Διαβάσματα, δουλειές, σχολικές γιορτές, οικογενειακά τραπέζια, μαγείρεμα, καθάρισμα… Είναι μερικά από όσα κάνουν οι μαμάδες. Μήπως όμως όλα αυτά –γιατί είναι και πολλά– σε κάνουν να θέλεις απλώς να λιώσεις στον καναπέ, σε κουράζουν, σε εξαντλούν και οι καθημερινές δραστηριότητες σε αγχώνουν αντί να σου δίνουν χαρά; Αν ναι, τότε, αγαπητή μαμά, μάλλον έχεις μείνει από καύσιμα!

Σκηνή νούμερο 1 – Ψώνια με τα παιδιά στο σούπερ μάρκετ
Έχεις φάει την κίνηση της ζωής σου, καθώς όπως κάθε γιορτή και σχόλη όλος ο κόσμος ξεχύνεται για κάπου. Η ερώτηση που κάθε φορά έρχεται στο μυαλό μας όταν κολλάμε στην κίνηση είναι «μα πού πάνε όλοι αυτοί;» Καταφέρνεις με ψυχραιμία να διατηρήσεις την ηρεμία σου μέσα στο αυτοκίνητο, επειδή έχεις τάξει σοκολάτα στα βλαστάρια σου και έτσι είναι συνεργάσιμα. Αν δεν είναι σε ηλικία που επιτρέπεται να τρώνε τέτοια πράγματα, τότε κάνεις αυτό που κάνουμε ή έχουμε κάνει όλες μας, γίνεσαι κλόουν, τραγουδάς, προσπαθείς να χορέψεις ενώ οδηγάς και είσαι δεμένη με τη ζώνη ασφαλείας και άλλα τέτοια. Στο σούπερ μάρκετ τα πράγματα δεν είναι πιο εύκολα. Οι ουρές στα αλλαντικά και στα τυριά ατέλειωτες, ενώ παρά το γεγονός ότι οι συνάνθρωποί σου σε βλέπουν με δυο παιδιά στημένη στην ουρά, ούτε λόγος για προτεραιότητα… Στο ταμείο θα γίνει ένα από τα πιο δυνατά crash-test! Άντε να βάλεις τα ψώνια στις τσάντες με ένα μωρό που σκούζει ή τέλος πάντων θέλει κάτι άλλο από αυτό που έχει, ή δύο παιδιά που ξαφνικά πλακώνονται στο ξύλο. Επιστροφή στο σπίτι με την ατέλειωτη κίνηση. Στο σπίτι, η ενέργεια των παιδιών στα ύψη –άρχισε η επήρεια της σοκολάτας– ενώ αν είναι πιο μικρό σίγουρα θα χρειάζεται αλλαγή πάνας με όλα τα παρελκόμενα (φορμάκι, ρουχάκια, κάλτσες• ναι, μέχρι εκεί έφτασαν). Τα νεύρα σου δεν είναι καλά, νιώθεις ήδη κουρασμένη και είναι μόνο 12:00. Ο μπαμπάς είπε να πάει να πάρει τα δώρα ώστε να κερδίσετε λίγο χρόνο και φυσικά δεν πήρε το/τα παιδί/ιά μαζί του για ευνόητους λόγους. Γιατί όμως δεν πήγες εσύ για τα δώρα και ο μπαμπάς στο σούπερ μάρκετ; Όλες το έχουμε πει, «άσε, θα πάω εγώ, εσύ παίρνεις ότι να ’ναι». Να μπορούσες μόνο να γυρίσεις τον χρόνο πίσω… Όσο περνάει η μέρα, εσύ εξαντλείσαι ακόμα περισσότερο. Έχεις παρατηρήσει ότι τον τελευταίο καιρό συμβαίνει όλο και πιο συχνά, όλο και πιο έντονα; Θέλεις να βάλεις τα κλάματα μήπως και ηρεμήσεις, αλλά να, είναι που δεν έχεις χρόνο, πρέπει να φτιάξεις και κουλουράκια…

