Η συγγραφέας Ελένη Ανδρεάδη μιλάει στο Τaλκ για τα βιβλία της και τη ΜΚΟ που έχει ιδρύσει και βέβαια μας (προ)καλεί όλους, μικρούς και μεγάλους, να αποκτήσουμε περιβαλλοντική συνείδηση και να γίνουμε, όπως και εκείνη, Πράκτορες του Πλανήτη.

Κυρία Ανδρεάδη, μάθαμε ότι σε όλα τα βιβλιοπωλεία είναι κρυμμένη, υπό τη μορφή βιβλίου, η πρώτη αποστολή των Πρακτόρων του Πλανήτη. Αφού πρώτα μας μιλήσετε λίγο για εσάς, εξηγήστε μας ποιοι είναι οι Πράκτορες του Πλανήτη! Στους κύκλους των μυστικών πρακτόρων είμαι γνωστή ως πράκτορας «00 Συγγραφέας». Όπως λέω στα παιδιά, γνώρισα τη Διοικητή της Περιβαλλοντοπόλ, Δύναμη Δ, κατά τη διάρκεια ελεύθερης πτώσης στην Παπούα Νέα Γουινέα. Ίσως με διάλεξε, γιατί δούλευα χρόνια στον περιβαλλοντικό τομέα στις ΗΠΑ και στην Αγγλία, και είχα πάρει και ένα μάθημα γραφής κατά τις σπουδές μου στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, που είχαν αντικείμενο την περιβαλλοντική πολιτική και τα ΜΜΕ. Η Δ μου είπε για τους Πράκτορες του Πλανήτη, την επίλεκτη δύναμη παιδιών που θα σώσουν τον κόσμο διότι οι ενήλικες έχουν αποτύχει. Μου ζήτησε να γράψω τα βιβλία της σειράς «Πράκτορες του Πλανήτη», που κρύβουμε στα βιβλιοπωλεία για να τα εντοπίσουν παιδιά… Αλήθεια σας λέω. Γιατί με κοιτάτε περίεργα; (Αλήθεια-αλήθεια: Στην Ελλάδα η ΜΚΟ Πράκτορες του Πλανήτη εκπαιδεύει πάνω από 12.000 παιδιά ετησίως πάνω σε άκρως απόρρητες αποστολές.)

Τι καλούνται να κάνουν τα παιδιά-πράκτορες καθώς διαβάζουν τα βιβλία και τι κερδίζουν όταν κατορθώνουν να φέρουν εις πέρας την αποστολή τους; Διαβάζοντας τα βιβλία, τα παιδιά γίνονται πρωταγωνιστές της δράσης. Δεν είναι απλοί παρατηρητές. Μάλιστα επέλεξα να τους απευθυνθώ σε β΄ ενικό, γιατί ήθελα να είναι όσο πιο άμεσο γίνεται το μήνυμα ότι είμαστε πραγματικά πρωταγωνιστές της ιστορίας μας και ότι το μέλλον του πλανήτη μας είναι στα χέρια μας. Αυτά δεν είναι για μένα τετριμμένα κλισέ, αλλά μια απλή και πολύτιμη αλήθεια. Όταν τελειώνουν τις αποστολές τους τα παιδιά κερδίζουν παράσημα, τα οποία παίρνουν διαφορετικές μορφές. Στο τελευταίο βιβλίο, στην Εκδίκηση του Πουφ, ο αναγνώστης παίρνει πρακτορικά γυαλιά που του επιτρέπουν να δει μακριά στο σύμπαν. Το πραγματικό δώρο όμως είναι αυτό που βλέπει μέσα από τα γυαλιά! Δεν μπορώ να σας πω τι είναι αυτό, καθώς είναι άκρως απόρρητο. Άσε που θα σας χαλούσε το τέλος του βιβλίου.

Επιλέξατε να κάνετε το βιβλίο σας διαδραστικό. Τα παιδιά, καθώς διαβάζουν και παρακολουθούν την εξαιρετική εικονογράφηση του Στέφανου Κολτσιδόπουλου, καλούνται να σκανάρουν QR Codes και να επισκεφθούν το www.planetagents.org, αντλώντας περαιτέρω πληροφορίες online. Θεωρείτε αυτήν την προσέγγιση πιο ελκυστική; Οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν απίστευτες δυνατότητες εμπλουτισμού του μηνύματος και επικοινωνίας με τον αναγνώστη. Θέλω τα βιβλία μου να είναι αυτοτελή, διασκεδαστικά και επιμορφωτικά, αλλά παράλληλα να είναι και η αρχή μιας συζήτησης και αφορμή για προβληματισμό. Όσο περισσότερα εφόδια δώσεις στον αναγνώστη-πράκτορα για να καταπιαστεί με το θέμα και να το δει από διαφορετικές οπτικές, τόσο περισσότερο χρησιμοποιεί την κριτική σκέψη του και του μένει η εκπαιδευτική πληροφορία. Στο βιβλίο μου η χρήση της τεχνολογίας ταίριαζε στον σκοπό, αλλά η βάση της ελκυστικότητας για εμένα είναι πάντα η ιστορία, το λεγόμενο storytelling.

