Βαγγέλης ή Ορφέας; Γεωργία ή Ιόλη; Η σκέψη για το όνομα αρχίζει να τριβελίζει το μυαλό των γονέων πολλές φορές προτού καν γεννηθεί το μωρό. Άλλωστε, είναι ίσως μία από τις πρώτες μεγάλες αποφάσεις που θα πρέπει να πάρει το ζευγάρι, μια απόφαση που θα συνοδεύει το παιδί για όλη του τη ζωή και που μπορεί να γίνει αποδεκτή με επευφημίες από τον οικογενειακό περίγυρο, μπορεί, όμως, και να προκαλέσει… πονοκέφαλο.

Μία βόλτα στις σχολικές αίθουσες του δημοτικού είναι αρκετή για να διαπιστώσει κανείς πως αρκετοί νέοι γονείς έχουν επιλέξει για τα παιδιά τους ονόματα πιο εκκεντρικά, λιγότερο παραδοσιακά, εμπνευσμένα τα περισσότερα από την αρχαία Ελλάδα. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει πως η παράδοση της ονοματοδοσίας στη χώρα μας έχει… ατονήσει. Ίσα ίσα παραμένει ακόμη ζωντανή. Μεγάλη απόδειξη; Τα στοιχεία που δημοσίευσε στις αρχές Οκτωβρίου ο «Independent», σύμφωνα με τα οποία το πιο κοινό ανδρικό όνομα στην Ελλάδα παραμένει το Γιώργος και για τις γυναίκες το Μαρία.

Ωστόσο, η τάση των τελευταίων ετών θέλει πολλούς νέους γονείς να… επαναστατούν και να αποφασίζουν ένα ουδέτερο όνομα για το παιδί τους. Βοηθοί τους σε αυτήν την τους την επιλογή είναι τα βιβλία, το Διαδίκτυο ακόμη και η μυθολογία. Υπάρχουν, άλλωστε, ειδικές ιστοσελίδες –ξένες και ελληνικές– στις οποίες μπορεί να βρει κανείς σπάνια και εύηχα ονόματα για αγόρια και κορίτσια.

Επίσημες έρευνες δεν έχουν γίνει στο κομμάτι της επιλογής ονόματος, φαίνεται, όμως, όπως εξηγεί ο διδάκτωρ γλωσσολογίας, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ονοματολογικής Εταιρείας, Ξενοφών Τζαβάρας, πως ονόματα βυζαντινής ή ακόμη και λαϊκής προέλευσης έχουν συρρικνωθεί σημαντικά. Κάποια δε τείνουν να εξαφανιστούν. Έχετε ακούσει να φωνάζουν στην παιδική χαρά κοριτσάκια με το όνομα Γαρυφαλλιά ή Λεμονιά; Μάλλον όχι. Ίσως μόνο σε κάποια χωριά.

Φίλιππος, Νικηφόρος, Ορφέας, Ιάσονας, Πάρις αλλά και Ίριδα, Νεφέλη, Ιόλη, Λυδία και Ιλεάνα είναι μερικά από τα «σπάνια» ονόματα που πλέον δεν είναι και τόσο σπάνια. «Οι γονείς προσπαθούν να επιλέξουν πρωτότυπα αρχαιοελληνικά ονόματα, τα οποία, όμως, έχουν ονομαστική γιορτή».

Γκρίνια από τους… παραδοσιακούς παππούδες

Μπορεί η επιλογή του ονόματος να είναι απόφαση αποκλειστικά των γονέων, δεν βρίσκει, όμως, πάντα σύμφωνους τον παππού και τη γιαγιά. Κι αυτό γιατί για εκείνους το να πάρει το εγγόνι το δικό τους όνομα είναι μία κίνηση αναγνώρισης. Το αντίθετο εκλαμβάνεται ως πράξη απόρριψης. Σκηνές, όπως αυτή που εκτυλίχθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο σε εκκλησία της Λαμίας, δυστυχώς δεν είναι μεμονωμένες. Πρωταγωνιστής της συγκεκριμένης βάφτισης δεν ήταν –όπως ήταν αναμενόμενο– το αγοράκι, αλλά ο παππούς, ο οποίος δεν μπορούσε να δεχθεί πως το εγγόνι του θα πάρει δύο ονόματα, όπως είχαν αποφασίσει οι γονείς του. Συνήθως, βέβαια, η επιλογή των δύο ονομάτων γίνεται για την αποφυγή τέτοιων δυσάρεστων περιστατικών. «Πρόκειται για ένα μεταβατικό στάδιο. Ναι μεν οι γονείς θέλουν να δώσουν ένα διαφορετικό όνομα, αλλά επιλέγουν και του παππού ή της γιαγιάς για να κρατήσουν τις ισορροπίες», λέει ο κ. Τζαβάρας.

Τι λέει η επιλογή του ονόματος για τους ίδιους τους γονείς

Κι όμως η επιλογή του ονόματος δεν γίνεται μόνο βάσει «αντικειμενικών» παραγόντων, όπως είναι για παράδειγμα το εάν είναι εύηχο. Αλλά όπως εξηγεί η δρ Λίζα Βάρβογλη, ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, γίνεται και βάσει υποσυνείδητων λόγων. Έτσι, πίσω από αυτήν την απλή απόφαση, κρύβονται βαθύτερες επιθυμίες, που μπορούν να κατατάξουν τους γονείς σε κατηγορίες:

– Οι επαναστάτες

Δεν είναι τυχαίο ότι η «μόδα» με τα διαφορετικά έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Για πολλούς γονείς το ότι εξαρτώνται οικονομικά από την πατρική τους οικογένεια είναι ψυχολογικά δυσβάσταχτο, οπότε επιλέγουν να «επαναστατήσουν» και να αισθανθούν ανεξάρτητοι δίνοντας στο παιδί τους όνομα διαφορετικό από το πατροπαράδοτο όνομα της γιαγιάς ή του παππού.

– Οι αγχώδεις

Συνήθως οι αγχώδεις γονείς επιλέγουν ονόματα διαφορετικά από αυτά που επιτάσσει η παράδοση σε μία υποσυνείδητη προσπάθεια να δώσουν στα παιδιά τους μία διαφορετική ταυτότητα και ένα μέλλον καλύτερο από αυτό που επιφύλαξε η τύχη για τον παππού ή τη γιαγιά.

– Οι θυμωμένοι

Γονείς που είναι θυμωμένοι με τα πεθερικά τους ή τους δικούς τους γονείς επιλέγουν για το παιδί τους όνομα τελείως διαφορετικό από των παππούδων και μάλιστα κάποιο που να είναι έντονα παράξενο ή αλλιώτικο, ώστε να υπογραμμίζει την ψυχολογική τους αποστασιοποίηση.

– Οι «κουλ»

Για πολλούς γονείς το να επιλέξουν όνομα αρχαίο ή με ασυνήθιστη ορθογραφία αποτελεί μία προσπάθεια να ξεχωρίσουν, να δείξουν «κουλ» και ότι είναι μπροστά από την εποχή τους και τις κοινωνικές συμβατότητες που ακολουθεί η πλειονότητα.

– Οι νάρκισσοι

Υπάρχει και η μερίδα των γονιών που έχει ναρκισσιστικές τάσεις – είναι οι γονείς που θέλουν να βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής, να ερωτώνται κάθε φορά που γίνονται συστάσεις «πώς και διαλέξατε αυτό το όνομα για το παιδί;» και να έχουν να δώσουν μια λιγότερο ή περισσότερο σύνθετη απάντηση για την επιλογή τους.