Μητρότητα, τι δύσκολο πράγμα!
Η παραπάνω σκηνή, πιθανότατα, είναι βγαλμένη από την καθημερινότητα πολλών οικογενειών, όπου οι μαμάδες θέλουν να έχουν ρόλο και λόγο σε όλα και για όλα. Γιατί; Επειδή αυτό επιτάσσει το εγχειρίδιο της καλής-τέλειας μαμάς; Σκεφτείτε λίγο πόσες φορές σάς έχει έρθει να φωνάξετε «είμαι κουρασμένη, δεν μπορώ, δεν θέλω, αφήστε με ήσυχη», αλλά παρ’ όλα αυτά κάνετε ότι δεν συμβαίνει τίποτα; Απεναντίας, προσθέτετε και άλλα πράγματα στη λίστα, γιατί αυτό κάνουν οι μαμάδες… Είναι αλήθεια όμως; Αυτό κάνουν οι μαμάδες; Είναι πραγματικά πολύ βαρετό να διαβάζεις παντού ότι η τέλεια μαμά δεν υπάρχει. Γιατί όμως όλες προσπαθούμε να δείχνουμε σαν τέτοιες; Και τι κόστος έχει αυτή η υπερπροσπάθεια;

Μητρικό burn-out
Όταν ακούμε τον όρο μητρικό burn-out, θα πρέπει να μας έρχεται στο μυαλό μια μαμά που υπερπροσπαθεί να αντεπεξέλθει στον ρόλο της, με αποτέλεσμα να κάψει όλες τις δυνάμεις της. Με πιο επιστημονικά λόγια, burn out είναι η ψυχολογική, σωματική, νοητική και ψυχική εξουθένωση. Το burn-out συνήθως προτιμά τις νέες μαμάδες, οι οποίες μόλις έχουν αποκτήσει μωράκι και πέφτουν με τα μούτρα στο καινούργιο μέλος της οικογένειας. «Υπάρχει ένας καινούργιος ρόλος για τη γυναίκα, εκτός από σύντροφος και εργαζόμενη, πλέον είναι και μητέρα, ένας άγνωστος ρόλος, με φόβο και ανασφάλεια για το πόσο καλή μαμά θα είναι. Αυτό δημιουργεί άγχος και στρες και θα λέγαμε ότι ξεκινάει από τις εικόνες που έχουμε από πατρική οικογένεια, όπου η καλή μαμά έχει κατανόηση, υπομονή και δεν κουράζεται και πρέπει να ανταποκριθούμε σε αυτό», εξηγεί η Κατερίνα Θεοδωρίδου ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια. Ωστόσο, εάν μέσα από τις σχέσεις αναζητεί την αποδοχή και την αναγνώριση από εξωτερικούς παράγοντες, τότε είναι σίγουρο ότι για να καλύψει τις ανάγκες αυτές θα συνεχίσει προσπαθώντας ακόμη περισσότερο… Από την άλλη πλευρά, ο οικογενειακός και κοινωνικός βομβαρδισμός που δέχεται μια μητέρα δεν της αφήνουν πολλά περιθώρια να είναι ο εαυτός της, καθώς έχουν οριστεί από άλλους τα υψηλά στάνταρ για το πώς πρέπει να είναι η καλή μαμά. Και σε μια γιορτινή περίοδο ο πήχης θα ανέβει ψηλότερα από πριν, για να μυρίσει και το σπίτι κουλουράκια…

