(σε συνεργασία με τα Εκπαιδευτήρια «Ο Πλάτων»)

Οι πρώτες μέρες μου στην τρίτη Δημοτικού συνοδεύτηκαν από την αγορά μιας εγκυκλοπαίδειας. Η χαρά μου ήταν μεγάλη, διότι εκτός του ότι μπορούσα με τη χρήση των κατάλληλων πηγών πια να κάνω και επίσημα τη δασκάλα στη μικρότερη αδερφή μου, συνειδητοποίησα ότι η δική μου δασκάλα είχε «μετακομίσει» στη βιβλιοθήκη του σπιτιού μας.

Ό,τι ήθελα να μάθω ήταν εκεί, σε αλφαβητική σειρά. Αρκετά χρόνια μετά, είμαι σίγουρη ότι τα παιδιά μου δεν θα σκαρφαλώσουν ποτέ στη βιβλιοθήκη για να βρουν την πληροφορία που θέλουν. Για εκείνα, η πληροφορία κατοικεί σε οθόνες κάθε είδους, αλλά και σε τόπους μακρινούς και κοντινούς στους οποίους μπορούν πιο εύκολα να ταξιδέψουν. Και σε ανθρώπους από άλλα μέρη του κόσμου που, ευκολότερα πια, συναντούν. Η γνώση λοιπόν έχει δραπετεύσει προ πολλού από τα στενά όρια της σχολικής αίθουσας, οι δάσκαλοι έχουν χάσει την ακλόνητη αυθεντία τους, η σύγχρονη πραγματικότητα τους καλεί να σταθούν δίπλα στους μαθητές στη σκακιέρα της εκπαίδευσης και να τους αντιμετωπίζουν ως ισότιμους παίκτες.

Οι διαπιστώσεις αυτές μπορεί να ακούγονται τρομερά σύγχρονες αλλά, πιστέψτε με, δεν είναι. Ακούστηκαν περίπου πολλά χρόνια, κάπου στην Ιταλία, όταν οι κάτοικοι της περιοχής Reggio Emilia, σε συνεργασία με ένα δάσκαλο, αποφάσισαν να επενδύσουν στην προσχολική εκπαίδευση φέρνοντας τους λιλιπούτειους στο κέντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Σύμφωνα με τον Loris Malaguzzi, εμπνευστή της μεθόδου, όπως γράφει στο ποίημα, τα παιδιά μιλούν περισσότερες από εκατό (!) γλώσσες, εκατό τρόπους δηλαδή να εκφράζονται, και εμείς οι ενήλικες πρέπει να ανοίξουμε τα αυτιά μας για να τους ακούσουμε.

Τα παιδιά λοιπόν έχουν εγγενώς την ανάγκη να εξερευνούν και αυτή την ανάγκη πρέπει το περιβάλλον τους να υπηρετεί. Τα προγράμματα σπουδών του σήμερα λοιπόν πρέπει να είναι αυτο-καθοδηγούμενα, βασισμένα στα ενδιαφέροντα των παιδιών και στην υποστήριξη των εκπαιδευτικών και των γονέων, οι οποίοι δημιουργούν μια κοινότητα ενηλίκων που ενδυναμώνει τη μάθηση.

Η φιλοσοφία του Reggio Emilia-βασικές αρχές

• Τα παιδιά είναι οι πολίτες του ΣΗΜΕΡΑ και τους ανήκει το αύριο
• Τα παιδιά μαθαίνουν όχι μόνο με το μυαλό αλλά με τη διαίσθηση και με όλες τους τις αισθήσεις.
• Τα παιδιά πρέπει να έχουν κάποιον έλεγχο όσον αφορά στην κατεύθυνση της μάθησής τους.
• Τα παιδιά αναπτύσσουν σχέσειςμε τους συνομήλικούς τους όσοκαι με υλικά στοιχεία του περιβάλλοντος, τα οποία τα παιδιά πρέπει να έχουντη δυνατότητα να τα εξερευνούν.
• Τα παιδιά πρέπει να έχουν ατελείωτους τρόπους και ευκαιρίες να εκφράζονται.

Σύμφωνα με τη μέθοδο Reggio Emilia πολυάριθμες δεν είναι οι γλώσσες του παιδιού, αλλά και οι δάσκαλοι: ο γονέας, ο δάσκαλος και το περιβάλλον συμμετέχουν ενεργά στη εκπαίδευση.

