(Σε συνεργασία με τα Εκπαιδευτήρια «Ο Πλάτων»)

Στις 26 Σεπτεμβρίου γιορτάζουμε την Ευρωπαϊκή Ημέρα Γλωσσών, μια καλή αφορμή για να συζητήσουμε για την πολυγλωσσία. Άλλωστε, δεν υπάρχει γονιός που δεν τον έχει απασχολήσει το ζήτημα της εκμάθησης από το παιδί του μιας ή περισσότερων ξένων γλωσσών.

Ως οικογένεια, το ζήτημα άρχισε να μας απασχολεί όταν ο γιος μας έκλεισε τα τέσσερά του χρόνια. Ο Δημήτρης είχε την τύχει να φοιτά σε παιδικό σταθμό που προσέφερε ένα ολιγόωρο πρόγραμμα παιχνιδιού στην αγγλική, το οποίο παρακολούθησε με πολλή χαρά, όπως και η Ελεάννα, δυο χρόνια αργότερα. Παράλληλα, «δουλεύτηκαν» πάρα πολύ στο σπίτι, παίζοντας, ακούγοντας και διαβάζοντας αγγλικά μαζί μας. Και συνεχίζουν τώρα, τρίτη και πρώτη δημοτικού, με αυτό που εγώ χαρακτηρίζω ως «δημιουργικά» ιδιαίτερα μαθήματα, χωρίς τυπικά βιβλία εκμάθησης της αγγλικής, αλλά με παιδική λογοτεχνία, τραγούδια, ταινίες, παιχνίδια και γενικά διάδραση. Και φυσικά αποδίδει!

Οι γλωσσικές δεξιότητες είναι ανάγκη και δικαίωμα 

Όλοι οι γονείς ξέρουμε ότι είναι πολύ σπουδαία η γλωσσομάθεια για τα παιδιά μας. Να τρεις σημαντικοί λόγοι:

• Ενισχύει τις γνωσιακές ικανότητες (ακόμη και τις μη λεκτικές, όπως τα μαθηματικά) και δίνει ώθηση στον εγκέφαλο.
• Τα παιδιά που μαθαίνουν από μικρά μία ή περισσότερες γλώσσες εκτός της μητρικής τους, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν πολύγλωσσα, κατανοούν καλύτερα τη μητρική τους γλώσσα, συγκεντρώνονται ευκολότερα, έχουν βελτιωμένες σχολικές επιδόσεις και μεγαλύτερη διαπολιτισμική επίγνωση, καθώς είναι περισσότερο εξοικειωμένα με άλλους πολιτισμούς, τους οποίους δεν θεωρούν απειλητικούς!
• Πλέον, η γνώση ξένων γλωσσών θεωρείται το διαβατήριο για μια καλύτερη μελλοντική ακαδημαϊκή πορεία, για ευκολότερη πολιτιστική/κοινωνική ένταξη και βέβαια για γρηγορότερη επαγγελματική αποκατάσταση.

Ποια ξένη γλώσσα να μάθει το παιδί μου; 

Η γλώσσα που πλέον συνηθίζουμε να ξεκινάμε να διδάσκουμε στα παιδιά μας είναι τα αγγλικά, καθώς θεωρείται τουλάχιστον ακόμα η «πιο χρήσιμη» στην Ευρωπαϊκή Ένωση και φυσικά στις Η.Π.Α. Ακολουθούν τα γερμανικά, τα γαλλικά, τα ισπανικά και τα ιταλικά. Τα τελευταία χρόνια, όμως, έχουν αρχίσει να είναι… της μόδας και πιο παράξενες, για να μην πω εξωτικές, (για τη δική μας κουλτούρα) γλώσσες, όπως τα κινέζικα, τα γιαπωνέζικα ή τα ρώσικα. Ανοίγουν έτσι σταδιακά για τα παιδιά μας ουσιαστικότεροι δρόμοι πολιτισμικής συνεννόησης, επαγγελματικών ευκαιριών, κοινωνικής και οικονομικής προόδου.

Σε ποια ηλικία είναι καλύτερο να  αρχίσουν τα παιδιά μια ξένη γλώσσα; 

Ορισμένοι γονείς (αναφερόμαστε, φυσικά σε γονείς που δεν μεγαλώνουν παιδί σε πολύγλωσσο περιβάλλον) επιλέγουν να αρχίσουν στα παιδιά τους τη διδασκαλία ξένων γλωσσών, συνήθως των αγγλικών, όπως προαναφέρθηκε, πριν αυτά ξεκινήσουν την υποχρεωτική σχολική τους εκπαίδευση, είτε με αγγλόφωνες νταντάδες, είτε με ιδιαίτερα μαθήματα, είτε στον παιδικό σταθμό. Έτσι έκαναν οι δικοί μου γονείς και ξεκίνησα γαλλικά στα τέσσερά μου (και στα δεκαέξι μου είχα ήδη πτυχίο μετάφρασης), έτσι κάναμε, όπως προανέφερα, και εμείς με τα παιδιά μας.

