«Let’s talk about Sex» τραγουδούσαν στα 90’ς οι Salt-n-Pepa, όταν εσείς, ανυποψίαστοι, με ένα ποτό στο χέρι, λικνιζόσασταν σε ρυθμούς χιπ χοπ σε κάποιο μπαράκι. Είκοσι χρόνια μετά, ως γονείς, έρχεστε αντιμέτωποι με τις απορίες του 6χρονου μπόμπιρα «μαμά, τι είναι σεξ και τι προφυλακτικό;» Σας πιάνει γλωσσοδέτης ή ανταποκρίνεστε στις «δύσκολες» ερωτήσεις για την αναπαραγωγή με την άνεση της σεξολόγου δρος Ρουθ; Θέλει ειλικρίνεια, ψυχραιμία και απλά λόγια για να εξηγήσετε στα παιδιά ότι τα μωρά δεν τα φέρνει ο πελαργός.
«Πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά; Έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα» τραγουδά ο Διονύσης Σαββόπουλος, χωρίς βεβαίως το στιχάκι να αναφέρεται στις γνώσεις τους για τα ωάρια και τα σπερματοζωάρια. Όμως, σε μια εποχή που το σεξ δεν είναι ταμπού αλλά παντού, αρκεί το trailer μιας ταινίας με «καυτή» σκηνή εν μέσω παιδικού προγράμματος, ένα popup παράθυρο με «κοίτα, μαμά, αυτή είναι γυμνή!» στον υπολογιστή ή μια πικάντικη πληροφορία στο διάλειμμα από τον «προχωρημένο σε αυτά τα θέματα λόγω μεγαλύτερου αδελφού» συμμαθητή Βασιλάκη, για να ξεκινήσει εξ απαλών ονύχων η συζήτηση περί αναπαραγωγής. Σε άλλους χρόνους και με άλλους τρόπους από το παλιό κλασικό μοτίβο με τις μελισσούλες και τα λουλουδάκια. Δηλαδή πώς μιλάμε στα παιδιά για το σεξ;
Οι απορίες των γονιών
Η δρ Κλινικής Ψυχολογίας και Ψυχοπαθολογίας του παιδιού, κ. Νατάσσα Γιάννακα, επιστημονική συνεργάτιδα του Πανεπιστημίου Paris V, δίνει απαντήσεις στους γονείς προτού δώσουν με τη σειρά τους τις δικές τους απαντήσεις στα παιδιά όταν τους ρωτήσουν για το σεξ.
* Από ποια ηλικία πρέπει να μιλάμε στα παιδιά για το σεξ;
H καταλληλότερη στιγμή για να εξηγήσουμε στο παιδί το θέμα της σεξουαλικής επαφής ή της αναπαραγωγής είναι όταν το ίδιο θα μας ρωτήσει, γύρω στην ηλικία των 3 έως 5 χρόνων. Αλλά τι γίνεται αν το παιδί δεν μας ρωτήσει ποτέ; Η σιγή αυτή του παιδιού ίσως μας δείχνει ότι η περιέργειά του έχει μπλοκαριστεί μέσα του. Αν το παιδί δυσκολεύεται να ανοιχτεί στη συζήτηση, θα υπάρχει μάλλον μια όχι καλή στάση δική μας που το εμποδίζει να μιλά ελεύθερα.
* Τι να πούμε στο παιδί μας για το σεξ ανάλογα με την ηλικία του;
Τα παιδιά έχουν διαφορετικά επίπεδα περιέργειας και κατανόησης και αυτό εξαρτάται από την ηλικία τους καθώς και από το επίπεδο ωρίμανσής τους. Όσο μεγαλώνουν σε ηλικία τα παιδιά τόσο πιο συχνά θα ρωτούν λεπτομέρειες. Είναι σημαντικό να βρούμε λέξεις απλές και να είμαστε ακριβείς. Σε αυτό μπορούμε να εμπιστευτούμε ένα από τα βιβλία σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης που υπάρχουν. Μιλώντας με αυτόν τον τρόπο η συζήτηση γίνεται πιο εύκολη.
