Το παιδί βήχει, φταρνίζεται, ανεβάζει πυρετό, δεν μπορεί να καταπιεί, γκρινιάζει, είναι εξαντλημένο. Προφανώς έχει «κολλήσει» κάποιον ιό, όμως πώς  ξέρουμε αν πρόκειται για ιό κρυολογήματος ή για ιό γρίπης, ώστε αναλόγως να τον αντιμετωπίσουμε;  

Στην καθημερινή γλώσσα ο όρος «γρίπη» χρησιμοποιείται συχνά ως συνώνυμο για το «κρύωμα» ή την ίωση, ωστόσο με την αυστηρή, ιατρική έννοια του όρου, γρίπη είναι η ασθένεια του αναπνευστικού συστήματος που προκαλείται από τους ιούς της γρίπης. Υπάρχουν τρεις τύποι ιών της γρίπης, οι Α, Β και C, αλλά οι δύο ευθύνονται κυρίως για τη γρίπη στους ανθρώπους – οι ιοί του τύπου C είναι πολύ σπάνιοι. Οι ιοί της γρίπης δεν κυκλοφορούν με την ίδια ένταση και συχνότητα κάθε χρόνο. Κάθε χειμώνα ένα διαφορετικό είδος του ιού της γρίπης προκαλεί «ξέσπασμα» της ασθένειας, που επηρεάζει μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Αυτό ονομάζεται εποχική γρίπη. Φέτος, για παράδειγμα, ο ιός που κάνει θραύση είναι ο υπότυπος Α(Η3Ν2), ενώ πέρυσι και πρόπερσι ο «κυρίαρχος» ιός ήταν ο λεγόμενος πανδημικός, ο περίφημος Α(Η1Ν1) που εμφανίστηκε στη ζωή μας με την πανδημία γρίπης το 2009.

Τι προκαλεί τη γρίπη και τι την ίωση 

Το κοινό κρυολόγημα, η ίωση, όπως λέμε οι σύγχρονες μαμάδες, προκαλείται από ιούς διαφορετικούς από τους ιούς της γρίπης. Πρόκειται συνήθως για τους ρινοϊούς, τους αδενοϊούς, τους κορωνοϊούς, τους εντεροϊούς και τους ιούς της παραγρίπης. Με δεδομένο ότι μόνο οι ρινοϊοί είναι περισσότεροι από 100, αντιλαμβάνεσθε πως είναι αδύνατον κάποιος να αποκτήσει ανοσία, όσες φορές κι αν «κολλήσει» μια ίωση. Επίσης, για το κοινό κρυολόγημα ευθύνεται και ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός, ο οποίος αποτελεί την πιο συχνή αιτία σοβαρής νόσου του αναπνευστικού στα παιδιά, συχνά και νοσηλείας στα βρέφη. Όλοι αυτοί οι ιοί που υπολογίζεται ότι είναι εκατοντάδες κυκλοφορούν κατά τη διάρκεια της εποχής της γρίπης, δηλαδή από Νοέμβριο έως Απρίλιο, προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα και προκαλούν παρόμοια συμπτώματα με εκείνα της γρίπης. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί να έχουν έξι με δέκα κρυολογήματα τον χρόνο ενώ τα παιδιά που πάνε σχολείο μπορεί να έχουν έως και την ηλικία των 12 ετών.

Πώς εκδηλώνονται 

Δεν είναι, όμως, πάντα εύκολο να διαπιστώσει ένας γονιός με βεβαιότητα εάν το παιδί του έχει κολλήσει γρίπη και όχι κοινό κρυολόγημα – κυρίως όταν πρόκειται για μωρό. Πολλές φορές μια σοβαρή ίωση και μιας μέτριας βαρύτητας γρίπη μπορεί να έχουν περίπου την ίδια κλινική εικόνα. Άλλες φορές τα συμπτώματα της γρίπης εκδηλώνονται με μεγαλύτερη ένταση. Ο κανόνας είναι ότι τα συμπτώματα της ίωσης εμφανίζονται πιο ελαφρά, διαρκούν λιγότερο και επιπλέον περιορίζονται στο ανώτερο αναπνευστικό, αλλά ως γνωστόν ο κανόνας έχει και εξαιρέσεις…. Τα συνήθη συμπτώματα της ίωσης είναι καταρροή, φτάρνισμα, πονόλαιμος. Πάντως, η εμφάνισή τους διαφέρει από οργανισμό σε οργανισμό. Μωρά και παιδιά κάτω των 2 ετών μπορεί να νιώθουν εξάντληση, να μην έχουν όρεξη για φαγητό και ταυτόχρονα μπορούν να εκδηλώνουν πιο σαφείς ενοχλήσεις (βήχας, καταρροή, πυρετός κ.λπ.).

