Και πάνω που λέμε ότι πήραμε ανάσα από τις ιώσεις του χειμώνα, έρχεται η άνοιξη και μας ξαναστέλνει… στο κρεβάτι. Μερικές φορές είναι αδιανόητο πόσο συχνά μπορεί να εναλλάσονται οι ιώσεις της άνοιξης, πράγμα που μας κάνει να αναρωτιόμαστε αν πρόκειται για κάποιου είδους αλλεργία. Ρωτήσαμε την παιδίατρο Άννα Παρδάλη σχετικά με την αυξημένη νοσηρότητα της άνοιξης στα παιδιά, καθώς και για το πότε ενοχοποιούνται τυχόν αλλεργίες και πώς τις εντοπίζουμε κι εκείνη εστίασε σε δύο άξονες: πρώτον, στο εξασθενημένο από τις πολλαπλές ιώσεις του χειμώνα ανοσοποιητικό των παιδιών και δεύτερον, στα αλλεργιογόνα της εποχής που επηρεάζουν διαφορετικά την κάθε ηλικία.
Συχνά παρατηρούμε ότι οι ιώσεις αντί να μειώνονται την άνοιξη, εξακολουθούν να απασχολούν τον πληθυσμό και κυρίως τα παιδιά. Πού οφείλεται αυτό;
Ο χειμώνας, σε ό,τι αφορά τη νοσηρή του περίοδο ξεκινά από το φθινόπωρο με την έναρξη της σχολικής χρονιάς και κορυφώνεται κατά τους μήνες Ιανουάριο, Φεβρουάριο και Μάρτιο που είναι και οι ψυχρότεροι από πλευράς θερμοκρασιών περιβάλλοντος. Οι ιώσεις της άνοιξης που απασχολούν είναι κυρίως λοιμώξεις του αναπνευστικού, με μακροβιότερη αυτή της γρίπης. Άλλες ιώσεις που απασχολούν όλον το χρόνο είναι οι γαστρεντερίτιδες, οι οποίες κάνουν την εμφάνιση τους αρκετές φόρες κατά τη διάρκεια του χειμώνα κατά επιδημικά κύματα. Η συχνότητα και ο αριθμός όλων αυτών των ιώσεων στο σύνολό τους είναι τέτοια που τελικά αφήνουν στο τέλος του χειμώνα τα παιδιά αρκετά εξασθενημένα με το ανοσοποιητικό τους ταλαιπωρημένο. Όταν ξεκινάει η άνοιξη, η αύξηση της θερμοκρασίας και η μικρότερη ανάγκη για συγχρωτισμό σε κλειστούς χώρους βελτιώνουν λίγο τις συνθήκες που αναπτύσσονται οι ιοί και μειώνουν τη μεταδοτικότητα τους, ώστε η νοσηρότητα να υποχωρεί περίπου στο τέλος της εποχής.
Είναι με κάποιο τρόπο διαφορετικές οι ιώσεις της άνοιξης;
Όσο η άνοιξη προχωράει, έχουμε τη γρίπη σε πορεία υποχώρησης με μειωμένη εμφάνιση περιστατικών. Το ίδιο ισχύει και για τις άλλες, τις πιο ήπιες ιώσεις του αναπνευστικού. Άρα οι ιώσεις της άνοιξης είναι θεωρητικά ηπιότερες. Προκύπτουν, όμως, την περίοδο αυτή περισσότερες μικροβιακές λοιμώξεις σε σχέση με το χειμώνα, όπως οι πνευμονίες, οι λοιμώξεις από στρεπτόκοκκο, αλλά και οι εξάρσεις των αναπνευστικών νοσημάτων όπως το βρογχικό άσθμα και οι αλλεργίες που οφείλονται στα αλλεργιογόνα ερεθίσματα της άνοιξης. Και βέβαια, κλασικές πια στη διάρκεια όλου του χρόνου, συνεχίζουν οι διαφόρων τύπων γαστρεντερίτιδες, μαζί με ιογενείς εξανθηματικές λοιμώξεις (τύπου Κοξάκι), λοιμώξεις του κεντρικού νευρικού συστήματος (μηνιγγίτιδες, μηνιγγοεγεφαλίτιδες) που συμπληρώνουν αυτό το δυσάρεστο παζλ της νοσηρότητας.