Τα χαμένα ταλέντα

Τα παραπάνω ακούγονται αυτονόητα και συνάμα μακρινά, ενώ οι επιδόσεις των παιδιών μας χτυπούν το καμπανάκι. Σε πείσμα των πιο πρωτοποριακών ευρωπαϊκών εκπαιδευτικών μοντέλων, στη χώρα μας τα τρίχρονα δεν αντιμετωπίζονται απλά ως τρίχρονα, αλλά ως μισά εξάχρονα. Τα παιδιά μας βρίσκονται μπροστά σε ένα σωρό πληροφορίες χωρίς να τις βιώνουν. Οι τέχνες, η ζωγραφική και η μουσική, ο αθλητισμός, οι ξένες γλώσσες, οι κοινωνικές δεξιότητες και η συναισθηματική αυτονομία είναι σε αντίθεση με το ευρωπαϊκό μοντέλο εκπαίδευσης σε δεύτερη μοίρα. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί να απαλλαγεί από τη βασανιστική γραμμικότητα. Η εκπαίδευση έχει έναν και μοναδικό στόχο και αυτός είναι: η εισαγωγή σε κάποια σχολή. Τα παιδιά απομακρύνονται από τα ταλέντα τους και μπαίνουν από νωρίς στο κυνήγι της βαθμολογίας. Όμως οι κοινωνίες χρειάζονται ταλέντα, βασίζονται στα ταλέντα και έχουν ανάγκη ανθρώπους που αγαπούν αυτό που κάνουν. Τα παιδιά δεν έχουν τη δυνατότητα να αλληλεπιδράσουν με τη γνώση, να κάνουν λάθη. Η αποτυχία, που πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν εκπαιδευτικό εργαλείο, δεν έχει θέση σε αυτό το σύστημα. Έτσι, λοιπόν, οι μικροί μαθητές περνούν τις πρώτες «ακαδημαϊκές» ώρες μαθαίνοντας να γράφουν σωστά τον ιππότη, ενώ εκτός συνόρων καταπιάνονται με αφηρημένες έννοιες όπως η φιλία, η εμπιστοσύνη, η πολυπολιτισμικότητα με τρόπο βιωματικό.

Τα πρώτα χρόνια

Πώς μπορούμε εμείς να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να μη χάσουν τον δρόμο και να ανακαλύψουν τι είναι αυτό που πραγματικά τους αρέσει να κάνουν; Χαρίζοντάς τους το χώρο και το χρόνο που χρειάζονται. Η  μοιάζει να δίνει αυτόν το χρόνο και το χώρο. Στα Εκπαιδευτήρια «Ο Πλάτων» από τον πρώτο χρόνο της προσχολικής αγωγής εντάσσουν στοιχεία της φιλοσοφίας Reggio στη δική μας κουλτούρα και φιλοσοφία. Αυτό το «πάντρεμα» αντανακλάται σε τέσσερις άξονες:

1. Το σεβασμό στο παιδί-το παιδί είναι πολίτης του σήμερα και επιλέγει τον τόπο και το αντικείμενο της μάθησης.

2. Τη σχέση με την οικογένεια-οι γονείς είναι οι πρώτοι δάσκαλοι του παιδιού

3. Τη θέση του δασκάλου-συνοδοιπόρος του παιδιού στη μάθηση και όχι καθοδηγητής.

4. Το περιβάλλον-διαφορετικά περιβάλλοντα μάθησης που εμπλουτίζουν την αισθητηριακή εμπειρία του μικρού παιδιού και οδηγούν σε βιωματική γνώση.

Ουτοπία ή ανάγκη, η παιδαγωγική προσέγγιση Reggio Emilia ταιριάζει πιο πολύ στα παιδιά μας. Στα παιδιά μας που στις πλάτες τους ακουμπάμε τις ελπίδες μας για το μέλλον. Σε αυτά πρέπει να δώσουμε δύναμη, τις δικές τους γλώσσες πρέπει να μάθουμε να ακούμε. Αν σας φαίνονται υπέροχα όλα αυτά μπορείτε να μπείτε εδώ για να δηλώσετε ενδιαφέρον ώστε να μάθετε ακόμα περισσότερα από τους ανθρώπους του Πλάτωνα.