Διαγνώστηκα με καρκίνο του μαστού στις 22 Σεπτεμβρίου του 2014. Έκανα μαστεκτομή την 1η Οκτωβρίου και άρχισα χημειοθεραπεία στις 29 του ίδιου μήνα. Μέχρι να νοσήσω, είχα την αλαζονεία του υγιούς. Δεν πίστευα ότι μπορούσε να μου συμβεί. Είχα φίλες που νόσησαν. Νόμιζα ότι καταλάβαινα τι πέρασαν. Δεν είχα ιδέα. 

Η συγγραφέας και φιλόλογος Σοφία Νικολαΐδου διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού, υποβλήθηκε αμέσως σε μαστεκτομή και έπειτα έκανε μια σειρά από εξαντλητικές χημειοθεραπείες. Κατά τη διάρκεια της αρρώστιας της, κατέγραψε με αξιοζήλευτη δύναμη τη μάχη της σε ένα αποκαλυπτικό, καθηλωτικό ημερολόγιο το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο με τον τίτλο «Καλά και σήμερα. Το χρονικό του καρκίνου στο δικό μου στήθος». Η Σοφία μιλάει στο Τaλκ για  την εμπειρία της συγγραφής αυτού του χρονικού με το σώμα της, για την αρρώστια, τις θεραπείες, την οικογένεια και τους φίλους της και τη ζωή της σήμερα, δυο χρόνια μετά.

Kα Νικολαΐδου, θα ομολογήσω ότι αν και έχω διαβάσει όλα τα προηγούμενα βιβλία σας, το «Καλά και σήμερα» δεν το είχα πιάσει στα χέρια μου μέχρι που χρειάστηκε να το διαβάσω για τη συνέντευξη. Το φοβόμουν. Όμως, από την πρώτη κιόλας σελίδα με τράβηξε και το τέλειωσα, μουδιασμένη ομολογώ, σε τρεις ώρες. Ήταν για μένα μια ένεση πραγματικότητας. Αλήθεια, γιατί το γράψατε; Ξέρατε εξαρχής ότι θα το δημοσιεύσετε; Για μένα η συγγραφή αυτού του βιβλίου ήταν μια φυσική κίνηση. Αυτό ξέρω να κάνω, να γράφω. Είναι ο τρόπος μου να ζω τη ζωή μου και να καταλαβαίνω τι συμβαίνει μέσα μου – και γύρω μου. Πώς θα γινόταν λοιπόν διαφορετικά; Άρχισα να καταγράφω συμβάντα, σκέψεις, συναισθήματα εν θερμώ, από την πρώτη κιόλας μέρα της διάγνωσης ως την τελευταία χημειοθεραπεία. Ίσως αυτός να ήταν ο τρόπος μου να οργανώνω τη μέρα. Μια επίφαση κανονικότητας, σε μια εποχή ταραχής και θύελλας. Ξέρετε, την ημέρα του ασθενούς τη ρυθμίζουν συνήθως ο γιατρός και τα φάρμακα. Ε, εμένα μου τη ρύθμιζε η συγγραφή. Όπως και πριν νοσήσω. Με κράτησε, σκέφτομαι τώρα, εκ των υστέρων. Μου χάρισε δύναμη. Μου έδωσε κέφι. Άλλωστε, και στο μεγαλύτερο ζόρι, χρειάζεται λίγη απόσταση από τα πράγματα. Ε, αυτό μου χάρισε η συγγραφή.

Πάμε λίγο πίσω, στις μέρες της αρρώστιας. Αλήθεια, δεν σκεφτήκατε «Γιατί σε μένα;» Πώς καταφέρατε να μη σας «καταπιεί» ο καρκίνος; Γιατί αυτός δεν είναι ο τρόπος που σκέφτομαι. Όχι γιατί είμαι υπεράνω, απλά γιατί δεν είναι (νομίζω) πρακτικό. Υπήρχε ένα πρόβλημα, κοιτούσα λοιπόν πώς θα μπορούσα να το λύσω με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Όλες οι άλλες σκέψεις με ξεστράτιζαν από αυτόν, τον βασικό μου στόχο.

Ποιο ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι που είχατε να αντιμετωπίσετε; Τελικά, η χημειοθεραπεία ξεχνιέται; Όλα ξεχνιούνται. Εδώ άνθρωποι επιβιώνουν από πόλεμο. Η φόρα της ζωής είναι το πιο ισχυρό πράγμα που υπάρχει. Προχωράς μπροστά, δεν κοιτάς πίσω. Για μένα, το πιο δύσκολο ήταν η χημειοθεραπεία. Για κάθε άνθρωπο όμως είναι διαφορετικά. Ο καθένας από εμάς (το κάθε σώμα, το κάθε μυαλό) αντιλαμβάνεται την ασθένεια και τη θεραπεία με τον δικό του τρόπο. Και βρίσκει ψαύοντας το πώς θα τα βγάλει πέρα.

