Η μαμά μου με ρωτάει καθημερινά αν η οκτώ μηνών κόρη μου έφαγε την κρέμα της. Η Ιταλίδα γιαγιά της επιμένει να της δώσω «παστίνα» και ο Γάλλος σπιτονοικοκύρης μου με ρωτά αν αγαπά τη σος Μπεαρνές. Με αυτά και με άλλα, βλέπω τη Νικίτα να θηλάζει αποκλειστικά μέχρι να μπορεί να ανοίξει το ψυγείο και να φτιάξει μόνη της ένα σαντουιτσάκι…
Για τη διατροφή των μωρών, όπως και για τα περισσότερα πράγματα σε αυτήν τη ζωή, καλό είναι να επιλέξεις ποιον θέλεις να εμπιστευτείς και να ακούσεις. Αν κάνεις το λάθος –όπως έκανα εγώ– να κρατήσεις τα αυτιά σου ανοιχτά σε όλες τις απόψεις και τις ιστορίες, θα βρεθείς ξαφνικά αντιμέτωπος με μια μικρή Βαβέλ συμβουλών: οι παλιοί θα σου πουν αυτό που ξέρουν και εμπιστεύονται, οι γιατροί εκείνο που θεωρούν επιστημονικά αποδεκτό, οι «εναλλακτικοί» ό,τι να ’ναι, οι φίλοι και οι γνωστοί σου ό,τι κάνουν ή έκαναν παλιότερα οι ίδιοι.  Δύο τρόποι υπάρχουν να θωρακιστείς απέναντι σε αυτήν την πολυφωνία προτάσεων: ή κλείνεις τα αυτιά σου και κάνεις ό,τι εσύ θεωρείς καλύτερο (είτε αυτό σημαίνει να ακολουθήσεις τον γιατρό σου είτε το ένστικτό σου) ή συνειδητοποιείς απλούστατα πως όλες αυτές οι απόψεις πιστοποιούν πως στην πραγματικότητα στη διατροφή των μωρών δεν υπάρχουν παρά ελάχιστοι κανόνες. Το καθημερινό διαιτολόγιο των μωρών υπακούει κι αυτό σε μόδες και τάσεις, που αλλάζουν ανάλογα με την εποχή. Επομένως κι αυτήν εδώ τη διατροφική μόδα, όπως όλες τις μόδες, καλό είναι να τη γνωρίζουμε όσο καλύτερα μπορούμε αλλά να την ακολουθούμε όσο χρειάζεται.

Μόδα είναι και γυρίζει
Περίπου 50 χρόνια πριν, υπήρχαν γιατροί που συμβούλευαν τις καινούργιες μανούλες να προτιμούν τη φόρμουλα από το δικό τους γάλα και να ξεκινούν να δίνουν βρεφικές σκόνες στα παιδιά τους από τον 4ο-5ο μήνα. Καθόλου περίεργο αν συνδυάσει κανείς την πεποίθηση πως κάθε τι βιομηχανοποιημένο ήταν και «καθαγιασμένο» την εποχή εκείνη. Όσο περισσότερο η τροφή φαινόταν απομακρυσμένη από το ανθρώπινο χέρι τόσο μεγαλύτερη εμπιστοσύνη έδειχναν στη θρεπτική της δυνατότητα. Σήμερα τα δεδομένα έχουν αλλάξει κατά πολύ. Στη μετά Matrix εποχή μας, δεν πιστεύουμε στην αθωότητα της επεξεργασίας και τα θέλουμε όλα οργανικά. Στη βρεφική διατροφή υπάρχουν δύο βασικές σχολές: η Σχολή του Προγραμματισμένου Απογαλακτισμού (μέσω πολτοποιημένων, pureed baby foods) και η Σχολή του Απογαλακτισμού κατ’ Επιλογή (baby led weaning). Η «τάση» της εποχής είναι σίγουρα η δεύτερη, αν και οι περισσότεροι γιατροί και γονείς εξακολουθούν να εφαρμόζουν την πρώτη ως πρακτική. Και σε αυτήν την περίπτωση, πάντως, η σοφότερη λύση είναι μάλλον η μέση οδός: καλό είναι να ασπαστείτε στοιχεία κι από τις δύο μεθόδους και, πάνω από όλα, να τα προσαρμόσετε στο δικό σας παιδί.

