Γιατί αρρωσταίνει τόσο συχνά το παιδί μου; Η ερώτηση είναι εκείνη που πιο συχνά διατυπώνουν οι ίδιοι οι γονείς απευθυνόμενοι στον… εαυτό τους ή και σε άλλους, από τον Οκτώβριο έως τον Απρίλιο κάθε χρόνου. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, οι ιώσεις αποτελούν μια ρουτίνα για την πλειονότητα των γονιών που έχουν μωρά και παιδιά προσχολικής ηλικίας. Η απάντηση είναι γνωστή, παρότι αυτό δεν αποτρέπει τους γονείς από το να διερωτώνται: τα μωρά μετά την ηλικία των 6-12 μηνών χάνουν τη φυσική ανοσία που τους είχε «μεταβιβάσει» η μητέρα τους, ενώ αρχίζουν να ανακαλύπτουν τον κόσμο γύρω τους και συνεπώς όλους τους παθογόνους μικροοργανισμούς και τα μικρόβια. Εάν αναλογιστούμε ότι τα μικρά παιδιά βάζουν τα χέρια τους, τα παιχνίδια καθώς και οτιδήποτε στο στόμα τους με συχνότητα μία φορά κάθε τρία λεπτά (βάσει καταγραφής από έρευνες), όχι μόνο θα κατανοήσουμε γιατί αρρωσταίνουν τόσο συχνά, αλλά μάλλον θα αρχίσουμε να τα βλέπουμε ως μικρούς υπερήρωες. Επιπλέον, τα παιδιά που πηγαίνουν σε βρεφονηπιακό ή παιδικό σταθμό πολλαπλασιάζουν τις πιθανότητες να αρρωστήσουν. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που πάνε παιδικό σταθμό έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να αρρωστήσουν από ένα παιδί που μένει στο σπίτι.
Πόσο συχνά μπορεί να αρρωστήσει ένα παιδί; Ένα άλλο ερώτημα που τίθεται επίσης από τους γονείς είναι πόσες φορές θεωρείται φυσιολογικό να αρρωστήσει το παιδί, χωρίς να ανησυχήσουν και να προβληματιστούν γενικά για την κατάσταση της υγείας του. Εντός φυσιολογικού πλαισίου θεωρούνται τα 8 με 10 περιστατικά ίωσης ή λοίμωξης τον χρόνο για παιδί 1-3 ετών. Στην ηλικία 4 έως 8 ετών ο αναμενόμενος και φυσιολογικός αριθμός ασθένειας είναι περίπου 6 με 8 φορές τον χρόνο. Ο αριθμός των ιώσεων αποτελεί, ωστόσο, μία μόνο παράμετρο του ζητήματος. Άλλη σημαντική παράμετρος είναι πως το παιδί ξεπερνάει τις ιώσεις, καθώς δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι κάθε παιδί είναι διαφορετικό και συνεπώς θα έχει και διαφορετική αντίδραση. Πάντως, μέσα από τις ασθένειες θωρακίζεται το ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών και χτίζεται ουσιαστικά η ανοσία τους.
