Κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα, έγιναν ευρέως γνωστές οι ανθρωπιστικές θεωρίες για την ανάπτυξη και την διαπαιδαγώγηση των παιδιών, οι οποίες μιλούσαν για την αγάπη χωρίς όρους και την σημασία της αποδοχής για να μεγαλώσουμε υγιή και ευτυχισμένα παιδιά. Αυτό είχε πολλές θετικές συνέπειες στον τρόπο ανατροφής των παιδιών, γιατί οι γονείς ενημερώθηκαν για τη σημασία της αποδοχής, της ενθάρρυνσης, της επιβράβευσης καθώς και για τις ιδιαίτερα επιβλαβείς συνέπειες της σωματικής και λεκτικής βίας.
Δυστυχώς, όμως, δημιουργήθηκε μεγάλη σύγχυση μεταξύ της αγάπης χωρίς όρους και της αγάπης χωρίς όριο. Ποια είναι η διαφορά; Θα εξηγήσω αμέσως. Αυτή η όμορφη έννοια, η αγάπη χωρίς όρους, σημαίνει να εκφράζουμε στο παιδί μας, με κάθε τρόπο, και κυρίως μέσα από την καθημερινή μας συμπεριφορά, πως, ό,τι και αν γίνει, ό,τι και αν κάνει, η αγάπη μας για αυτό είναι πάντα εκεί, σταθερή και αδιαπραγμάτευτη. Όταν κάνει κάτι όμορφο, κάτι καλό ή κάτι κακό, όταν σπάει το αγαπημένο μας αντικείμενο, όταν μας φιλάει ή όταν μας θυμώνει, η αγάπη μας για αυτό πρέπει να μην μπαίνει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Άθελά μας πολλές φορές, ίσως γιατί μεγαλώνοντας το ακούσαμε κι εμείς, χρησιμοποιούμε φράσεις όπως “δε σε αγαπάει η μαμά όταν την χτυπάς” ή “δεν θα σε αγαπάω αν δε μαζέψεις το δωμάτιο σου” . Ίσως ακόμα δε λέμε τίποτα τέτοιο, αλλά δείχνουμε να αποσύρουμε την εύνοια μας με ένα βλοσυρό βλέμμα ή με ένα πολύ αποδοκιμαστικό τόνο φωνής, χωρίς να αντιλαμβανόμαστε το αντίκτυπο στον κόσμο του παιδιού. Το παιδί, που έχει απόλυτη ανάγκη και εξάρτηση από την παρουσία και την αγάπη μας, αισθάνεται πολύ μεγάλο πόνο και απειλή, όταν κλονίζεται η ασφάλεια που του παρέχει η αγάπη μας.
Πού έγκειται λοιπόν η σύγχυση; Κάπου εκεί, στη μετάβαση από τη σκληρή αγάπη και την άκαμπτη πειθαρχεία των προηγούμενων γενεών στην χωρίς όριο αγάπη και αποδοχή, μπερδεύτηκε η λέξη όρος με τη λέξη όριο. Πολύ γονείς, ακόμα και σήμερα, φοβούνται να πουν όχι στα παιδιά, φοβούνται να τους καθρεφτίσουν αν αυτό που κάνουν τους αρέσει ή όχι, να θέσουν σαφή όρια στο σπίτι για το τι επιτρέπεται και τι όχι. Φοβούνται μην τα πληγώσουν και τα στεναχωρήσουν, φοβούνται μήπως τα παιδιά τους πάψουν να τα αγαπούν, μήπως αρχίσουν να προτιμούν τον άλλο γονέα, ή τη γιαγιά και τον παππού που τους κάνουν “όλα τα χατίρια”. Το αποτέλεσμα, δυστυχώς, συνήθως δεν είναι το επιθυμητό. Τα παιδιά που δεν έχουν όρια, χάνονται, μπερδεύονται και προσπαθούν να αποφασίσουν μόνα τους τι είναι καλό και τι είναι κακό, και πολλές φορές προσπαθούν να εκμαιεύσουν το όριο με πολύ ακραίες συμπεριφορές. Δε μαθαίνουν την πειθαρχία, μαθαίνουν ότι όλα γίνονται όπως και όταν τα θέλουν αυτά, και έτσι, σαν ενήλικες, έχουν ακόμα αυτή την ανεδαφική απαίτηση από τη ζωή, και απογοητεύονται πολύ. Όριο δε σημαίνει τιμωρία. Κοιτάζουμε τα παιδιά με αγάπη, τους μιλάμε με ήπιο τόνο και τους εξηγούμε ΓΙΑΤΙ τους λέμε όχι, με απλά λόγια. Και το πιο σημαντικό είναι να είμαστε σταθεροί σε αυτό το όριο, και να μην το ανακαλούμε κάθε φορά που το παιδί αντιδράει έντονα ή κλαίει ή θυμώνει και μας μιλάει άσχημα. Αυτό βέβαια συνήθως χρειάζεται και εμείς σα γονείς να ασκηθούμε στην πειθαρχία, και να μη διαλέγουμε τις εύκολες, βραχυπρόθεσμες λύσεις. Και ακόμη πιο σημαντικό είναι να έχουμε καλή συνεργασία με το σύντροφο ή τη σύντροφό μας στα θέματα αυτά, γιατί διαφορετικά είναι πολύ πιο δύσκολο να επιβληθούν τα όρια.
Το ταξίδι του να είναι κανείς γονιός, ξεκινάει με τη γέννηση του παιδιού και συνεχίζεται για όλη μας τη ζωή. Είναι σημαντικό να φερόμαστε και στον εαυτό μας με αγάπη και επιείκεια και να θυμόμαστε ότι αν έχουμε καλή πρόθεση και μαθαίνουμε από τα λάθη μας, έχουμε καθημερινά την επιλογή να γίνουμε οι γονείς που έχουμε ονειρευτεί.
Καλό ταξίδι λοιπον…

Η Κατερίνα Καρασάββα είναι Ψυχολόγος/ Ψυχοθεραπεύτρια και μπορείτε να τη βρείτε στο www.en-dia-ferw.blogspot.gr