Η τριβή από νωρίς με μια ξένη γλώσσα βοηθάει πολύ τα παιδιά να εξοικειωθούν με αυτή, όμως μην ξεχνάτε ότι:

• Η διδασκαλία της στην προσχολική ηλικία πρέπει να εντάσσεται ΜΟΝΟ σε πλαίσιο παιχνιδιού και απλής γλωσσικής ευαισθητοποίησης, δηλαδή πρέπει να είναι αποκλειστικά και μόνο προφορική (listening-speaking). Με τον τρόπο αυτόν, το παιδί αποκτά ακουστική κατανόηση της διαφορετικής γλώσσας, ενώ δεν θεωρεί ότι κάνει μάθημα, αλλά ότι παίζει.
• Σταδιακά, το παιδί θα αρχίσει να λέει λέξεις, ίσως και φράσεις. Ο γραπτός λόγος (το ίδιο φυσικά ισχύει και για τα ελληνικά), θα ενταχθεί σιγά σιγά στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Με άλλα λόγια, η πρόσληψη έχει μεγαλύτερη σημασία από την παραγωγή, η κατανόηση από την ομιλία, η ομιλία από τη γραφή.
• Ο εκπαιδευτικός που διδάσκει μια ξένη γλώσσα σε παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας δεν πρέπει να είναι δάσκαλος με τη στενή έννοια του όρου, αλλά πάνω απ’ όλα παιδαγωγός και ψυχαγωγός, που με θεατρικότητα, τραγούδια, παιχνίδι και έντονη κίνηση θα οργανώνει τις προνηπιακές γλωσσικές δραστηριότητες.
• Ο εκπαιδευτικός  αυτός θα πρέπει να χρησιμοποιεί στο μάθημα, όσο αυτό είναι δυνατόν, αποκλειστικά και μόνο την ξένη γλώσσα, να δείχνει όμως ότι καταλαβαίνει τα παιδιά όταν μιλούν στη μητρική τους γλώσσα.

Έκθεση στην ξένη γλώσσα χωρίς μάθημα

Πέραν των παιχνιδομαθημάτων, η γλωσσική ανάπτυξη έρχεται εύκολα μέσα από ένα πλήθος ευκαιριών έκθεσης σε λόγο και από την ανάγκη για επικοινωνία. Μερικά απλά παραδείγματα:

• Δώστε τους την ευκαιρία να παίξουν με ένα ξενόγλωσσο παιδί, που δεν μιλάει ελληνικά χωρίς να παρεμβαίνετε στο παιχνίδι τους.
• Αφήστε τα να δουν μια ταινία ή ένα παιδικό πρόγραμμα αμετάφραστο. Πολλές φορές.
• Ακούστε στίχους από ένα ξένο τραγούδι και κινητοποιήστε τα να τραγουδήσουν σιγά σιγά.
• Αγοράστε ξενόγλωσσα παραμύθια με εικόνες και διαβάστε τα μαζί!
• Χρησιμοποιήστε καρτέλες με εικόνες και πείτε τη λέξη στα ελληνικά και στην ξένη γλώσσα.
• Αναφέρετε δυνατά, σε κάθε αφορμή, πώς λέγονται στην ξένη γλώσσα διάφορες τρέχουσες λέξεις της καθημερινότητάς σας.
• Ακόμα καλύτερα, ταξιδέψτε και αφήστε τα να ακούσουν τους ανθρώπους της χώρας που σας φιλοξενεί να μιλούν!

Τι είναι ο «δίγλωσσος-πολύγλωσσος εγκέφαλος»;

Πολλοί φίλοι μου έχουν κάνει παιδιά με μη ελληνόφωνους. Επίσης, τα παιδιά μου συνυπάρχουν στο σχολείο τους με δίγλωσσα και πολύγλωσσα παιδιά. Ομολογώ ότι «ζηλεύω» αυτή την ευχέρεια των πιτσιρικιών, την πολυτέλεια μάλλον, να μιλούν όπως τη μητρική τους περισσότερες από μία ή δύο ή ακόμα και τρεις γλώσσες, χωρίς σχεδόν κανένα κόπο. Οι σύγχρονες παιδαγωγικές έρευνες καταδεικνύουν ότι τα παιδιά που έρχονται από νωρίς σε επαφή με περισσότερες γλώσσες αναπτύσσουν μία μεγάλη γκάμα ικανοτήτων και είναι εξυπνότερα, καθώς διαθέτουν εγκέφαλο με μεγαλύτερη ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών. Όπως και οι ενήλικοι δίγλωσσοι, έτσι και τα δίγλωσσα παιδιά χρησιμοποιούν συχνά λέξεις από τις διαφορετικές γλώσσες μέσα στην ίδια συζήτηση ή ακόμη και στην ίδια πρόταση. Αυτό ονομάζεται αλλαγή κωδίκων (code-switching). Ωστόσο, δεν σημαίνει ότι μπερδεύονται σχετικά με το ποια γλώσσα χρησιμοποιούν συνειδητά εκείνη τη δεδομένη στιγμή! Μάλιστα, τα δίγλωσσα παιδιά είναι ιδιαίτερα προσεκτικά όταν απευθύνονται σε μονόγλωσσους και τότε περιορίζονται στη χρήση της μιας μόνο γλώσσας, αυτής που καταλαβαίνει ο συνομιλητής τους.