Πότε εκδηλώνεται η γρίπη και πότε η ίωση  

Η χρονική περίοδος της εμφάνισης της γρίπης είναι μια από τις δικλείδες ασφαλείας αναφορικά με τη διάγνωσή της. Τα περισσότερα περιστατικά γρίπης συνήθως συμβαίνουν σε μια χρονική περίοδο συγκεκριμένη, από τον Νοέμβριο έως τον Απρίλιο κάθε χρόνου, με τη μεγάλη έξαρση να καταγράφεται από τον Ιανουάριο έως τον Μάρτιο. Οι ιοί της εποχικής γρίπης δεν κυκλοφορούν συνήθως εκτός της συγκεκριμένης περιόδου (με εξαίρεση την περίοδο της πανδημίας γρίπης όπου ο ιός Α(Η1Ν1) είχε μακρά και διαρκή κυκλοφορία, κάτι που δεν ισχύει όμως για όλους τους άλλους ιούς του κοινού κρυολογήματος οι οποίοι… ζουν και βασιλεύουν όλο το έτος.

Πώς μεταδίδεται η γρίπη και πώς η ίωση  

Η γρίπη μεταδίδεται με τον βήχα, το φτάρνισμα, την ομιλία, δηλαδή με όλους τους τρόπους με τους οποίους διασπείρονται οι ιοί στον αέρα με τη μορφή πολύ μικρών, αόρατων σταγονιδίων. Επίσης, μεταδίδονται μέσω των χεριών όταν κάποιος αγγίζει αντικείμενα και επιφάνειες που έχουν μολυνθεί και στη συνέχεια πιάνει τα μάτια του, τη μύτη του, το στόμα του. Η μετάδοση των ιών του κρυολογήματος ακολουθεί τις ίδιες οδούς με τους ιούς της γρίπης: μέσω φταρνίσματος ή βήχα, ή της επαφής με το σάλιο, ή τις ρινικές εκκρίσεις ενός μολυσμένου ατόμου, ή κατευθείαν αγγίζοντας μια μολυσμένη επιφάνεια. Όλες αυτές οι οδοί γίνονται… ταχείας κυκλοφορίας, όμως, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και τον συγχρωτισμό. Ο ψυχρός καιρός αλλά και ο υγρός και ζεστός καιρός ευνοούν τη μετάδοση της γρίπης, ενώ «πράσινο φως» για την κυκλοφορία των εκατοντάδων άλλων ιών που ευθύνονται για τις ιώσεις δίνει και η μη τήρηση των κανόνων υγιεινής μεταξύ υγιών και αρρώστων. Όσο κλισέ κι αν ακούγεται, ο βασικός κανόνας παραμένει το να βάζει κάποιος το χέρι του ή ένα χαρτομάντιλο μπροστά στο στόμα και τη μύτη του όταν βήχει ή φτερνίζεται.  

Τα συμπτώματα που κάνουν τη διαφορά 

Ένας μικρός ασθενής με γρίπη συνήθως ανεβάζει ξαφνικά πυρετό, δηλαδή έχει θερμοκρασία σώματος πάνω από 38 βαθμούς Κελσίου, με ρίγος, ενώ ο πυρετός είναι αρκετά υψηλός, φτάνοντας έως το 39,5. Επίσης, μπορεί να εμφανίζει πονόλαιμο και πρησμένους λεμφαδένες στον λαιμό, να νιώθει κουρασμένο, να έχει ρινική καταρροή και ξηρό (μη παραγωγικό) βήχα. Εάν το συνάχι και ο βήχας εμφανιστούν πριν από τον πυρετό πιθανότερα να πρόκειται για κρυολόγημα παρά για γρίπη. Όταν εκδηλώνεται γρίπη, τα συμπτώματα ξεσπούν ξαφνικά και ταυτόχρονα. Η γρίπη επίσης μπορεί να προκαλέσει πόνο στην κοιλιά και διάρροια ή/και εμετούς. Στα νεογνά και τα βρέφη η γρίπη μπορεί να εκδηλώνεται μόνο με τον υψηλό πυρετό.