Πολτοποίηση τώρα!
Έξι στους δέκα γονείς που μεγαλώνουν τα παιδιά τους στον δυτικό κόσμο, ακολουθούν λίγο έως πολύ την ίδια τακτική: προσπαθούν να δίνουν προγραμματισμένα γεύματα γάλακτος (μητρικού ή συμπληρώματος) μέχρι τους 4-6 μήνες και μετά, σιγά σιγά εισάγουν διάφορες τροφές στο διαιτολόγιο των βρεφών. Η πρακτική είναι να πολτοποιούνται οι τροφές και να προσφέρονται στα μωρά μία κάθε φορά ούτως ώστε να προλαμβάνονται τυχόν αλλεργικές αντιδράσεις. Στα συν αυτής της πρακτικής το ότι είναι δοκιμασμένη, πιθανότατα και από τους γονείς σας και από τους κοντινούς φίλους σας. Επίσης αυτού του τύπου ο προγραμματισμένος απογαλακτισμός βοηθά στη γενικότερη δόμηση ενός βρεφικού προγράμματος: σταθερές ώρες φαγητού σημαίνουν και σταθερές ώρες ύπνου – δηλαδή ευκολότερη ζωή για τους γονείς! Στα μείον η «εξορία» του μωρού από το τραπέζι των μεγάλων: η εμπειρία του φαγητού για το μωρό ταυτίζεται με το «τάισμα», μία διαδικασία ξεχωριστή από το τραπέζι της υπόλοιπης οικογένειας. Επίσης η γνωριμία του μωρού με τον θαυμαστό κόσμο των γεύσεων γίνεται μέσα από βαρετούς πουρέδες λαχανικών, λιωμένα κρέατα, συνήθως ανάλατα και άνοστα.

Θα φάω ό,τι τρως!
Από τότε που η Ζιζέλ Μπούχτεν δήλωσε πως ο αποκλειστικός θηλασμός θα πρέπει να εφαρμόζεται διά νόμου από όλες τις μητέρες, τα δεδομένα στη βρεφική διατροφή άλλαξαν! Τι κι αν προσπάθησε να διορθώσει την επικριτικότατη δήλωσή της αργότερα, το τοπ μόντελ έδωσε φωνή στη «νέο-χίπι-επιστροφή-στη-φύση» τάση μιας γενιάς μαμάδων κουρασμένης από τα χημικά προϊόντα, έτοιμης να πιστέψει στην κατάκτηση της ομορφιάς μέσω της κατανάλωσης οργανικών τροφών. Και τι πιο οργανικό από το μητρικό γάλα; Ο φυσικός απογαλακτισμός, με επιλογή τροφών από τα ίδια τα βρέφη, είναι, συνήθως, η εξέλιξη της πρακτικής του αποκλειστικού θηλασμού κατά βούληση (feeding on demand). Για να το θέσουμε πιο απλά, η περίπτωση που αφήνεις το μωρό να (σε) κάνει ό,τι θέλει: θηλάζει όποτε το θελήσει και στη συνέχεια, συνήθως ανάμεσα στον 6ο και 8ο μήνα, έχει μία θέση στο τραπέζι όπου επιλέγει να φάει ό,τι θέλει από μία σειρά τροφών μαγειρεμένα και προσαρμοσμένα στις βρεφικές ανάγκες του φυσικά.
Στα συν αυτής της πρακτικής κατ’ αρχάς η ευκολία της προετοιμασίας ενός πιάτου: το μωρό μπορεί να φάει ότι τρώνε και οι ενήλικες, αρκεί να είναι βρασμένο και μαλακό, ή κομμένο σε μικρά κομμάτια. Επίσης η αίσθηση του «οικογενειακού τραπεζιού» και από τη μικρή ακόμα ηλικία των έξι μηνών, από όταν δηλαδή το μωρό μπορεί να καθίσει χωρίς βοήθεια και να κρατήσει οποιοδήποτε κομμάτι τροφής με τα χέρια του. Στα μείον, οι μικρές καρδιακές προσβολές που θα περάσουν οι γονείς σε κάθε μπουκιά που το μωρό τους θα δείχνει να «πνίγεται». Ναι, είναι επιστημονικά βέβαιο ότι αν τα κομμάτια είναι μικρά και μαλακά μπορεί να τα καταπιεί από την ηλικία των 6 μηνών και μετά. Παρ’ όλα αυτά, το άγχος παραμένει…