Τι μπορεί να προσφέρει στα παιδιά μας ένα Δίγλωσσο Σχολικό Πρόγραμμα.

Οι άνθρωποι περισσότερο από ποτέ χρειάζεται σήμερα να μοιραστούν τα συναισθήματα, τις ιδέες τους, την τέχνη τους, τη φυσική ομορφιά της πατρίδας τους, τα νόστιμα φαγητά τους… όλα μέσα από τη γλώσσα.

Σύμφωνα με τη φιλοσοφία των ανθρώπων των Εκπαιδευτηρίων «Ο Πλάτων», το  «μιλάω μια άλλη γλώσσα» δεν μένει πλέον στις τρεις δημοφιλείς του παρελθόντος  -Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά- ούτε εξαντλείται στις πιστοποιήσεις, αλλά έχει ένα άλλο πολύ ουσιαστικότερο νόημα. «Μιλάω τη γλώσσα σου» ή καλύτερα «βιώνω τη γλώσσα σου» σημαίνει σε γνωρίζω, κατανοώ τον τρόπο σκέψης σου, σέβομαι τον πολιτισμό σου, βρίσκω δρόμους συνεννόησης και συνεργασίας, δημιουργούμε μαζί.

Το Δίγλωσσο Πρόγραμμα, Ελληνικά-Αγγλικά, των Εκπαιδευτηρίων «Ο Πλάτων» από την Προσχολική Αγωγή έως και το Λύκειο, είναι μοναδικό στην Ελλάδα, εφαρμόζεται για έκτη χρονιά και αποτελεί ιδανική επιλογή για να αποκτήσει το παιδί ελληνική και διεθνή Παιδεία. Όπως μας αναφέρουν χαρακτηριστικά οι εκπαιδευτικοί:

«Εδώ τα παιδιά μαθαίνουν να χειρίζονται και τα Ελληνικά και τα Αγγλικά σαν μητρικές γλώσσες. Οι δύο γλώσσες, αντιμετωπίζονται ισότιμα και διδάσκονται βιωματικά. Η βασική διαφορά από άλλα προγράμματα είναι ότι τα παιδιά μαθαίνουν τη γλώσσα αλλά μαθαίνουν και με τη γλώσσα, που σημαίνει ότι χρησιμοποιούν και τα Ελληνικά και τα Αγγλικά για να προσεγγίσουν κάθε τομέα γνώση».

«Τα Αγγλικά δεν διδάσκονται απλά πολλές ώρες, αλλά μπαίνουν σταδιακά σε όλα τα αντικείμενα μάθησης: μαθηματικά, φυσική, ιστορία, μουσική, τέχνες, φυσική αγωγή, βιολογία, οικονομία κ.λπ. Φυσικά είναι έντονη και διαρκής η επαφή με τον αγγλικό πολιτισμό, την ίδια τη χώρα και τους ανθρώπους της. Δίνουμε στα παιδιά όλα τα ερεθίσματα που θα έπαιρναν αν φοιτούσαν σε ένα αγγλικό σχολείο, αλλά και όλο τον πλούτο της ελληνικής Σκέψης και παράδοσης που στην ουσία της παραμένει οδηγός για τα σύγχρονα μυαλά».

«Το Δίγλωσσο Πρόγραμμα εμπλουτίζεται προαιρετικά με μία τρίτη γλώσσα από την Α’ Δημοτικού.  Τα παιδιά μπορούν να διαλέξουν και να προσεγγίσουν παίζοντας, τα Γαλλικά, τα Γερμανικά, τα Κινεζικα όπως επίσης και τα Ρώσικα, Αραβικά και Ισπανικά. Η πολυγλωσσία δεν είναι μία μεμονωμένη επιλογή των Εκπαιδευτηρίων «Ο Πλάτων». Εντάσσεται στη γενικότερη φιλοσοφία του σχολείου που έχει κέντρο το παιδί, αφετηρία την ελληνική σκέψη και διεθνή προσανατολισμό. Είμαστε διεθνείς γιατί είμαστε Έλληνες. Με αυτό το κριτήριο επιλέξαμε να υιοθετήσουμε στο σχολείο μας τα προγράμματα Reggio Emilia και International Baccalaureate σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, για να διδάξουμε την έρευνα, την κριτική σκέψη, τη συνεργασία και την παραγωγή λύσεων, δείχνοντας σε κάθε παιδί ξεχωριστά πώς μπορεί να είναι σταθερά ο επιτυχημένος εαυτός του, σε έναν κόσμο που αλλάζει». 

Βοηθήστε, λοιπόν, τα παιδιά σας να λάβουν πολλαπλά ερεθίσματα από μια ή περισσότερες ξένες γλώσσες! Και δεν θα αργήσει η στιγμή που όλοι μαζί θα τραγουδήσετε αλά Ντόρα η μικρή εξερευνήτρια «We did it, we did it, we did it! Τα καταφέραμε!»

Καλή διασκέδαση!