Ο Παναγιώτης Ρενιέρης μάς μιλά για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ένας νέος παιδίατρος αλλά και για τις μικρές διαφορές στην προσέγγιση γονέων και παιδιών που μπορεί, τελικά, να κάνουν για όλους τη διαφορά.
Από την εμπειρία σας, ποια είναι η διαφορά μεταξύ Αμερικής και Ελλάδας στην εξάσκηση του ιατρικού επαγγέλματος; Οι διαφορές είναι πολλές και ξεκινούν από τον τρόπο που βρίσκει κανείς γιατρό, μέχρι τον τρόπο που ο γιατρός αντιμετωπίζει την ασθένεια και τον άρρωστο. Αυτό δεν κάνει τους μεν καλύτερους ή χειρότερους γιατρούς από τους δε, άλλωστε οι Έλληνες γιατροί είναι γνωστό πως είναι από τους καλύτερους. Απλά τα πράγματα στην Αμερική είναι σαφώς καλύτερα οργανωμένα. Η βασικότερη διαφορά που μπορώ να εντοπίσω είναι η ενημέρωση και η συμπεριφορά-ο γιατρός και ο ασθενής είναι συνεργάτες, αντιμετωπίζουν μαζί το σύστημα και τις όποιες δυσκολίες του, παράλληλα με την όποια πάθηση. Ο γιατρός δεν εμφανίζεται ως κάποιου είδους «μάγος» που κατέχει την απόλυτη αλήθεια, αλλά περισσότερο ως ένας πολύ καλά ενημερωμένος σύμβουλος που προσφέρει επιλογές υγείας. Ο γιατρός λέει «αυτή είναι η καλύτερη επιλογή σας, αλλά έχετε κι άλλες» και ο ασθενής αποφασίζει για το σώμα του.
Ενας νέος γιατρός πρέπει να συναντά μεγάλες προκλήσεις στην αρχή της καριέρας του… Σίγουρα! Οσο καλά εκπαιδευμένος και να είναι κάποιος, όταν βγαίνει στο επάγγελμα έχει αγωνία – ψάχνει τον προσωπικό του τρόπο να προσεγγίζει το επάγγελμα, μένοντας ταυτόχρονα πιστός στην επιστήμη του. Σε αυτό τον τομέα είμαι τυχερός καθώς στο εκπαιδευτικό σύστημα της Αμερικής οι εκπαιδευόμενοι έχουν τουλάχιστον μια σταθερή μέρα την εβδομάδα κατά την οποία κάνουν «ιδιωτικό ιατρείο». Με λίγα λόγια έχει ο καθένας μας μια ομάδα ασθενών που παρακολουθεί, κατά κάποιο τρόπο το πελατολόγιό του – εκεί μαθαίνουμε να απαντάμε το κινητό μας μέσα στη νύχτα από τον πρώτο κιόλας χρόνο ειδικότητας. Από εκεί και πέρα, τεχνικές δυσκολίες, πρακτικά ζητήματα δηλαδή του ιατρείου κλπ, ξεπερνιούνται εύκολα νομίζω.
Πώς είναι διαφορετική η δική σας προσέγγιση απέναντι στο επάγγελμα του παιδιάτρου αλλά κυρίως απέναντι στα παιδιά; Νομίζω ότι κάθε νέος γιατρός ξεκινά με την επιθυμία να φέρει κάτι καινούριο στο χώρο- και δεν είναι λίγοι εκείνοι που το πετυχαίνουν. Από την μεριά μου κάνω μια προσπάθεια να εφαρμόσω όσα έμαθα στην Αμερική με έναν τρόπο που να ταιριάζει στην Ελληνική οικογένεια- σκέφτομαι τον εαυτό μου, άλλωστε είμαι κι εγώ μπαμπάς. Τι θα ήθελα από τον παιδίατρό μου; Τι δεν βρίσκει κανείς τόσο εύκολα σε έναν παιδίατρο; Αυτά ρώτησα τον εαυτό μου και τους φίλους μου και προσπαθώ να δώσω λύσεις. Για αρχή παλεύω να μειώσω τον χρόνο αναμονής-δεν μου αρέσει να περιμένουν με τις ώρες οι οικογένειες. Τα παιδιά κουράζονται, οι γονείς εκνευρίζονται, πολλοί είναι αμέσως μετά ή πριν την δουλειά τους… πιστεύω πως ο γιατρός πρέπει να είναι στην ώρα του. Έτσι έβαλα έναν κανόνα στον εαυτό μου, κι όταν αργώ πάνω από 20 λεπτά, κάνω έκπτωση. Ύστερα εφαρμόζω ένα πρόγραμμα που είχαμε στην Αμερική όπου προσφέραμε σε κάθε παιδάκι μετά την επίσκεψη ένα βιβλίο-μοιάζει ασήμαντο, αλλά έχει φανεί πως μπορεί να βοηθήσει σημαντικά την εξέλιξη του λόγου και της αντίληψης στα παιδιά.