«Αν δεν φας τα εσκαργκό σου δεν έχει κρεμ μπριλέ!»
Ο Γάλλος φιλόσοφος Μισέλ Φουκό έλεγε ότι οι βιολογικές μας συνήθειες υποτάσσονται στις κοινωνικές επιταγές και όχι το αντίθετο. Γάλλος όντας, μπορεί να αναφερόταν στη βρεφική διατροφή, ποιος ξέρει; Οι συμπατριώτες του πάντως υπακούν αποκλειστικά και μόνο στις επιταγές της nouvelle cuisine τους, ακόμη και σε ό,τι αφορά τα διαιτολόγιο των μωρών τους. Με την ίδια απλότητα που καταλαβαίνουν «μπαγκέτα και καμαμπέρ» όταν λες ψωμοτύρι, έτσι ταΐζουν και τα έξι μηνών γαλλάκια baby beef bourgignon και πουρέ με κύμινο και καρότο. Δεν ξέρω αν κανείς γεννιέται «μπον βιβέρ» ή αν γίνεται, πάντως στη Γαλλία δεν αστειεύονται με αυτό το θέμα, δεν το αφήνουν στην τύχη του! Και για του λόγου το αληθές, ρίξτε μία ματιά στο βιβλίο Bebe Gourmet της Τζένι Καρενκό. Πάνω από 100 συνταγές παρμένες από την εξεζητημένη παραδοσιακή γαλλική κουζίνα, που σκοπό έχουν να αφυπνίσουν τους βρεφικούς ουρανίσκους. Έτσι, βρε αδερφέ, για να κατακτώνται από νωρίς αυτές οι «επίκτητες γεύσεις»…

Μπορεί να μην ξέρατε ότι…

…τα μωρά στην Ιαπωνία όντως μεγαλώνουν με σούσι, γεγονός που πιστοποιεί περίτρανα ότι ένα βρέφος «μπορεί» να καταναλώσει και να χωνέψει ό,τι επιβάλλει το πολιτιστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο γεννιέται.
…στην Ινδία το πρώτο γεύμα στερεάς τροφής είναι τελετουργικό και συνήθως αποτελείται από ένα είδος γλυκού ρυζόγαλου. Κατόπιν επιστρέφουν στο απλό, καθημερινό τους κάρι.
…οι Βρετανοί ξεκινούν να δίνουν μη πολτοποιημένη σταθερή τροφή στα μωρά από τον 4ο μήνα. Θεωρούν ότι τα βρέφη μπορούν να πολτοποιήσουν από μόνα τους μικρές μπουκιές με τα ούλα τους. Μάλλον βιάζονται γενικότερα στο Ηνωμένο Βασίλειο, μιας και οι λεχώνες τους, μετά από φυσιολογικό τοκετό βγαίνουν από το μαιευτήριο την ίδια μέρα της γέννας!
…η πρώτη «βιομηχανοποιημένη» παιδική τροφή εμφανίστηκε στην Ολλανδία το 1901. Σεφ ο Matrinus van der Hagen, ιδρυτής της εταιρείας Νουτρίτσια.
…παρά την επικρατέστερη άποψη που θέλει να αποφεύγονται οι αλλεργιογόνες τροφές, στην πραγματικότητα οι τροφικές αλλεργίες στα βρέφη είναι σπάνιες. Ακόμα σπανιότερες δε είναι οι περιπτώσεις που ένα βρέφος εμφανίζει αλλεργία σε κάποια τροφή χωρίς οι γονείς του να έχουν παρουσιάσει την ίδια αλλεργία.
…το μωρό της Γκέρμπερ, ή κατά κόσμον Αν Τέρνερ Κουκ, είναι σήμερα 87 ετών! Αν και το μωρουδιακό της προσωπάκι έγινε σύμβολο αθωότητας, η ίδια είναι συγγραφέας βιβλίων μυστηρίου.
…αν και δεν υπάρχει επίσημη επιστημονική απόδειξη, στατιστικά, τα μωρά των οποίων οι μητέρες κατανάλωναν πικάντικα φαγητά κατά τη διάρκεια της κύησης, δείχνουν να προτιμούν και τα ίδια τις «τσιμπημένες» γεύσεις, ακόμα κι από την τρυφερή ηλικία των 6 μηνών.