Τα περσινά Χριστούγεννα αναρωτήθηκα πότε θα πρέπει να αποκαλύψουμε την αλήθεια για τη μη ύπαρξη του Άγιου Βασίλη στον (εκστασιασμένο με το γενειοφόρο κοκκινοντυμένο δημιούργημα της Coca-Cola) τρίχρονο γιο μας. Θεωρώντας, όμως, ότι είναι νωρίς ακόμα το ανέβαλα και αποφάσισα να ασχοληθώ εκ νέου με το ζήτημα της καταστροφής της χριστουγεννιάτικης ονείρωξης κάθε παιδιού τα επόμενα Χριστούγεννα. Που έφτασαν κιόλας. Να ’μαι, λοιπόν, λίγες ημέρες πριν από την αγαπημένη μου, ομολογώ, (θρησκευτική) γιορτή της αποθέωσης του υπερκαταναλωτισμού, αντιμέτωπη με ένα toddler, που έχει αρχίσει εδώ και καιρό να συντάσσει στο μυαλό του κατεβατή επιστολή προς τον Santa, στην οποία αναπτύσσει την επιχειρηματολογία και τις ατελείωτες επιθυμίες του.
«Θέλω, θέλω, θέλω»
«Αγαπημένε μου Άγιε Βασίλη, την πλοηγούμενη χλονιά ήμουν πολύ καλό παιδί (μην ακούς τη μαμά και τον μπαμπά, με υπονομεύουν). Γι’ αυτό θέλω να μου φέλεις όλα τα πλεϊμομπίλ, ένα ποδήλατο, τουβλάκια, μελικά βιβλία, παζλ με τον Μακουίν και τα Μπάκουγκαν, δεινόσαυλους μεγαλύτελους από του Νικόλα, μια πυλοσβεστική που να κάνει φασαλία (με μπαταλίες που δεν θα μπολεί να βγάλει κλυφά ο μπαμπάς), ένα μεγάλο αυτοκίνητο (κόκκινο κατά πλοτίμηση ή μάλλον μαύλο), μαλκαδόλους, σοκολάτες και καλαμέλες και ένα σιντί με τα άπαντα των Μαζού εντ δε Ζου. Αν μπολείς, φέλε και μια Μπάλμπι στην αδελφή μου, αν και δεν ήταν καθόλου καλό παιδί (και πάλι μην ακούς τον μπαμπά και τη μαμά, είπαμε ότι με υπονομεύουν), για να μη μου πειλάζει τα δικά μου παιχνίδια. Ευχαλιστώ. Δημήτλης».
Ο γιος μου κοντεύει πλέον τα τέσσερα. Μάλλον είναι ακόμα πολύ μικρός για να του καταστρέψουμε με την ενήλικη λογική και τον ρεαλισμό μας την πιο λατρεμένη παιδική φαντασίωση παγκοσμίως. Παράλληλα, όμως, είναι αρκετά μεγάλος ώστε να απαιτεί με τη γλυκιά, αλλά ταυτόχρονα ενοχλητική αναίδεια που χαρακτηρίζει το σύνολο των νηπίων. Και πώς μπορεί άραγε ένας παντοδύναμος Άγιος να αρνηθεί να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις ενός μικρού παιδιού;
Λίγο παραμύθιασμα
Από τη μια, λέω να αφήσω στην άκρη την αριστερίστικη ιδεολογία περί καταναλωτικής κοινωνίας, που (προσπαθώ να) ασπάζομαι, και την κρίση, εν μέσω της οποίας ζούμε. Ο γιος μου είναι ακόμα παιδί και το παραμύθι είναι απαραίτητο για την υγιή ανάπτυξη της ψυχοσύνθεσής του. Από την άλλη, όμως, η παιδική αθωότητα δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποτελεί άλλοθι για γονεϊκές υπερβολές, καθώς οι τελευταίες μόνο βλαβερές μπορούν να είναι για τον χαρακτήρα του μικρού. Επίσης, αναρωτιέμαι εάν το πνεύμα και η μαγεία των Χριστουγέννων πρέπει να περιορίζονται σε πνευματικά και συναισθηματικά αγαθά ή εάν και λίγος υλισμός (όχι βέβαια με τη φιλοσοφική, αλλά με την καθημερινή έννοια του όρου) δεν βλάπτει (μικρούς και μεγάλους). Πάντως, καλώς ή κακώς, αυτό (έχει καταντήσει να) αντιπροσωπεύει ο Άγιος Βασίλης για τα παιδιά: την αποθέωση των υλικών αγαθών. Το δίδαγμα ότι η καλή συμπεριφορά επιβραβεύεται εξαφανίζεται πίσω από τα δεκάδες παιχνίδια που σε λίγο καιρό θα ξεχαστούν σε κάποιο ράφι, σχεδόν αχρησιμοποίητα.
