Συνήθως οι γονείς επιλέγουμε για τα παιδιά μας δραστηριότητες που έχουν «απτά» οφέλη: σπορ, για να ενδυναμώσουν το σώμα τους· μαθήματα ξένων γλωσσών, για να αποκτήσουν περισσότερα εφόδια στη μετέπειτα πορεία τους. Οι επιλογές μας είναι προσανατολισμένες προς το μέλλον. Και το παρόν; Ξεχνάμε ότι μία φορά θα είναι τα παιδιά μας 4 ή 5 χρόνων. Παραβλέπουμε την ανάγκη τους για παιχνίδι, επικοινωνία και κυρίως την έμφυτη ροπή τους προς το φανταστικό. Όμως, όπως έλεγε ο Ολλανδός ιστορικός Γιόχαν Χουιζίνκα: «Μπορεί κανείς ν’ αρνηθεί όλες σχεδόν τις αφηρημένες έννοιες: τη δικαιοσύνη, την ομορφιά, την αλήθεια, την καλοσύνη, το πνεύμα, τον Θεό. Μπορεί κανείς ν’ αρνηθεί τη σοβαρότητα, αλλά όχι το παιχνίδι». Το θεατρικό παιχνίδι είναι μια δημιουργική διαδικασία που προσφέρει στα παιδιά τη δυνατότητα να εκφραστούν με ποικίλους τρόπους. Απευθύνεται σε ηλικίες άνω των τεσσάρων ετών, όταν δηλαδή έχουν αναπτύξει ορισμένες γλωσσικές και κινητικές δεξιότητες και είναι σε θέση να ξεχωρίσουν τη μυθοπλασία από την πραγματικότητα. Ας δούμε, λοιπόν, τι θα γινόταν αν…
…πέταγα στο φεγγάρι
Μια ώρα την εβδομάδα τα παιδιά μαζεύονται για να φτιάξουν τη δική τους Χώρα του Ποτέ-Ποτέ. Το παιχνίδι ξεκινά συνήθως με τη φράση «τι θα γινόταν αν…» Αν είχαμε φτερά, αν πηγαίναμε μια βόλτα στο φεγγάρι, αν ήμασταν μαριονέτες, αν ήμασταν μια ορχήστρα, ένα κάστρο απόρθητο; Στην πρώτη φάση του παιχνιδιού, μέσα από τα διαφορετικά ερεθίσματα, τα παιδιά εξερευνούν τις εκφραστικές και κινητικές τους δυνατότητες και ταυτόχρονα βιώνουν μέσα από το παιχνίδι τον χώρο και τον χρόνο καθώς και τη σχέση του σώματος μέσα στον χώρο (πάνω-κάτω, πολύς χώρος- λίγος χώρος κ.λπ.). Ο στόχος σε αυτήν τη φάση είναι διπλός: τα παιδιά αρχίζουν να συνηθίζουν το παιχνίδι με τις υποθετικές συνθήκες ως ένα στάδιο πριν από την είσοδό τους στη μυθοπλασία και τις μεταμορφώσεις και από την άλλη εξάπτεται το ενδιαφέρον τους, κινητοποιείται η φαντασία τους και κυρίως ξεπερνούν τις τυχόν αναστολές τους. Με το πρόσωπο, το σώμα, τη χειρονομία, τον χορό αφηγούνται ιστορίες και φτιάχνουν έναν κόσμο.
…πάλευα με τον δράκο
Το επόμενο βήμα είναι η συγκρότηση της ομάδας. Τι θα γινόταν αν ήμασταν εξερευνητές και ψάχναμε έναν κρυμμένο θησαυρό; Ή αν κάποιος ζητούσε τη βοήθειά μας για να εξιχνιάσουμε ένα μυστήριο, να λύσουμε έναν γρίφο, να νικήσουμε έναν δράκο που κρατά φυλακισμένη μια πριγκίπισσα; Οι μικροί παίρνουν πρωτοβουλίες, αναζητούν λύσεις, μαθαίνουν να συνεργάζονται για την επίτευξη ενός στόχου και τελικά σκηνοθετούν μόνοι τους την ιστορία έχοντας ο καθένας έναν διαφορετικό ρόλο. Κύριος στόχος του θεατρικού παιχνιδιού είναι να δώσει τη δυνατότητα στα παιδιά να εκφραστούν δημιουργικά, να απελευθερώσουν τη φαντασία τους και να επικοινωνήσουν μέσα από τα συναισθήματά τους. Ο κανονικός χρόνος με τις υποχρεώσεις και τις καθημερινές συνήθειες αναστέλλεται για λίγο και αυτήν τη μία ώρα οι συμμετέχοντες απελευθερώνονται μέσα από τους διαφορετικούς ρόλους και εκφράζουν όσα τους απασχολούν, τις πιέσεις που υφίστανται, τους φόβους, τις ανασφάλειες, τις απογοητεύσεις και τις ανησυχίες τους. Και από όλα αυτά φτιάχνουμε ιστορίες. Ο χώρος παύει να είναι αυτό που ήταν μέχρι τότε και γίνεται η σμαραγδένια πολιτεία, το μαγεμένο δάσος, η ονειροχώρα.
….έγραφα δική μου ιστορία
Στην πορεία, ανάλογα με τις ηλικίες και τα ενδιαφέροντα, στο παιχνίδι εντάσσεται το κουκλοθέατρο, η αφήγηση παραμυθιών, τα μουσικά όργανα και οι κατασκευές. Μπορεί, για παράδειγμα, να παρουσιάσουμε έναν αυτοσχεδιασμό και στη συνέχεια να φτιάξουμε το καπέλο του πειρατή ή να συνθέσουμε το τραγούδι του γρύλου από την ιστορία μας. Στο τελευταίο στάδιο τα παιδιά, με αφορμή κάποια ερεθίσματα (παλιά αντικείμενα, πίνακες ζωγραφικής, σκόρπιες λέξεις, μουσικές), φτιάχνουν και παρουσιάζουν τις δικές τους ιστορίες. Συνεργάζονται, μαθαίνουν να ακούν, διαφωνούν, αναλαμβάνουν επιπλέον ρόλους (σκηνοθέτη ή σκηνογράφου) και βρίσκουν τη χρυσή τομή. Κατ’ αυτόν τον τρόπο αποκτούν αυτοπεποίθηση, καθώς αξιοποιούν όλα όσα έχουν μάθει, και είναι πια σε θέση να αφηγηθούν μια δική τους ιστορία. Στο πλαίσιο του παιχνιδιού επεξεργαζόμαστε έννοιες όπως η ισότητα, η διαφορετικότητα, η ελευθερία και δημιουργούμε τις συνθήκες για να βιώσουν και να εξοικειωθούν τα παιδιά με κοινωνικούς ρόλους. Η παρέα του θεατρικού παιχνιδιού γίνεται για κάθε παιδί ένα σταθερό σημείο αναφοράς. Μαζί τα παιδιά εξελίσσουν τις γλωσσικές τους δεξιότητες, οξύνουν την παρατηρητικότητά τους, την ικανότητα συγκέντρωσης και τη μνήμη τους. Ταυτόχρονα, όμως, όπως και οι ήρωες στα παραμύθια μετά από μια σειρά δοκιμασιών, γίνονται κύριοι του εαυτού τους, κατακτώντας ένα επίπεδο ωρίμανσης.
Η Έλενα Καμηλάρη είναι ηθοποιός – θεατρολόγος και ασχολείται με το θεατρικό παιχνίδι. Για περισσότερες πληροφορίες για τις ομάδες θεατρικού παιχνιδιού που οργανώνει, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί της στο 6945 654136.
