Ψυχολογική ή σωματική κακοποίηση, αλλά και μοναξιά, έλλειψη επικοινωνίας, άγχος: πού να μιλήσουν για όλα αυτά τα παιδιά; Στους γονείς τους, ενδεχομένως, αλλά μερικές φορές εκείνοι, απασχολημένοι με πολλά άλλα προβλήματα, δεν αντιλαμβάνονται εκείνα των μικρότερων, ή απλώς δεν ξέρουν ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να τα χειριστούν.
Όλοι, παιδιά και γονείς, αλλά και εκπαιδευτικοί, μπορεί να αισθανθούμε την ανάγκη να μιλήσουμε σε έναν ειδικό για να μας συμβουλέψει και να μας στηρίξει ψυχολογικά. Εδώ και μερικά χρόνια, αυτό μπορεί να γίνει εύκολα μέσω της Τηλεφωνικής Συμβουλευτικής Υπηρεσίας της Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (ΕΨΥΠΕ), που περιλαμβάνει τη Γραμμή Στήριξης Παιδιών και Εφήβων 116 111, τη Γραμμή-Σύνδεσμος 801 801 1177 για ενήλικες και την πιο πρόσφατη γραμμή 111 30, αποκλειστικά για εκπαιδευτικούς.
Σύμφωνα με την επιστημονική ομάδα της Γραμμής, ιδιαίτερα λόγω της οικονομικής κρίσης, αρκετοί γονείς μοιάζουν αγχωμένοι και απορροφημένοι με τα δικά τους προβλήματα. Μάλιστα, σε πολλές οικογένειες υπάρχουν ακόμα και θέματα επιβίωσης που κλονίζουν την ψυχική υγεία των ενηλίκων και την ψυχική διαθεσιμότητά τους απέναντι στα παιδιά τους, με αποτέλεσμα να παραμελούν τις ανάγκες των μικρότερων ή να τα ωθούν να αναλάβουν ρόλους που δεν αντιστοιχούν στην ηλικία τους.
Για όλα τα προβλήματα
Ο κυριότερος λόγος που τηλεφωνούν στη Γραμμή 116 111 παιδιά και έφηβοι είναι για να αναφέρουν προβλήματα ψυχικής υγείας είτε των ιδίων είτε των γονιών τους. Ανησυχούν, επίσης, για τις διαπροσωπικές σχέσεις τους, εντός και εκτός οικογενειακού πλαισίου, αλλά και για τη σεξουαλικότητά τους, για θέματα εκφοβισμού και κακοποίησης, για τυχόν διαζύγιο των γονέων τους, για άγχος εξετάσεων, πένθος, θέματα σχολικής επίδοσης, εξάρτηση από ουσίες και υπολογιστή… Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι οι κλήσεις που αφορούν στον εκφοβισμό και στη βία έχουν παρουσιάσει σημαντική αύξηση τον τελευταίο χρόνο, πιθανόν ως συνέπεια της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Η γραμμή είναι δωρεάν για κλήσεις τόσο από σταθερό όσο και από κινητό.
Από την άλλη, οι γονείς που καλούν στη Γραμμή 801 801 1177 είναι προβληματισμένοι για τον ρόλο τους και τη διαχείριση των καθημερινών προβλημάτων τους, ανησυχούν για την ψυχική υγεία, αλλά και τις διαπροσωπικές σχέσεις των παιδιών τους, όπως επίσης αναφέρονται και σε θέματα βίας, κακοποίησης, πένθους και σχολικών επιδόσεων. Επίσης, όπως είναι φυσικό, τους απασχολούν έντονα προβλήματα που αφορούν τη σχέση τους με τον/τη σύζυγό τους και βέβαια το διαζύγιο. Η γραμμή έχει κόστος μια αστική μονάδα από σταθερό τηλέφωνο, από οποιοδήποτε σημείο της Ελλάδας.
Στη νέα αυτή Γραμμή 11 130 μπορούν να καλούν και εκπαιδευτικοί, προκειμένου να συζητήσουν για θέματα σχετικά με τους μαθητές τους και κυρίως για τον σχολικό εκφοβισμό.
Υπάρχουν λύσεις
Παρόλο που οι κλήσεις και στις τρεις τηλεφωνικές γραμμές είναι ανώνυμες, υπάρχουν φορές που μπορεί να χρειαστεί παρέμβαση, εάν η κατάσταση είναι εκτός ελέγχου. Πάντως, το πρώτο μέλημα των ανθρώπων της Γραμμής είναι να βοηθήσουν το παιδί ή τον έφηβο να βρει υποστηρικτικά άτομα στο περιβάλλον του, ώστε να πάρει από εκεί την απαραίτητη βοήθεια. Έτσι, όταν κρίνουν ότι είναι απαραίτητο, ζητούν να τους επιτραπεί να μιλήσουν με τους γονείς ή με έναν ενήλικα εμπιστοσύνης. Αν δεν υπάρχει διαθέσιμος υποστηρικτικός ενήλικας και το συγκεκριμένο παιδί κινδυνεύει, εφόσον συναινέσει δίνοντας τα στοιχεία του, υπάρχει δυνατότητα ενημέρωσης της Αστυνομίας ή του Εισαγγελέα Ανηλίκων.
Παράλληλα με την τηλεφωνική συμβουλευτική, η Συμβουλευτική Τηλεφωνική Υπηρεσία αναπτύσσει μια σειρά από δραστηριότητες για την προαγωγή της ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων, με στόχο τη διεύρυνση των σχέσεών της με την κοινότητα, την ευαισθητοποίηση σε θέματα ψυχοκοινωνικής υγείας παιδιών και εφήβων και τη συνεχή βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Συνεργάζεται με σχολεία και ΜΜΕ, εκπαιδεύει εθελοντές, ειδικούς ψυχικής υγείας στην τηλεφωνική συμβουλευτική, ενημερώνει για θέματα ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων με έντυπο θεματικό υλικό, με τη συγγραφή άρθρων και βιβλίων, συνεργάζεται και ανταλλάσσει τεχνογνωσία με γραμμές βοήθειας παιδιών και εφήβων, ως μέλος του Child Helpline International, διεθνούς οργανισμού που δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 160 χώρες ανά τον κόσμο και εργάζεται για την προαγωγή των δικαιωμάτων και της ψυχικής υγείας των παιδιών και των εφήβων μέσω της ανάπτυξης τηλεφωνικών γραμμών (www.childhelplineinternational.org).
Η ΕΨΥΠΕ είναι από τους πρώτους φορείς στην Ελλάδα που, από το 1991, συμβάλλει στην Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση και αναπτύσσει δραστηριότητες με τη λειτουργία πρότυπων υπηρεσιών και την υλοποίηση προγραμμάτων και παρεμβάσεων προαγωγής της ψυχικής υγείας του παιδιού και του εφήβου. Επιστημονικός υπεύθυνος της ΕΨΥΠΕ είναι ο κύριος Ι. Τσιάντης, αν. καθηγητής Παιδοψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από τις εκδόσεις ΚΟΑΝ/ΕΨΥΠΕ κυκλοφορεί το βιβλίο «Πώς να μιλήσετε σε ένα παιδί για…» και το «Πώς να μιλήσετε στους γονείς σας για…».
