Με τρεις γιους σε διαφορετικές ηλικίες, τον έναν να έχει μπει στην εφηβεία, τον άλλον να την πλησιάζει με ιλιγγιώδη ταχύτητα και τον τρίτο να κάνει τα πρώτα του βήματα στο δημοτικό σχολείο, είναι φυσικό να με απασχολεί κατά καιρούς το ζήτημα του σχολικού εκφοβισμού, ευρύτερα γνωστού και ως bullying.

Όταν έμαθα λοιπόν πως το Μεταίχμιο οργανώνει μια ημερίδα για το θέμα αυτό, με αφορμή το βιβλίο του Κώστα Πούλου “Σιγά τα αυγά!”, έσπευσα να παρευρεθώ. Εισηγητές ήταν, εκτός από τον ίδιο τον συγγραφέα, η καθηγήτρια εγκληματολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου Βάσω Αρτινοπούλου και ο εκπαιδευτικός Δημήτρης Αλεξάνδρου.

Δεν ξέρω τι περίμενα να μάθω που να μην το είχα ήδη διαβάσει ή ακούσει επί του θέματος. Δεν ξέρω αν στ’ αλήθεια ήλπιζα να μου δοθεί μια συνταγή αντιμετώπισης των δεκάδων περιστατικών που αντιμετωπίζω με τα παιδιά μου ή μέσω αυτών καθημερινά εδώ και χρόνια. Η αλήθεια πάντως είναι πως ένιωσα ανακούφιση που δεν μου δόθηκε καμία συνταγή. Γνώρισα Δασκάλους με δέλτα κεφαλαίο. Τόσο στο “πάνελ”, όσο και στο κοινό. Ειδικά το δεύτερο, ότι η αίθουσα δηλαδή ήταν γεμάτη από εκπαιδευτικούς οι οποίοι αντιμετωπίζουν το επάγγελμά τους ως λειτούργημα, σπάζοντας άλλο ένα στερεότυπο των ετών της κρίσης, με γέμισε αισιοδοξία.

Οι Δάσκαλοι, λοιπόν, μου θύμισαν αυτό που ήδη ήξερα: Τα όπλα κατά του εκφοβισμού, που δεν αφορά μόνο τα παιδιά, τα έχουμε όλοι στο οπλοστάσιό μας, απλώς ξεχνάμε ή κάποιες φορές αποφεύγουμε να τα χρησιμοποιούμε. Γιατί θέλουν χρόνο και αφοσίωση: Η Αγάπη, η Ενσυναίσθηση, η Αποδοχή, η Ενεργητική Ακρόαση των εμπλεκόμενων μερών, είτε έχουν φορέσει την προσωπίδα του θύτη, είτε του θύματος, είναι τα μόνα που μπορούν να εξομαλύνουν την κατάσταση και να φωτίσουν το αδιέξοδο. Και ακολουθεί η επανορθωτική δικαιοσύνη, που λειτουργεί λυτρωτικά για όλους.

Ξέρουμε σίγουρα τι ΔΕΝ πρέπει να κάνουμε, είτε ως γονείς, είτε ως εκπαιδευτικοί. ΔΕΝ πρέπει να χρησιμοποιούμε Ειρωνεία, Απαξίωση, Αυταρχισμό, Εξουσία, Εκδίκηση, Ποινή, Τιμωρία, Ενοχοποίηση, Περιθωριοποίηση. Και επειδή τυχαίνει να έχω δει μέσα στις τάξεις των παιδιών μου στο παρελθόν να εφαρμόζουν οι δάσκαλοι ακριβώς αυτά, σας βεβαιώνω πως πετυχαίνουν ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα: Διάσπαση της τάξης, εξαγρίωση των “θυτών”, απόλυτη ταύτισή τους με την ταμπέλα που τους έχουν κολλήσει και μια κατάσταση που χρόνο με τον χρόνο χειροτερεύει. Κι εδώ να σημειώσω πως, όπως ειπώθηκε και στη συζήτηση, συχνά το ίδιο το σχολείο και η διεύθυνσή του (ή ορισμένες φορές η ανυπαρξία διεύθυνσης) λειτουργούν ως παράγοντες δημιουργίας και κλιμάκωσης του σχολικού εκφοβισμού. Που δεν προκύπτει μόνο από μαθητές σε μαθητές, αλλά και από δασκάλους σε μαθητές, από διευθυντές σε δασκάλους, από δασκάλους σε δασκάλους και αντιστρόφως.

Δεν θα πω πάλι τα κλασικά περί μικρογραφίας της κοινωνίας και του γενικότερου κλίματος Φόβου στις μέρες μας, που δεν θα μπορούσε να λείπει και από τα σχολεία. Άλλωστε ο σχολικός εκφοβισμός δεν είναι καινούριο φαινόμενο, πάντοτε υπήρχε, απλώς τα τελευταία χρόνια έχει ίσως γίνει μόδα η ενασχόληση με αυτόν. Και σίγουρα έχει αποκτήσει έναν σύμμαχο με τη βοήθεια του οποίου τα φαρμακερά βέλη εκτοξεύονται ευκολότερα, ταχύτερα και μπροστά σε πολύ μεγαλύτερο κοινό: το διαδίκτυο. Και πάλι όμως δεν υπάρχει συνταγή, δεν μπορεί να επιλυθεί με ένα μαγικό ραβδάκι συνολικά το φαινόμενο.

Η κάθε περίπτωση είναι παντελώς ξεχωριστή, όπως ξεχωριστός είναι και ο κάθε άνθρωπος, το κάθε παιδί. Ευθύνη μας λοιπόν είναι να σκύψουμε επάνω του και να το ακούσουμε προσεκτικά. Αν έχει κάτι να μας πει, είναι σίγουρα σημαντικό για εκείνο, ας του δώσουμε τη σημασία που του αρμόζει. Θα έχουμε ήδη κάνει το πιο σημαντικό βήμα.

H Δάφνη Σκαλιώνη είναι δημοσιογράφος. Το κείμενό της αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε στο enfo.gr