* Πώς αρχίζει μια τέτοια συζήτηση με το παιδί και τι πρέπει να περιλαμβάνει; Είναι ξεπερασμένη η ιστορία με τις μελισσούλες και τα λουλουδάκια;
Μπορούμε, αν θέλουμε, να αρχίσουμε με την αναπαραγωγή που γίνεται σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς, ότι είναι κάτι φυσιολογικό και όμορφο. Ότι και τα ζώα ζευγαρώνουν ενώ και οι άνθρωποι βρίσκουν έναν σύντροφο που τον αγαπούν και θέλουν να βρίσκονται μαζί.
* Είναι σωστό να χρησιμοποιούμε παρατσούκλια ή χαϊδευτικά όταν μιλάμε στο παιδί για τα γεννητικά του όργανα ή είναι προτιμότερο να μεταχειριζόμαστε τις κανονικές λέξεις της ανατομίας;
Τα παρατσούκλια είναι λίγο ξεπερασμένα σήμερα και υπάρχει κίνδυνος να κοροϊδέψουν το παιδί άλλα συνομήλικά του παιδιά αν το ακούσουν να τα αναφέρει. Από την άλλη, δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αλλά σε παλιότερες νοοτροπίες για το σεξ. Θα πρέπει να έχει γνωρίσει το παιδί πώς ονομάζουμε τα μέρη του σώματός μας ώστε να μπορούμε να του μιλάμε φυσικά και αβίαστα, με όρους ειλικρινείς και πραγματικούς.
* Τι κάνουμε στην περίπτωση που εμείς θέλουμε να μιλήσουμε στο παιδί μας για το σεξ αλλά εκείνο δεν δείχνει να ενδιαφέρεται;
Δεν πιέζουμε καταστάσεις και περιμένουμε μια κατάλληλη ευκαιρία, μια εγκυμοσύνη κοντινού προσώπου, ή σκηνές με χάδια και αγκαλιές στην τηλεόραση.
* Τι να κάνουμε όταν το παιδί μας έχει απορίες για το σεξ, αλλά εμείς ντρεπόμαστε να του μιλήσουμε;
Εκείνο που πρέπει να γνωρίζουμε ως γονείς είναι ότι όσο πιο ειλικρινείς και αυθεντικοί είμαστε, τόσο θα βοηθήσουμε το παιδί να αναπτύξει σχέση εμπιστοσύνης μαζί μας και θα υπάρχει η δυνατότητα άλλων παραπέρα συζητήσεων. Επίσης, υπάρχει περίπτωση να γελοιοποιηθούμε στα ίδια μας τα παιδιά αν –χρονικά– αργήσουμε αρκετά να τους εξηγήσουμε όταν ρωτάνε. Κάθε φορά που νιώθουμε ταραχή ή ντροπή μπροστά στις ερωτήσεις του παιδιού, του μεταφέρουμε περισσότερα με τον τρόπο που απαντάμε, τη διστακτικότητα, τις εκφράσεις του προσώπου, παρά με το περιεχόμενο της απάντησής μας. Αυτό που μεταδίδεται στο παιδί είναι ότι υπάρχει κάτι παράξενο και κακό στο σεξ.