Η μαμά-χταπόδι
Είναι αλήθεια ότι οι μαμάδες μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα ταυτόχρονα, είναι το λεγόμενο multi-tasking, πεδίο λαμπρό για όλες. Τι γίνεται όμως όταν τα πλοκάμια μπερδεύονται μεταξύ τους; «Ααα, οι μαμάδες δεν κουράζονται, δεν αρρωσταίνουν, δεν θυμώνουν» – πόσες φορές τα έχουμε ακούσει αυτά; Αλλά ευτυχώς πρόκειται για μη ρεαλιστικές προσδοκίες και τίποτα παραπάνω. Πόσο εύκολη είναι όμως αυτή η συνειδητοποίηση; Πολλές φορές μια μαμά αργεί να καταλάβει ότι έχει ξεπεράσει τις αντοχές της• «δεν είναι άρνηση, δεν το καταλαβαίνει, ίσως ως άνθρωπος να μην μπορεί να οροθετήσει τα πράγματα και να πει τόσο αντέχω, τόσο μπορώ. Χρειάζεται αυτογνωσία», συμπληρώνει η κυρία Θεοδωρίδου. Σίγουρα, όταν γίνονται περισσότερες δουλειές σε λιγότερο χρόνο (αυτό το παράδοξο μόνο μια μαμά μπορεί να το καταφέρει) τα πράγματα ρολάρουν, όμως η μαμά έχει σκορπίσει σε κομμάτια. Πώς μπορούμε να καταλάβουμε ότι το burn-out μάς έχει κατακλύσει;

Άουτς!
Να και κάτι πονάκια, να και κάτι ενοχλήσεις, να και τα πιασίματα. Μήπως τον τελευταίο καιρό το σώμα σου φωνάζει ότι κάτι συμβαίνει; Η σωματική κόπωση, η οποία συνοδεύεται από πόνο, χωρίς όμως να έχει προηγηθεί κάποιο χτύπημα ή κάποιο άλλο πρόβλημα, είναι το πρώτο ηχηρό καμπανάκι. Το σώμα μιλάει πρώτο, έχοντας ακούσει την ψυχή. Και η ψυχή, σύμφωνα με τους ειδικούς, κατά τη διάρκεια του burn-out είναι γεμάτη άγχος και θυμό. Τα ξεσπάσματα και οι φωνές σε καταστάσεις όπου μέχρι πρότινος δεν προκαλούσαν αντίδραση, δείχνουν την ευερεθιστότητα στην οποία έχει περιέλθει η μαμά. Το burn-out έχει και τη σκοτεινή πλευρά του. Πολλές φορές η γυναίκα θα αισθάνεται θλιμμένη, αλλά χωρίς εμφανή λόγο, μια περίεργη αίσθηση ότι κάνει τα ίδια πράγματα κάθε μέρα σαν ρομποτάκι θα την κάνει να νιώθει στενοχώρια και ίσως και αδιέξοδο. Ακόμη και το πιο απλό πράγμα να προστεθεί στη λίστα των καθηκόντων της, τώρα της φαίνεται τεράστιο και αυτό συμβαίνει γιατί τα επίπεδα της ενέργειας έχουν πέσει. Οι μαμάδες με νεογέννητα πιθανότατα αναγνωρίζουν πολλά από αυτά τα συμπτώματα καθώς ο πρώτος καιρός με το μωρό έχει πολλή αγωνία και πολύ φόβο. Κάτι που δεν θα πρέπει να αγνοηθεί είναι η διάρκεια των συμπτωμάτων καθώς εάν όλα αυτά συνεχίσουν να υπάρχουν μετά 3-4 μήνες τότε παύει να είναι burn-out και η μαμά μπορεί να χρειαστεί τη βοήθεια κάποιου ειδικού.