Ο άντρας σας (σ.σ. ο ποιητής και πεζογράφος Σάκης Σερέφας) είναι πάντα παρών δίπλα σας. Πόσο σημαντική ήταν η παρουσία του στην περιπέτεια της υγείας σας; Και πόσο σημαντική η παρουσία των φίλων σας; Οι φίλοι είναι φωλιά. Η οικογένεια είναι δίχτυ προστασίας. Βέβαια, ο άρρωστος είναι μόνος στο κρεβάτι του, αλλά έχει σημασία να είναι κάποιος εκεί, να αναπνέει δίπλα σου. Το είχα ανάγκη αυτό. Χωρίς πολλά λόγια. Πράξεις, χωρίς συζήτηση και επεξηγήσεις. Υπάρχει κάτι πιο καθαρό από αυτό;

Σήμερα, δυο χρόνια μετά τη διάγνωσή σας, τι έχει αλλάξει στη ζωή σας σε σχέση με τη ζωή πριν νοσήσετε; Είμαι πιο χαρούμενος άνθρωπος. Δεν στεναχωριέμαι για βλακείες.

Σε ποιους απευθύνεται το βιβλίο σας; Για ποιο αναγνωστικό κοινό το γράψατε; Σε όλους. Όχι μόνο σε αυτούς που νόσησαν, στους συγγενείς και τους φίλους τους. Ίσως περισσότερο σε αυτούς που δεν ξέρουν για τι πράγμα μιλάμε, τους υγιείς. Θα μπορούσε να μην είναι καρκίνος, αλλά κάτι άλλο, που φέρνει τη ζωή πάνω κάτω και δοκιμάζει τις ανθρώπινες αντοχές. Αυτή δεν είναι η ανθρώπινη κατάσταση; Αυτό δεν συμβαίνει πάντα; Κι ύστερα βρίσκουμε τρόπο να συνεχίσουμε. Όλοι μαθαίνουμε κάτι από αυτά που μας συμβαίνουν. Δε γίνεται να περνάς τη ζωή σου αδιάβροχος.

Το παιδί σας πώς είναι σήμερα; Πώς το αντιμετωπίζει; Σας ρωτώ, διότι έχω υπάρξει παιδί με άρρωστο γονέα και είναι κάτι που ακόμα και σήμερα, 25 χρόνια μετά, με πονάει πολύ… Το παιδί είναι καλά, γιατί με βλέπει να είμαι καλά. Εννοώ: να γελάω, να κάνω πράγματα που μου αρέσουν. Το ίδιο προσπαθούσα να κάνω και μέσα στην ασθένεια, όσο ήταν δυνατό. Γιατί η ζωή δεν περιμένει να τη ζήσουμε, όταν θα είμαστε καλά. Και είναι κρίμα να τη σπαταλάμε σε ανοησίες και ασημαντότητες. Όσο για τα παιδιά, καταλαβαίνουν τα πάντα. Γι’ αυτό ας μην τα φορτώνουμε με ψέματα.

Κάποια στιγμή, στο βιβλίο, αναρωτιέστε γιατί στην περίπτωση του καρκίνου δεν έχεις να αντιμετωπίσεις μόνο το νόσημα, αλλά και ένα συνονθύλευμα δοξασιών και αρχέγονου φόβου… Μήπως τώρα έχετε απάντηση; Όχι. Σίγουρα βέβαια έχει να κάνει με αρχέγονο φόβο. Εδώ το όνομα της αρρώστιας δεν λέμε, πώς περιμένουμε να την αντιμετωπίσουμε; Καρκίνος. Πες το – και μετά βλέπουμε τι θα κάνουμε.

Σήμερα πώς είστε; Έχετε συμφιλιωθεί με το γεγονός ότι νοσήσατε; Μπορείτε να χαλιναγωγήσετε το άγχος των εξετάσεων;Αυτά τα πράγματα συμβαίνουν. Δεν συμφιλιώνεσαι με αυτά που συμβαίνουν (τουλάχιστον δεν σκέφτομαι έτσι εγώ). Τα βάζεις κάτω, τα αντιμετωπίζεις, τα επεξεργάζεσαι και πας παρακάτω. Το άγχος των εξετάσεων είναι μια άλλη ιστορία. Όλοι όσοι νόσησαν ξέρουν: τις μέρες των εξετάσεων είσαι στο κόκκινο. Μετά το ξεχνάς πάλι. Και συνεχίζεις τη ζωή κανονικά.

Κλείνω με κάτι τετριμμένο, αλλά απαραίτητο. Τι θα συμβουλεύατε όσους διαβάζουν τώρα αυτή τη συνέντευξη; Δύναμη. Όταν έχεις να αντιμετωπίσεις κάτι ζόρικο, αυτό σου χρειάζεται. Τα υπόλοιπα τα βρίσκεις στον δρόμο. Όταν έχεις δει το σκοτάδι, το φως μετά είναι εκτυφλωτικό.

Η Σοφία Νικολαΐδου σπούδασε κλασική φιλολογία και αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας. Έχει εκδώσει μυθιστορήματα, συλλογές διηγημάτων, μελέτες και μεταφράσεις. Διδάσκει δημιουργική γραφή στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Από το 1992 εργάζεται ως φιλόλογος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.