Μια άλλη διαφορά νομίζω πως έχει να κάνει με τους εμβολιασμούς – φροντίζω να υπάρχουν τα εμβόλια στο ιατρείο πριν την επίσκεψη ώστε να μην ταλαιπωρούνται οι γονείς, όταν αυτό είναι δυνατόν. Δίνω γραπτές πληροφορίες για τα εμβόλια – υπάρχουν διαθέσιμες από το CDC – και ενημερώνω διεξοδικά τους γονείς από πριν για κάθε πιθανή παρενέργεια. Αυτό το μυστικό μού το δίδαξε ένας σπουδαίος δάσκαλος που είχα στην Αμερική – τα δύο λεπτά που αφιερώνω ενημερώνοντας μια οικογένεια για ό,τι μπορεί να εμφανίσει το παιδί μετά από ένα εμβόλιο ή μια αντιβίωση ηρεμούν τους γονείς σημαντικά. Συνάδελφοι μού έχουν πει εδώ «τι τους τα λες, τους αγχώνεις»… σκεφτείτε το όμως: δεν νιώθετε καλύτερα να γνωρίζετε τι μπορεί να συμβεί; Το ίδιο είναι να κάνει το παιδί λίγο πυρετό και να σκεφτείτε «μού είπε ότι μπορεί να συμβεί αυτό, ξέρω τι να κάνω» από το να σκεφτείτε «ωχ, τι να έχει άραγε τώρα το παιδί μου;». Δεν είναι το ίδιο – η αίσθηση ελέγχου είναι σημαντικό πράγμα για τους γονείς και κάνω ό,τι μπορώ για να τους την μεταδώσω.
Πώς θα μπορούσε να γίνει η επίσκεψη στο γιατρό λιγότερο “μαρτυρική” και δύσκολη για τα παιδιά αλλά και τους γονείς τους; Ενημέρωση. Αυτή είναι η λέξη κλειδί. Ναι, σίγουρα οι συμπληρωμένες φόρμες επιταχύνουν την επίσκεψη και η μειωμένη αναμονή βοηθάει. Όλα αυτά τα κάνουμε. Τίποτα δεν συγκρίνεται πιστεύω με τη γνώση-όταν οι γονείς φεύγουν από τον γιατρό και γνωρίζουν τι συμβαίνει, γνωρίζουν πως έχουν έναν σύμμαχο και το άγχος αντικαθίσταται από αίσθημα ελέγχου. Κι όταν οι γονείς έχουν λιγότερο άγχος, τα παιδιά είναι πιο ήρεμα και όλα πάνε πιο ομαλά. Ακόμα και τα ίδια τα παιδιά, αν τα προετοιμάσει κατάλληλα ο γονέας για τον εμβολιασμό (μιας και είναι μια επώδυνη διαδικασία), τον δέχονται καλύτερα.
Η αντίρρηση που είχα πάντα με την παραδοσιακή προσέγγιση ήταν αυτή του «απορριπτικού γιατρού» όπως τον ονομάζω. Του γιατρού δηλαδή που αρνείται να δεχτεί πως το παιδί πόνεσε ή πως το παιδί δεν θέλει να είναι εκεί. Φράσεις του τύπου «έλα τώρα, δεν πόνεσε καθόλου» ή ακόμη χειρότερα τα ψέματα «μην φοβάσαι δεν θα πονέσει» (και μετά εμφανίζεται η βελόνα!) δεν με βρίσκουν σύμφωνο. Πιστεύω είναι προτιμότερο το παιδί να δει την κατάσταση, να την αναγνωρίσει ως πιθανώς επώδυνη, να την επεξεργαστεί με την βοήθεια των γονιών (που προηγουμένως έχουμε εμείς κατάλληλα εκπαιδεύσει σχετικά) και ύστερα να μπει στη διαδικασία. Φυσικά θα προσφέρουμε υλικό απόσπασης της προσοχής σε κάτι πιο ευχάριστο αν χρειαστεί, αλλά έχω σαν αρχή μου να μην λέω ψέματα στα παιδιά και να μην απειλώ («κάθισε ήσυχος αλλιώς θα βγάλω την μαμά από το δωμάτιο»).