Μπορείς, όμως, από την άλλη, να απαιτήσεις από ένα τετράχρονο που ζει σε μια δυτική κοινωνία το 2011 να αντιληφθεί έννοιες όπως εμπορευματοποίηση, κρίση, αλλοτρίωση, υπερκαταναλωτισμός, μιντιακή χειραγώγηση, πολυεθνικές; Όχι βέβαια. Το παιδί ζητάει παιχνίδι, φαντασία, διασκέδαση, αθωότητα. Και τα Χριστούγεννα του προσφέρουν απλόχερα τις στιγμές μαγείας που έχει ανάγκη. Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι θα σηκώσω τα καταστήματα παιχνιδιών. Ούτε ότι θα κάνω την αμερικανιά να ντύσω τον καλό μου στα κόκκινα και να του φορέσω λευκή περούκα και γενειάδα, ώστε να ξεγελάσουμε το τέκνο μας. Ούτε ότι θα ικανοποιήσω όλες τις προαναφερθείσες στην προς Άγιον Βασίλειον επιστολή απαιτήσεις του.
Το νόημα του μύθου
Καταλήγω στο συμπέρασμα ότι όταν το παιδί μου θα είναι πνευματικά και συναισθηματικά ώριμο, ώστε να αποδεχτεί ότι ο Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει, θα μας θέσει το κρίσιμο ερώτημα από μόνο του. Αυτό μπορεί να γίνει φέτος, του χρόνου, ή σε δύο χρόνια. Ήδη, άλλωστε, έχει αρχίσει μια σειρά λογικών ερωτήσεων γύρω από το υπερφυσικό. Μέχρι τότε θα φροντίσω ώστε η μετάβαση από τον μύθο στην πραγματικότητα να γίνει ομαλά. Θα ζητήσω από τον Δημήτρη να διαλέξει προσεκτικά τι είναι εκείνο που θέλει πάνω απ’ όλα να του ζητήσει ως δώρο. Θα του εξηγήσω ότι ο Άγιος Βασίλης δεν μπορεί να φέρνει πάρα πολλά δώρα σε κάθε παιδί, γιατί τα πολλά δώρα δεν κάνουν καλό στα παιδιά. Θα του δείξω στην πράξη ότι η χαρά των Χριστουγέννων πηγάζει και από χίλια δυο άλλα πράγματα εκτός από τα δώρα. Θα φροντίσω να περάσουμε μαγικά οικογενειακά Χριστούγεννα. Άλλωστε, η απομυθοποίηση δεν ταυτίζεται με την απώλεια των νοημάτων που κρύβονται πίσω από τον μύθο. Χρόνια Πολλά!
Να σας πω την προσωπική μου εμπειρία.
Η μητέρα μου, είχε τη φαεινή ιδέα (για εκείνα τα χρόνια ήταν πρωτοποριακή) , να βάζει τα δώρα στο μπαλκόνι μας και καλά ότι τα άφησε ο Αη Βασίλης.
Εμάς ερχόταν παραδοσιακά, με την άφιξη του νέου έτους. Ανήμερα της ονομαστικής του εορτής.
Η αγωνία μας ήταν τόσο μεγάλη, που τρώγαμε βιαστικά στο εορταστικό δείπνο και φωνάζαμε να κόψουμε γρήγορα την βασιλόπιτα, γιατι πιστεύαμε οτι αλλιώς δε θα ερχόταν ο Άγιος Βασίλης.
Την μαγεία που μας διαπότιζε σα ρευμα, όταν βγαίναμε μες στο κρύο να βρούμε αν άφησε ο Αη Βασίλης δώρα και που ήταν στο μπαλκόνι, δε θα την ξεχάσω ποτέ.