Τα σημάδια που δείχνουν άλλη νόσο, βαρύτερη της γρίπης 

Άλλες σοβαρές ασθένειες που μπορούν να έχουν παρόμοια συμπτώματα με εκείνα της γρίπης στο αρχικό στάδιο είναι η μηνιγγίτιδα, η ελονοσία ή η πνευμονία. Σε μία τέτοια περίπτωση συνυπάρχουν τα «κλασικά» συμπτώματα που προαναφέρθηκαν, αλλά και εξανθήματα, ιδίως σκούρες κόκκινες κηλίδες, που δεν «ξεθωριάζουν» με την πίεση, δυσκαμψία του αυχένα, πονοκέφαλο που επιδεινώνεται συνεχώς, δυσκολία της όρασης όταν υπάρχουν έντονα φώτα, υπνηλία και / ή σύγχυση, συνεχείς εμετοί, πόνοι στο στήθος, βήχα ή φλέγματα με αίμα. Οι περισσότεροι υγιείς άνθρωποι ξεπερνούν τη γρίπη χωρίς να παρουσιάσουν άλλες επιπλοκές, αλλά όσοι ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Για παράδειγμα, μπορεί να προκληθεί πνευμονία τόσο από τον ιό της γρίπης όσο και από άλλα μικρόβια, με πιο σύνηθες τον πνευμονιόκοκκο. Μπορεί ένας ενήλικας ή ένα παιδί με άσθμα να εκδηλώσει σοβαρή κρίση άσθματος, ή αν πρόκειται για ενήλικα ή παιδί με καρδιολογικό ή μεταβολικό νόσημα να υπάρξουν επιπλοκές στη χρόνια νόσο. Αλλά και σε ένα παιδί που δεν έχει άλλα χρόνια νοσήματα η γρίπη μπορεί να προκαλέσει ωτίτιδα ή ιγμορίτιδα.

Πόσο διαρκεί η γρίπη και πόσο η ίωση 

Τα συμπτώματα της γρίπης αρχίζουν 1 με 4 ημέρες μετά την προσβολή του οργανισμού από τον ιό και διαρκούν από 2 έως 7 ημέρες, και μόνο ο βήχας μπορεί να επιμένει για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Τα συμπτώματα του κρυολογήματος εκλείπουν συνήθως μετά από μια εβδομάδα, αλλά σε μερικές περιπτώσεις μπορούν να διαρκέσουν έως 14 ημέρες, με τον βήχα να διαρκεί και πάλι περισσότερο από τα άλλα συμπτώματα. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι πιο έντονα στους ηλικιωμένους και τα παιδιά και μπορεί να περιλαμβάνουν έντονο πυρετό και εξανθήματα.  

Πώς αντιμετωπίζονται 

Η καλύτερη «θεραπεία» για τον μικρό ασθενή με συμπτώματα γρίπης είναι η ξεκούραση, η ενυδάτωση, η καλή διατροφή και η χορήγηση αντιπυρετικού σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού. Εάν πρόκειται για μωρό που τρέφεται μόνο με γάλα, ο θηλασμός ή το τάισμα με μπιμπερό συνεχίζονται κανονικά. Για τα μωρά που έχουν ξεκινήσει τις στερεές τροφές και τα μεγαλύτερα παιδιά, η διατροφή πρέπει να περιλαμβάνει δυναμωτικές σούπες και χυμούς. Εκτός από τα υγρά, που βοηθούν στη ρευστοποίηση των φλεγμάτων, καλό είναι να κάνετε στη μυτούλα του παιδιού συχνές πλύσεις με ορό. Τέλος, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να δώσετε στο παιδί με γρίπη αντιβίωση, αφού η γρίπη προκαλείται από ιό και όχι από μικρόβια, τα οποία καταπολεμά η αντιβίωση. Η αντιβίωση χορηγείται μόνο στην περίπτωση που αναπτυχθεί παράλληλα και μικροβιακή λοίμωξη, όπως ωτίτιδα, βρογχίτιδα, πνευμονία κ.α., αλλά και στην περίπτωση αυτήν αυτό θα το κρίνει ο παιδίατρος και μόνο.

Πρέπει να τηλεφωνήσετε στον γιατρό όταν:

– Το μωρό είναι κάτω των τριών μηνών και έχει πυρετό πάνω από 38 βαθμούς Κελσίου.

-Το παιδί έχει συμπτώματα γρίπης και πάσχει από κάποιο χρόνιο νόσημα.

– Ο πυρετός διαρκεί περισσότερες από τρεις ημέρες.

– Το παιδί έχει βήχα που δεν υποχωρεί ή χειροτερεύει.

– Δείχνει να πονάει στο αυτί.

– Δυσκολεύεται να αναπνεύσει ή αναπνέει με συριγμό.

– Δείχνει σημάδια αφυδάτωσης.