Έγραφα ότι δεν πρέπει να τα «διαβάζουμε» τα παιδιά μας και θα συνεχίσω τον Σεπτέμβριο με το δύσκολο και δυσάρεστο αυτό θέμα (για μένα, γιατί λέω, λέω και κανείς δεν με ακούει).
Τώρα όμως που μπήκε το καλοκαίρι, μου υπαγορεύει άλλα θέματα. Θέλω κυρίως να το υπερασπιστώ γιατί μου φαίνεται… υποτιμημένο… το καημένο το καλοκαίρι. Μιλάμε πάντα για τα παιδιά. Το καλοκαίρι λοιπόν είναι σημαντικό, όσο και ο υπόλοιπος χρόνος, από κάθε άποψη. Η πιο γνωστή θεωρία, υποτιμημένη και αυτή, είναι ότι το καλοκαίρι είναι η ανέμελη εποχή ξεκούρασης. Που όμως τη χρειάζεται κάθε οργανισμός, μηχάνημα και ανθρωπάκι που δουλεύει σκληρά όλον τον χρόνο. Για να ξαποσταίνει και για να πάρει «δύναμη κι αέρα», όπως λένε τα προσκοπάκια. Γι’ αυτό και πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να χαλαρώσουν, να αθληθούν, να κάνουν καινούργιες φιλίες, να ανανεώσουν παλιές, να γελάσουν, να χαρούν.
Και αν είναι δυνατόν να βρεθούν κοντά στη φύση. Που, μεταξύ άλλων, είναι και μεγάλη δασκάλα και κρύβει πράματα και θάματα… Κάθε χρόνο οι εργαζόμενοι γονείς μού μιλάνε για τις πρακτικές δυσκολίες του καλοκαιριού και των διακοπών. Σεβαστές, γνωστές, αλλά λύνονται αν είμαστε πεπεισμένοι ότι το καλοκαίρι σαν χαλάρωση και διακοπή της ρουτίνας είναι πολυτιμότατα. Και πάντως δεν πρέπει να το περάσουν μπρος στην τηλεόραση. Φέτος ίσως να είναι και ένα ιδιαίτερα δύσκολο καλοκαίρι για οικονομικούς και ψυχολογικούς λόγους. Έτσι σκέφτηκα να σας μιλήσω για κάτι που δεν κοστίζει τίποτα και έχει εξαιρετικά ευεργετικά αποτελέσματα για τον… χρήστη. Λοιπόν ισχυρίζομαι ότι εκτός από περιπτώσεις πολύ σοβαρής μαθησιακής δυσκολίας, τα παιδιά δεν πρέπει να κάνουν μαθήματα το καλοκαίρι.
Όμως τώρα έχω να σας προτείνω ένα μάθημα που μπορείτε να τους το κάνετε εσείς δωρεάν όλο το καλοκαίρι, και να καλυτερεύσει η ζωή όλων μέσα στο σπίτι. Ξέρουμε πια και από έρευνες ότι τα πιο επιτυχημένα και ευτυχισμένα παιδιά είναι αυτά που έχουν υψηλή ενσυναίσθηση, συναισθηματική νοημοσύνη και καταλαβαίνουν πώς αισθάνεται ο διπλανός τους, φίλος ή ξένος. Να λοιπόν ένα ιδιαίτερο μάθημα που μπορούμε συνειδητά να τους κάνουμε φέτος το καλοκαίρι που θα καλυτερεύσει την ποιότητα της ζωής τους από δω και πέρα. Και θα μου πείτε διδάσκεται η συναισθηματική νοημοσύνη και η ενσυναίσθηση; Φυσικά και διδάσκεται. Όμως, όπως τα μαθηματικά, η φυσική και η χημεία, άλλοι τα μαθαίνουν πιο εύκολα και άλλοι πιο δύσκολα. Έτσι και με την ενσυναίσθηση και τη συναισθηματική νοημοσύνη, όμως και τα δυο πρέπει να προσπαθήσουμε να τα διδάξουμε στα παιδιά μας. Υποθέτω ότι οι δυο λόγοι που σας έδωσα, ότι γίνονται πιο ευτυχισμένα και πιο επιτυχημένα, αρκούν για να πεισθείτε.
Φυσικά και δεν τους λέμε «Φέτος το καλοκαίρι 10:00-12:00 κάθε μέρα θα κάνουμε μάθημα ενσυναίσθησης» που θα ήταν γελοίο. Απλώς το κάνουμε δουλειά μας, να έχουμε ενσυναίσθηση για αυτά και για το τι αισθάνονται. «Ναι, καταλαβαίνω πώς αισθάνεσαι», «πόσο θα τρόμαξες». «Ναι, ξέρω ότι αυτό που έκανε σε θύμωσε πάρα πολύ». Αυτή είναι η καλύτερη αρχή για να μάθουν τα παιδιά την τέχνη, να την πούμε, της ενσυναίσθησης. Να έχουν την προσωπική εμπειρία τού τι ευχάριστο και ανακουφιστικό είναι να σε καταλαβαίνουν οι γύρω σου. Έτσι μπορεί κανείς να τους λέει κιόλας «πώς νομίζεις ότι αισθάνεται ο φίλος σου, ή η μικρή αδελφή σου όταν τους προσβάλλεις;» «Θυμάσαι πώς αισθανόσουνα εσύ στο νηπιαγωγείο που ήσουνα κοντούλης και σε κορόιδευαν τα παιδιά; Για θυμήσου πώς ήταν… έτσι αισθάνεται και η μικρή αδελφή σου που τη λες κοντορεβιθούλα…» Και ξανά και ξανά πώς αισθάνεσαι, πώς αισθάνεται ο δίπλα όλο το καλοκαίρι και σιγά σιγά τα «ξυπνάμε» στο πώς αισθάνονται οι άλλοι, οι φίλοι και οι άγνωστοι.
Με όλα αυτά τα προσφυγάκια που δεν πνίγηκαν στην αυλή μας είναι ιδιαίτερα εύκολο (και απαραίτητο) να τους μάθουμε να παρατηρούν και να συναισθάνονται για τον δίπλα. Κυριολεκτικά τον δίπλα φέτος το καλοκαίρι, που είναι απαράδεκτο να μην αγγίξουμε το θέμα με τα παιδιά μας. Όχι ενοχικά, για να τα κάνουμε να έχουν τύψεις που έχουν στέγη και φαγητό. Αλλά να τολμούν να δούνε τι γίνεται δίπλα τους, να καταλάβουν τη δύσκολη θέση του άλλου και να κάνουν κάτι δημιουργικό και βοηθητικό. Θα γίνουν και τα δικά μας τα παιδιά καλύτεροι και ευτυχέστεροι άνθρωποι αν μάθουν να νοιάζονται. «Έτσι μπράβο», μου φωνάζει και ο αντιρρησίας μου από το πίσω μέρος της αίθουσας. «Τώρα αν μας πεις πού τη βρήκες και τι θα πει η λέξη ενσυναίσθηση, θα είμαστε μια χαρά». «Ενσυναίσθηση θα πει να μπορείς να μπεις στη θέση του άλλου και να τον καταλάβεις».
ΚΑΛΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΑΚΙ!