*Πώς θα προστατεύσουμε το παιδί από ντροπές και ενοχές σχετικά με το σεξ;
Εκείνο που πρέπει να κάνουμε για να νιώθουμε ότι διαπαιδαγωγούμε σωστά σεξουαλικά το παιδί μας είναι να δημιουργούμε κλίμα ιδανικό για επικοινωνία, να αρχίσουμε νωρίς τις συζητήσεις μαζί του και κυρίως να μεταφέρουμε τις αξίες μας, να συνδέουμε το σεξ με την αγάπη, τη συντροφικότητα, την επικοινωνία, τη φροντίδα, την ικανοποίηση να βρίσκεσαι με κάποιον που αγαπάς, να τον σκέφτεσαι και να μοιράζεσαι μαζί του ωραίες στιγμές. Δίνοντας πάντα ακριβείς πληροφορίες, ικανοποιούμε την περιέργειά του αλλά και μειώνουμε τους φόβους του και το βοηθάμε να προστατευτεί. Αν το παιδί από πολύ μικρό μαθαίνει τα μέρη του σώματός του, μαθαίνει να το φροντίζει, να το κρατά καθαρό, να το αγαπάει, να το προστατεύει και να ζητεί βοήθεια όταν το έχει ανάγκη, αυτό μπορεί να του εξασφαλίσει μελλοντικά θετική αυτοεικόνα, αυτοπεποίθηση, αυτοσεβασμό και να ζήσει ευχάριστα τη σεξουαλικότητά του και τις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους γνωρίζοντας επίσης να προστατεύει τον εαυτό του από δυσάρεστες καταστάσεις.
Απορίες των παιδιών
Η δρ Κλινικής Ψυχολογίας και Ψυχοπαθολογίας του παιδιού, κ. Γιάννακα, δίνει ενδεικτικές απαντήσεις σε συνηθισμένα ερωτήματα μικρών παιδιών για το σεξ:
* Γιατί ο μπαμπάς έχει πουλάκι και η μαμά όχι;
Έτσι είναι η φύση, οι άντρες και οι γυναίκες έχουν κάποιες διαφορές στο σώμα τους, στήθη, τριχοφυΐα και φυσικά έχει και η μαμά πουλάκι, αλλά είναι εσωτερικό και δεν φαίνεται.
* Από πού έρχονται τα μωρά; Πώς μπαίνει το μωρό στην κοιλιά της μαμάς;
Για να γίνει ένα μωρό, μια γυναίκα και ένας άντρας αγκαλιάζονται, φιλιούνται, κάνουν κάποια ιδιαίτερα χάδια και τότε λέμε ότι κάνουν έρωτα ή κάνουν σεξ. Αυτά τα χάδια γίνονται όταν μια γυναίκα και ένας άντρας έρχονται τόσο κοντά ο ένας με τον άλλον που το πέος του άντρα μπαίνει μέσα στον κόλπο της γυναίκας. Όταν οι μεγάλοι κάνουν σεξ, τα σπερματοζωάρια κολυμπούν προς τα έξω και φεύγουν από τον άντρα και μπορούν να γλιστρήσουν στον κόλπο της γυναίκας. Τότε μπορούν να φτάσουν στη μήτρα και ένα σπερματοζωάριο να συναντηθεί και να ενωθεί με ένα ωάριο και να αρχίσει έτσι να σχηματίζεται σιγά σιγά το μωρό. Αυτό λέγεται γονιμοποίηση.
* Τι είναι προφυλακτικό;
Το προφυλακτικό είναι μια λαστιχένια θήκη που τοποθετεί ο άντρας στο πουλάκι του, το πέος, όταν θέλει να κάνει έρωτα. Όταν βγαίνει το σπέρμα του, μένει σε αυτήν τη λαστιχένια θήκη κι έτσι τα σπερματοζωάριά του δεν θα μπουν στον κόλπο της μαμάς για να συναντηθούν και να ενωθούν για να γίνει μωράκι. Το προφυλακτικό χρησιμεύει ακόμα για να μη μολύνονται οι άνθρωποι από ορισμένες αρρώστιες που μπορούν να μεταδοθούν στη διάρκεια των σεξουαλικών επαφών. Μια από τις αρρώστιες είναι το AIDS (σε μεγαλύτερες ηλικίες μπορούμε να μιλήσουμε περισσότερο για το AIDS για να αποφύγουμε την παραπληροφόρηση και να μειώσουμε τους φόβους του παιδιού για τον τρόπο μετάδοσής της).