Πώς αποφασίσατε να εκπαιδεύσετε μικρά παιδιά για το ευαίσθητο θέμα του περιβάλλοντος χωρίς διδακτισμό;  Δούλεψα χρόνια στο κομμάτι της επικοινωνίας περιβαλλοντικών προβλημάτων προς ένα διαφορετικό ακροατήριο, τους ενήλικες. Η πτυχιακή μου αφορούσε την κάλυψη της κλιματικής αλλαγής στα ΜΜΕ, και εργάστηκα ως σύμβουλος, παραγωγός και παρουσιάστρια περιβαλλοντικών εκπομπών πριν επιστρέψω στην Ελλάδα. Μέσα από όλα αυτά κατέληξα ότι ο διδακτισμός ούτε ωφελεί ούτε αποδίδει. Όπως επίσης δεν βοηθά το «οφείλεις να με ακούσεις γιατί ξέρω και σου λέω κάτι σημαντικό». Πρέπει να πείσεις ότι το μήνυμα είναι σημαντικό και μας αφορά όλους. Τα περιβαλλοντικά θέματα αφορούν τον άνθρωπο άμεσα, όχι τα ζώα ή τη Γη αόριστα. Αφορούν την υγεία μας, την ποιότητα ζωής μας, την επιβίωσή μας. Αυτό το καταλαβαίνουν ενστικτωδώς τα παιδιά. Γίνονται πράκτορες με πάθος και αφιερώνονται στο έργο τους, εκπαιδεύουν και τους γονείς τους. Πέρα από τη σημασία και την αξία της περιβαλλοντικής συνείδησης που αποκτούν και της ευθύνης τους ως πολιτών, η δουλειά με τα παιδιά σε προσωπικό επίπεδο μού δίνει αισιοδοξία και μου υπενθυμίζει τα καλύτερα στοιχεία της ανθρώπινης φύσης. Το λέω συχνά και το αισθάνομαι καθημερινά, ότι είναι τιμή μου να δουλεύω με παιδιά. 

Καθημερινά επισκέπτεστε σχολεία. Έχουν οι μαθητές περιβαλλοντική συνείδηση; Κατά πόσο αυτή μπορεί να ενισχυθεί βιωματικά μέσα από την ανάγνωση λογοτεχνίας και το παιχνίδι; Οι ενήλικες έχουν κι εκείνοι να κερδίσουν μέσα από το βιβλίο;Έχουν γίνει σημαντικά βήματα στο κομμάτι της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης αν και έχουμε δρόμο ακόμη. Στην Ελλάδα υστερούμε σημαντικά σε υποδομές και αυτό δυστυχώς σημαίνει ότι αυτά που μαθαίνουν τα παιδιά –καλύτερα σε κάποιες περιπτώσεις, χειρότερα σε άλλες– δεν τα βλέπουν συχνά να εφαρμόζονται στην κοινότητα ή στην πόλη τους, ακόμα και στο σχολείο. Οπότε αντιμετωπίζεις δυσπιστία σε τόσο μικρές ηλικίες, όπως το ότι «ο Δήμος δεν ανακυκλώνει πραγματικά». Η απάντησή μου πάντα είναι ότι εμείς οφείλουμε να κάνουμε το σωστό, να είμαστε υπεύθυνοι πολίτες, να μη συμβιβαζόμαστε και να απαιτήσουμε μετά και η πολιτεία να ανταποκριθεί. Έχουμε περισσότερη δύναμη από αυτήν που νομίζουμε και στο άμεσο περιβάλλον μας. Ψηφίζουμε καθημερινά με τις επιλογές μας ‒για παράδειγμα με το προϊόν που θα αγοράσουμε. Κάποιες αποφάσεις –π.χ. να μη βάλω πλαστικό καλαμάκι στον χυμό μου, γιατί το πλαστικό αυτό δεν μπορεί να ανακυκλωθεί, θα πεταχτεί και θα το βρούμε στη θάλασσα ή στο στομάχι μας όταν το έχουν καταπιεί τα ψάρια– έχουν μεγάλη σημασία. Αυτό έχουν να κερδίσουν, ελπίζω, από το βιβλίο μικροί και μεγάλοι: τη συνειδητοποίηση ότι οι συνήθειές μου μετρούν και ότι ο ίδιος είμαι πρωταγωνιστής. Αυτό. Και βέβαια να διασκεδάσουν και να γελάσουν!

Θα μας πείτε για τις επόμενες αποστολές των Πρακτόρων του Πλανήτη ή είναι απόρρητες; Η Περιβαλλοντοπόλ δεν μου το επιτρέπει… Αλλά αν γραφτείτε στο newsletter μας μέσω του ιστότοπου www.planetagents.org ή κάνετε like στη σελίδα μας στο facebook, θα είστε οι πρώτοι που θα μαθαίνετε τα πάντα για τις δράσεις μας και τις νέες αποστολές μας. Μεταξύ μας όμως.

Τα βιβλία της Ελένης Ανδρεάδη «Γίνε πράκτορας του Πλανήτη» και «Πράκτορες του Πλανήτη: Η εκδίκηση του Πουφ» κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.