Ποιες ασθένειες το «απειλούν» περισσότερο; Οι συχνότερες λοιμώξεις του βρεφονηπιακού και παιδικού σταθμού αφορούν το ανώτερο αναπνευστικό, με πιο συχνή το κοινό κρυολόγημα. Το κοινό κρυολόγημα παρουσιάζει έξαρση κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες, και χαρακτηρίζεται από ρινική καταρροή, δακρύρροια, φτέρνισμα, βήχα, αίσθημα αδυναμίας και χαμηλό πυρετό. Η λαρυγγίτιδα και η βρογχίτιδα εκδηλώνονται συνήθως τους χειμερινούς και εαρινούς μήνες και συχνά οφείλονται σε συνδυασμό λοίμωξης και αλλεργικής προδιάθεσης. «Κλασική» θεωρείται η ωτίτιδα, είτε ιογενούς είτε μικροβιακής αιτιολογίας, ενώ η βρογχοπνευμονία και η πνευμονία είναι οι σοβαρότερες αναπνευστικές λοιμώξεις και μάλιστα κάποιες φορές αντιμετωπίζονται μόνο με εισαγωγή στο νοσοκομείο για θεραπεία. Συχνή θεωρείται επίσης η αμυγδαλίτιδα και αφορά κυρίως παιδιά 5-15 ετών. Οι γαστρεντερικές λοιμώξεις, που εκδηλώνονται με διάρροια, εμετούς και με ή χωρίς πυρετό, είναι επίσης συχνές. Σημαντική αύξηση καταγράφεται φέτος στα περιστατικά ιογενούς μηνιγγίτιδας, η οποία οφείλεται όπως μαρτυρά το όνομά της σε κάποιον ιό που προσβάλλει τα μηνίγγια. Τέλος, συχνά εμφανίζεται πλέον σε παιδιά προσχολικής αλλά και σχολικής ηλικίας η οστρακιά, η οποία οφείλεται σε μικρόβιο, τον στρεπτόκοκκο, και εκδηλώνεται με εξάνθημα, υψηλό πυρετό, αμυγδαλίτιδα.
Πότε πρέπει να ανησυχήσουν οι γονείς; Με δεδομένο ότι κάθε παιδί αντιδρά διαφορετικά και στην ασθένεια αλλά και στη θεραπεία, η στενή επαφή γονιού και γιατρού είναι απαραίτητη προκειμένου να αποφευχθούν καταστάσεις δύσκολες και αιφνίδιες για την υγεία του παιδιού. Ο περαιτέρω έλεγχος ενδείκνυται όταν το παιδί παρουσιάζει κάθε χρόνο πάνω από 8 νέες ωτίτιδες, 2 πνευμονίες, ή πάνω από 2 παραρινοκολπίτιδες. Επίσης, όταν λαμβάνει επί μακρόν αντιβιοτικό χωρίς αποτέλεσμα, όταν εμφανίζει επίμονο εξάνθημα στο δέρμα ή στο στόμα ή όταν δεν αναπτύσσεται σωστά και όταν υπάρχει ιστορικό ανοσοανεπάρκειας στην οικογένεια.
Πώς μπορούμε να προστατεύσουμε τα παιδιά από τις αλλεπάλληλες λοιμώξεις; Όλη η προστασία εξαντλείται στην τήρηση κανόνων υγιεινής εντός και εκτός σπιτιού από μεγάλους και μικρούς. Ο τακτικός αερισμός βοηθάει στην ανανέωση του αέρα και απομακρύνει τους ιούς που μεταδίδονται μέσω της αναπνευστικής οδού. Το καλό και συχνό πλύσιμο των χεριών επίσης περιορίζει δραστικά τις πιθανότητες της «εισβολής» ανεπιθύμητων μικροοργανισμών στον παιδικό οργανισμό. Να θυμάστε ότι η αντοχή των ιών του αναπνευστικού στα μολυσμένα αντικείμενα μπορεί να είναι έως και τρία 24ωρα. Η σωστή διατροφή γίνεται πολύτιμος σύμμαχος στη μάχη κατά των ιώσεων. Τα παιδιά θα πρέπει να τρέφονται με πολλά φρούτα και λαχανικά, τα οποία περιέχουν άφθονες βιταμίνες και κυρίως βιταμίνη C. Τα άρρωστα παιδιά μένουν σπίτι να αναρρώσουν καλά, περίπου 3 έως 5 ημέρες, και μετά επιστρέφουν στον παιδικό σταθμό ή σε άλλους χώρους όπου υπάρχουν παιδιά – μόνο έτσι προφυλάσσονται τα ίδια αλλά και οι άλλοι. Τέλος, σημαντική προστασία για την αντιμετώπιση κάποιων ασθενειών ή την αποφυγή επιπλοκών προσφέρουν τα εμβόλια, οπότε είναι απαραίτητο να ελέγχετε το βασικό πρόγραμμα εμβολιασμού του παιδιού και να ακολουθείτε το σχετικό χρονοδιάγραμμα.
Με τη συνεργασία της παιδιάτρου-νεογνολόγου Μάιρας Μυλωνοπούλου.