Και τώρα τι γίνεται;
Θα ήθελα πάρα πολύ να γνωρίσω αυτήν την τέλεια μαμά, η οποία στο πέρασμα των χρόνων έχει γίνει τελειότερη! Μα όλοι να μιλούν για τη μαμά που τα κάνει όλα και δεν κουράζεται, δεν νευριάζει, δεν λερώνεται, δεν βρομάει, δεν έχει μαύρους κύκλους και είναι και hot-mama με τον μπαμπά; Το θέμα είναι ότι κανείς δεν την έχει δει. Μάλλον πρόκειται για αστικό μύθο τελικά! Αφού λύσαμε και αυτό το μυστήριο, επόμενο βήμα είναι να δούμε την ανθρώπινη και πραγματική πλευρά της κατάστασης. Είναι πολύ καθησυχαστικό το συναίσθημα, όταν μιλάω με άλλες μαμάδες και μου λένε τις δικές τους δυσκολίες και καταλήγουμε ότι όλες κάνουμε λάθη. Το καλό με τα λάθη, όπως εξηγεί η Κατερίνα Θεοδωρίδου, είναι ότι «μέσα από τα λάθη μαθαίνει όλη η οικογένεια, κυρίως όμως το παιδί, όπου αργότερα ως ενήλικας δεν θα αισθάνεται βάρος και ενοχές όταν θα κάνει λάθη, γιατί θα έχει μάθει από νωρίς ότι τα στραβοπατήματα έχουν εκπαιδευτικό χαρακτήρα και επιτρέπονται». Η αναζήτηση συμμάχου είναι μια καλή λύση, και σε αυτήν την περίπτωση δεν είναι άλλος από τον σύντροφό μας. «Η συζυγική συνεργασία θα πρέπει να προϋπάρχει• διαφορετικά, με τον ερχομό ενός παιδιού η μαμά θα φορτώνεται ευθύνες και ο πατέρας θα μένει εκτός διαδικασίας, σαν παρατηρητής χωρίς να προσφέρει τη σημαντική του βοήθεια στην οικογένειά του, ενώ η ύπαρξη ενός οικογενειακού περιβάλλοντος, το οποίο θα είναι εκεί για την υποστήριξη και την ανακούφιση της κατάστασης χωρίς να υποδεικνύει σωστά και λάθη, βοηθά πολύ», περιγράφει η ειδικός. Ούτε για τον μπαμπά είναι εύκολα τα πράγματα, γιατί όταν έχει να κάνει με μια τελειομανή σύζυγο την κοντρολάρει, όταν έχει μια τελειομανή μάνα, η οποία έχει τον απόλυτο έλεγχο, θα πρέπει να έχει δυνατό στομάχι για να μπορέσει να τη βοηθήσει να χαλαρώσει αλλά και να αποκτήσει ο ίδιος τον χώρο που του αναλογεί.

Mammy cool!
Ύστερα από τόση αυτοτιμωρία, κούραση, εξάντληση και απογοήτευση, διαπιστώνουμε ότι το σχέδιο που ακολουθούμε δεν αποδίδει. Μήπως ήρθε η ώρα να δούμε τι θα γίνει εάν σταματήσουμε να κρατάμε την αναπνοή μας και απλώς πάρουμε μιαν ανάσα; Μαθαίνοντας να είσαι μαμά, είναι ήδη η πιο απαιτητική δουλειά, ας μην της προσθέτουμε και την αίσθηση του καθήκοντος. Πολλές γυναίκες μιλάνε για την απόλαυση που υπάρχει στη μητρότητα και κάποιες άλλες τις κοιτάνε σαν να είναι UFO. Πώς τα καταφέρνουν; Από μια μικρή έρευνα στις μαμάδες φίλες μου παρατήρησα ότι όσες ζητούν βοήθεια από το περιβάλλον τους γλιτώνουν πολύ κόπο και πόνο. Όσες, πάλι, αξιοποιούν αυτήν τη βοήθεια για να κάνουν κάτι για τον εαυτό τους, από μια μικρή βόλτα έως μια ημερήσια εκδρομή, ξανανιώνουν. Φτιάξτε και ενισχύστε λοιπόν το δίκτυό σας, ώστε οι εναλλακτικές σας όταν χρειαστείτε βοήθεια να σας δίνουν περισσότερες από μία επιλογές. Δεν χρειάζεται να πούμε στα παιδιά βαθιές αλήθειες, ένα απλό «είμαι κουρασμένη αυτήν τη στιγμή, δεν μπορώ να παίξω μαζί σου», μπορεί να λύσει κάποια προβλήματα, ή «Γιώργο, θα πάρεις τα παιδιά μια βόλτα έξω γιατί θέλω να κάνω ένα μπάνιο και αυτήν τη χρονιά να βάλω και κρέμα σώματος;» Ας μην ξεχνάμε ότι η μέρα μπορεί να είναι ατελείωτη, αλλά τα χρόνια είναι σύντομα!