Όταν έχασα τον μπαμπά μου, φοβήθηκα. Όχι επειδή έπαψα να είμαι η κόρη κάποιου, μα επειδή συνειδητοποίησα πως έπρεπε, έστω για λίγο, να γίνω η μαμά της μαμάς μου. Χαμένη όπως ήταν στο πένθος της, έπρεπε να ακουμπήσει πάνω μου για βοήθεια, πρώτη φορά από τότε που τη θυμόμουν. Πήγα σε έναν ψυχίατρο να μου πει τι να κάνω. Φαινομενικά για να βοηθήσω εκείνη, κατά βάθος για να πάρω δύναμη εγώ. Γιατί το να αλλάξεις ρόλους με τη μάνα σου, αλλάζει εσένα πρωτίστως.
Αυτό που μου είπε ο ψυχίατρος ήταν πολύ σοβαρό. Ποτέ δεν είχα σκεφτεί πως είναι πιο εύκολο να ξεπεράσεις το πένθος για έναν άνθρωπο που αγάπησες πολύ, από το να διαχειριστείς ένα θάνατο με κάποιον με τον οποίο σε χωρίζει η άβυσσος μιας κακής σχέσης. Ομολογώ ότι πίστευα το αντίθετο. Όμως κατάλαβα τι ήθελε να μου πει – ασυμφιλίωτη ζωή, σημαίνει ασυμφιλίωτο πένθος. Μου είπε και κάτι ακόμα ο γιατρός. Ότι ανησυχούσε για μένα περισσότερο από όσο για τη μαμά μου. Γιατί όποιος δεν έχει δικά του παιδιά, είναι ευάλωτος στη διακοπή της συνέχειας, βιώνει την απώλεια σαν βουτιά στο κενό, και ψάχνει απεγνωσμένα να βρει κάτι να το γεμίσει. Τότε κατάλαβα για πρώτη φορά πόσο σοβαρό είναι να μην κάνεις παιδιά. Όσο σοβαρό είναι και να κάνεις.
Μια φίλη με ρώτησε πρόσφατα αν το μετάνιωσα που δεν έγινα μάνα. Μάλλον όχι, της είπα. Δεν υπάρχει κάθετη απάντηση γιατί κανείς δεν είναι ποτέ σίγουρος για πράγματα τόσο μεγάλα. Απλώς συμβαίνει στη ζωή να ακολουθείς μια ροπή, ένα ένστικτο, μια παρόρμηση ή μια βαθιά επιθυμία, χωρίς να ξέρεις απαραιτήτως τους λόγους. Μπορεί αυτή η παρόρμηση να κρύβεται σε κάποιο μακρινό παρελθόν, απωθημένη, ανεξιχνίαστη, μπερδεμένη. Ποτέ δεν πίστεψα, ας πούμε, ότι δεν θέλησα παιδιά απλώς για να παραμείνω ανεξάρτητη. Πάντοτε γνώριζα πως κάτι βαθύτερο και δομικό έπαιξε τον καθοριστικό ρόλο. Ξέρω επίσης πως δεν με νοιάζει καθόλου να ψάξω τους βαθύτερους λόγους. Δεν είμαι ο τύπος του ντιβανιού, της υπερανάλυσης, του τελικού συμπεράσματος. Είμαι μια γυναίκα με αδυναμίες, θολούρες και λάθη. Μα, ευτυχώς, με λιγάκι αυτοσεβασμό ώστε να μην ψάχνω τις ελλείψεις μου σε άλλους. Γιατί κι αυτούς εγώ τους διάλεξα, ίσως γιατί δεν έκαναν για μπαμπάδες…