊκανοί σκέφτονται ότι τα Χριστούγεννα δεν είναι λόγος για να αλλάξουν τις συνήθειές τους, κι έτσι γιορτάζουν τραγουδώντας κάλαντα και «αράζοντας» στα σπίτια τους με συγγενείς και φίλους κατά τις προσφιλείς τους συνήθειες.
Και προτού κλείσουμε το φάκελο «Τροπικά Χριστούγεννα» να περάσουμε και μια βόλτα από την Αυστραλία. Η περίοδος των Χριστουγέννων είναι ούτως ή άλλως εορταστική στην Αυστραλία, μιας και συμπίπτει με τις καλοκαιρινές διακοπές των σχολείων που ξεκινούν περίπου στα μέσα του Δεκεμβρίου. Και ακριβώς επειδή τα Χριστούγεννα τους πετυχαίνουν στο κατακαλόκαιρο τους Αυστραλούς δεν είναι καθόλου σπάνιο να γιορτάζουν κατασκηνώνοντας σε κάμπους, βουνά και θάλασσες, κάνοντας μπάρμπεκιου με ιγκουάνα και άλλες τοπικές λιχουδιές. Γενικότερα οι Αυστραλοί δεν πτοούνται ιδιαίτερα που τα Χριστούγεννα στο συλλογικό ασυνείδητο είναι συνδεδεμένα με χιόνια και τζάκια: στη δική τους βερσιόν το όχημα του Αγίου Βασίλη σέρνουν καγκουρό και σε όλα τα κάλαντα που τραγουδούν αντικαθιστούν τη λέξη «χιόνι» με τη λέξη «άμμο», το «τζάκι» με την «παραλία» και πάει λέγοντας.
Κι από τους τροπικούς, στον μακρινό Βορρά. Στη Γροιλανδία κάνει, που λέτε, τόσο κρύο που δεν φυτρώνουν ούτε έλατα. Για να στολίσουν ένα δέντρο οι Εσκιμώοι πρέπει να το εισάγουν από τη Δανία! Κατά τα άλλα, οι εορτασμοί τους δεν θα είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον αν δεν υπήρχε αυτή η μικρή, μικρούτσικη λεπτομέρεια: την ημέρα των Χριστουγέννων καθαρίζουν το σπίτι, μαγειρεύουν το φαγητό, σερβίρουν το δείπνο και υπηρετούν τις γυναίκες και τα παιδιά τους οι άντρες, κύριοι και κουβαλητές, κολόνες των ιγκλού! Στην παραδοσιακή κοινωνία τους, που οι σύζυγοι δεν είναι ακριβώς… χειραφετημένες, τα Χριστούγεννα είναι η μόνη μέρα που οι κυρίες απολαμβάνουν τις περιποιήσεις των συζύγων τους. Κατά τα άλλα, οι κάτοικοι της Γροιλανδίας υποστηρίζουν ότι ο Άγιος Βασίλης με το πέρας των χριστουγεννιάτικων επαγγελματικών του υποχρεώσεων επιλέγει τη χώρα τους για τις διακοπές του. Περί ορέξεως…
Κι από τον κρύο Βορρά, στην καρδιά της Ευρώπης. Τα Χριστούγεννα στη Γερμανία είναι ίσως η πιο συμπαγής έκφραση όλων των στερεοτύπων που έχουμε για την ημέρα της θείας γέννησης: κατά κάποιον μεταφυσικό τρόπο η «Άγια Νύχτα» παίζει παντού ‒ εντάξει, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες ίσως εναλλάξ με το «Last Christmas» του George Michael. Στους δρόμους στήνονται παζάρια που πωλούν ζεστό κρασί με μυρωδικά και χειροποίητα χριστουγεννιάτικα στολίδια από φυσητό γυαλί. Τα παιδιά στη Γερμανία κάνουν καλή συγκομιδή δώρων: εκτός από τον Άγιο Βασίλη, δώρα τους φέρνει και ο Άγιος Νικόλαος, στις 6 Δεκεμβρίου, και την παραμονή των Χριστουγέννων το «Κριστκίντ», ένα κοριτσάκι που μοιάζει με άγγελο, επισκέπτεται τα σπίτια με παιδιά για να φέρει δώρα. Τα Γερμανάκια γράφουν γράμματα στο κοριτσάκι των Χριστουγέννων, τα πασπαλίζουν με ζάχαρη και τα κολλάνε στα τζάμια των παραθύρων των σπιτιών τους. Το κοριτσάκι γλυκαίνεται από τη ζάχαρη και τους φέρνει τα δώρα που ζητούν.
Ό,τι και να λέμε πάντως, όσο κι αν προσπαθούμε να διακωμωδήσουμε τα κλισέ των εθίμων, αν υπάρχει μία γιορτή αγάπης στην οποία όλοι ενδίδουμε ‒από τους παγωμένους Εσκιμώους μέχρι τους «κουλ» Τζαμαϊκανούς‒ αυτή η γιορτή είναι τα Χριστούγεννα! Καλά Χριστούγεννα σε όλους μας λοιπόν, σε όποια γλώσσα κι αν το ευχόμαστε!