Ο Αη Βασίλης ήταν πάντα βιαστικός και τα δώρα τα ήταν σκορπισμένα παντού στο μπαλκόνι. Είχε άλλωστε σε τόσα παιδάκια να πάει δώρα.
Μεγαλώναμε,όμως, και κάθε χρόνο το σκηνικό ήταν το ίδιο, μόνο που απο ένα σημείο και μετά συνειδητοποιήσαμε οτι λίγο πριν το δείπνο, η μητέρα μας χανόταν ανεξήγητα και για αρκετή ώρα μέσα στο υπνοδωμάτιο της, για αμπαλάζ της τελευταίας στιγμής. (Τύλιγε τα πάντα! Απο κάλτσες μέχρι ξύστρες!)
Δεν ήθελε πολύ για να αντιληφθούμε ποιος ήταν ο πραγματικός λόγος της ανεξήγητης απουσίας της.
Παρόλαυτά, ήταν τόσο ιδιαίτερο αυτό το παιχνίδι και τόσο μαγικό, που δεν απομυθοποιήσαμε ποτέ τον Άγιο. Και ποτέ δεν ζητήσαμε απ’ τη μητέρα μας, να σταματήσει να το κάνει αυτό.
Ούτε ενήλικες όταν ήμασταν και πια δεν είχε νόημα…
Τώρα είμαι 36 χρονών μητέρα δυο κοριτσιών 7,5 ετών και 20 μηνών.
Και συνεχίζω τη μαγεία γύρω απ’ τον Αη Βασίλη στο δικό μας μπαλκόνι πια.
Τη χαρά στα μάτια της πρωτότοκης κόρης μου, όταν πρώταντίκρυσε τα δώρα στο μπαλκόνι (όταν δηλ. ήταν σε θέση να αντιληφθεί), δεν την αλλάζω με τίποτα.
Μερικές φορές ισχυρίζοταν ότι άκουσε τα καμπανάκια των ταράνδων.
Με ρώτησε και φέτος αν όντως υπάρχει Αη Βασίλης, αλλά αρκέστηκα να της απαντήσω ότι για όλα τα πράγματα υπάρχει αυτό που πιστεύουμε εμείς ο,τι υπάρχει κι ότι η απάντηση ουσιαστικά, είναι μέσα της.
Τότε χάρηκε πολύ και μου είπε ,ωραία γιατί για εμένα υπάρχει. Αλλιώς πως έχουμε δώρα κάθε χρόνο, ενω είσαι άνεργη;
Μην το θεωρήσετε σαν υπεκφυγή απο μέρους μου, παρακαλώ!
Μερικά πράγματα είναι καλύτερα να τα απομυθοποιεί κανείς μόνος του.
Κι ορισμένα είμαι της γνώμης ότι πρέπει να τα απομυθοποιεί. Τον Αη Βασίλη, όμως, δεν κατανοώ σε τι εξυπηρετεί να καταστρέψουμε την μαγεία στο παιδί, λέγοντας του την αλήθεια. Ας ανακαλύψει το παιδί, μόνο του, την αλήθεια και έχοντας κρίση, θα τη δεχτεί.
Για την ιστορία του πράγματος, να σας ομολογήσω, πως απέχω παρασάγγας απ’ ο,τι θρησκευτικό. Πιστεύω, όμως, ότι όλοι μας θέλουμε λίγη μαγεία στη ζωή μας.
Και γιατί όχι; Άλλωστε τι είναι η μαγεία; Μια διαφορετική, έστω στρεβλή ματιά (για τους κάποιους) της πραγματικότητας, μα πιο αποδεκτής ματιάς.
Συγνώμη για το μακροσκελές σχόλιο.
Καλές γιορτές εύχομαι σε όλους και κοιτάχτε το μπαλκόνι σας! Ίσως ο Αη Βασίλης φέτος αφήσει κάτι για τους μεγάλους! ; )
Πιο ομορφα δεν θα μπορουσες να τα πεις,ακριβως το ιδιο εκανε και η δικη μου η μαμα και εχωβ τις καλυτερες αναμνησεις.Λιγη μαγεια,αυτο….