Υπάρχει κάποια ένδειξη που να μας κάνει να «ανησυχήσουμε» για αλλεργίες αυτή την περίοδο;
Προσχολική ηλικία
Οι αλλεργίες στα παιδιά είναι μια ποικιλοπρόσωπη νοσηρή κατάσταση, που εξαρτάται από την ηλικία, το είδος των αλλεργιογόνων ερεθισμάτων και την εποχή του χρόνου που αυτά συμβαίνουν. Στις πολύ μικρές ηλικίες κάτω των 2 ετών, οι αλλεργίες στην πλειονότητά τους οφείλονται σε τροφές και έχουν αντιδραστικού τύπου εκδηλώσεις κυρίως από το δέρμα. Οι τροφικές αλλεργίες μπορεί να εκδηλώνονται με εξανθήματα και εκδηλώσεις από το γαστρεντερικό, εμέτους, κοιλιακό άλγος ακόμη και διαρροϊκές ή αιμορραγικές κενώσεις. Έτσι λοιπόν οι αλλεργίες στο αγελαδινό γάλα, στο αβγό, το ψάρι και άλλες τροφές δεν είναι σπάνιες με πολύ καλή πρόγνωση για το μέλλον, καθώς οι περισσότερες από αυτές υποχωρούν μόνες τους. Από την άλλη, η δερματίτιδα σαν αντίδραση στην ερεθιστική δράση ενός π.χ. σαπουνιού είναι μια ήπια συνήθως κατάσταση που και αυτή βελτιώνεται με τον χρόνο, με μικρή πιθανότητα επανεμφάνισης.
Στην προσχολική ηλικία δεν συνηθίζουμε να μιλάμε για αλλεργική ρινίτιδα, όσο και αν ύποπτα σημεία για την πιθανότητα της εμφάνισης της στο μέλλον μπορεί να υποψιαστεί κάνεις, όπως είναι η ατοπική δερματίτιδα (το έκζεμα δηλαδή), το ατομικό ιστορικό άλλων αλλεργιών π.χ. τροφικών, αλλά και το θετικό οικογενειακό ιστορικό αλλεργιών.
Σχολική και εφηβική ηλικία
Σε μεγαλύτερα παιδιά της σχολικής και εφηβικής ηλικίας, συναντάμε πλέον ασθενείς με βρογχικό άσθμα με αλλεργικό υπόστρωμα, κατάσταση που συνήθως μπορεί να συνυπάρχει με αλλεργική ρινίτιδα, επιπεφυκίτιδα και έκζεμα. Στα παιδιά αυτά μιλάμε για πιο χρόνιες αλλεργίες, γνώστες και διαγνωσμένες συνήθως, που παρουσιάζουν κορύφωση την άνοιξη, αφενός λόγω της μεταβολής των καιρικών συνθηκών (όπως π.χ. συμβαίνει στο έκζεμα), και αφετέρου λόγω των διάφορων αεροαλλεργιογόνων στην ατμόσφαιρα, κυρίως της γύρης. Οι εκδηλώσεις στα διάφορα αλλεργιογόνα της άνοιξης μπορεί να είναι περιορισμένου τύπου, όπως τοπικές αντιδράσεις στο δέρμα και εξάνθημα, έως και γενικευμένες με έντονο φτέρνισμα, ρινίτιδα, επιπεφυκίτιδα, αναπνευστική δυσχέρεια και αγγειοίδημα. Εδώ θα μπορούσαμε να εντάξουμε και ορισμένες μεμονωμένου τύπου αλλά πολύ συνηθισμένες αλλεργικές αντιδράσεις, όπως αυτή στην κάμπια των πεύκων που κατά βάση είναι ισχυρά ερεθιστική για το δέρμα με ευτυχώς όχι γενικευμένες και επικίνδυνες για τον οργανισμό περαιτέρω αντιδράσεις.
Αντιμετώπιση
Η αποφυγή στην έκθεση των αλλεργιογόνων εκείνων που προκαλούν συμπτώματα, εύλογα μειώνει τις ανεπιθύμητες εκδηλώσεις, αλλά και πάλι αυτό θα γίνει στο βαθμό που είναι εφικτό, δεν μπορούμε και δεν πρέπει να κλείσουμε τα παιδιά στο σπίτι. Γενικά θα λέγαμε ότι το προσεκτικό ιστορικό και η παρατήρηση καθώς και το οικογενειακό ιστορικό σε ό,τι αφορά τις αλλεργίες είναι εξαιρετικά μεγάλης σημασίας για την πρόληψη και αντιμετώπισή τους.
Με τη συνεργασία της παιδιάτρου Άννας Παρδάλη
