Συχνά, η συνύπαρξη δασκάλου και δυσλεκτικού μαθητή δεν είναι ιδιαίτερα αρμονική και ευχάριστη είτε από την πλευρά του μαθητή είτε κι από τις δύο πλευρές. Τα παιδιά με δυσλεξία έχουν ανάγκη από ιδιαίτερο χειρισμό στην εκπαίδευση, γεγονός που είναι δύσκολο για ένα δάσκαλο να αφιερώσει επιπλέον χρόνο για έναν ή δύο μαθητές της τάξης και οι υπόλοιποι μαθητές να βρίσκονται στην «αναμονή» και να χάνεται η ροή του μαθήματος.

Πολλοί είναι οι δάσκαλοι που έχουν όλη την καλή διάθεση να βοηθήσουν, αλλά δεν γνωρίζουν τον τρόπο ώστε να συνδυάσουν τη ροή του μαθήματος τόσο με τον δυσλεκτικό μαθητή όσο και με τους υπόλοιπους μαθητές της τάξης. Ας δώσουμε, λοιπόν, τη λύση σε αυτούς τους δασκάλους και κατά συνέπεια στους δυσλεκτικούς μαθητές τους που τους έχουν τόση ανάγκη.

Για τα συμπτώματα της δυσλεξίας σε ένα παιδί έχουμε αναφερθεί σε προηγούμενη δημοσίευση αναλυτικά. Συνοψίζω, λοιπόν, ορισμένα κύρια συμπεριφορικά στοιχεία των παιδιών αυτών ακολούθως, ώστε να αντιληφθούμε πώς πραγματικά υποβοηθούνται από το δάσκαλο με τα tips που θα δοθούν στη συνέχεια.

Τα παιδιά με δυσλεξία στο δημοτικό παρουσιάζουν συχνά στοιχεία υπερκινητικότητας και διάσπασης προσοχής, διότι πολλές φορές δεν κατανοούν αυτά που διδάσκονται, χάνουν τη συνέχεια και συνεπώς δεν έχει νόημα για τα παιδιά αυτά να παρακολουθούν κάτι που δεν μπορούν να καταλάβουν. Έτσι, καταφεύγουν σε ψιθύρους με το διπλανό, ζωγραφιές στα βιβλία ή στο θρανίο, ονειροπόληση την ώρα του μαθήματος, ανάγκη να σηκωθούν από τη θέση τους με διάφορες δικαιολογίες (πχ ξύσιμο μολυβιού ή ανάγκη για τουαλέτα) ή ακόμη και αταξίες και πειράγματα.

Τα παιδιά αυτά είναι ιδιαίτερα συναισθηματικά και ευαίσθητα και για το λόγο αυτό νιώθουν ιδιαίτερη ανασφάλεια και συστολή, με αποτέλεσμα να μη συμμετέχουν στο μάθημα, καθώς δεν είναι βέβαια για την απάντηση (ακόμη κι αν τη γνωρίζουν καλά) και δεν δέχονται συναισθηματικά την αρνητική απάντηση ή συμπεριφορά τόσο από το/τη δάσκαλο/α όσο και από τους συμμαθητές τους. Ορισμένες φορές που οπλίζονται με θάρρος για να δώσουν την απάντηση που έχουν στο νου τους, καταφεύγουν στο να απαντούν χωρίς να τους δίνεται ο λόγος και χωρίς να ζητήσουν την άδεια να απαντήσουν. Συχνά οι απαντήσεις τους είναι απροσδόκητες, καθώς είναι ευφυή παιδιά. Συχνό είναι και το φαινόμενο, βέβαια, της βιαστικής λανθασμένης απάντησης παρά το γεγονός ότι γνωρίζουν τη σωστή.

Πώς μπορεί να βοηθήσει ο δάσκαλος ένα δυσλεκτικό μαθητή δημοτικού;

• Βάλτε το να καθίσει στα μπροστινά θρανία και κατά προτίμηση με κάποιο συμμαθητή του που έχει τη θέληση και τη δυνατότητα να τον βοηθά στα σημεία του μαθήματος που χάνει τη συνέχεια, έτσι ώστε να μπορεί να ακολουθεί την πορεία του μαθήματος και να μην έχει την ανάγκη να αναζητήσει άλλες διεξόδους.
• Μην κατακρίνετε τις λάθος απαντήσεις ή εργασίες ή την έλλειψη βιβλίων ή τετραδίων. Προσπαθήστε να του δείξετε τα λάθη του χωρίς να αισθανθεί ότι μειώνεται μπροστά στους συμμαθητές του. (πχ «Πολύ έξυπνη η απάντησή σου, όμως πιο σωστή είναι η απάντηση τάδε. Πολύ καλή η προσπάθειά σου. Συνέχισε έτσι.»)
• Ένας δυσλεκτικός μαθητής χρειάζεται συχνή επιβράβευση για να έχει ένα κίνητρο να συνεχίσει να παρακολουθεί και να συμμετέχει στο μάθημα, αλλά και γιατί δεν αντέχουν την ακύρωση. Ακόμα και σε περιπτώσεις λάθους καλό είναι πρώτα να επιβραβεύεται η προσπάθεια κι έπειτα να διορθώνουμε το λάθος του.
• Βοηθητική κατά την παράδοση είναι η χρήση συνδέσμων, ώστε να διατηρείται μια συνέχεια και να μπορεί να συνδέσει τις νέες πληροφορίες που παίρνει με αυτές που ήδη έχει μάθει. Καλό είναι οτιδήποτε νέο διδάσκετε να το συσχετίζετε με τα προηγούμενα, ώστε να δημιουργούνται όσο το δυνατό λιγότερα κενά στο παιδί.
• Ένα παιδί με δυσλεξία μαθαίνει πολύ πιο άμεσα και εύκολα οπτικώς. Για το λόγο αυτό ένα σχεδιάγραμμα στον πίνακα για τη συσχέτιση του νέων πληροφοριών με τις ήδη διδαγμένες θα είναι ιδιαίτερα βοηθητικό. Ανατρέχετε στο σχεδιάγραμμα συχνά κατά τη διάρκεια του μαθήματος.
• Κατά την παράδοση αναζητάτε τη βλεμματική επαφή με το παιδί και προσπαθήστε να καταλάβετε εάν έχει κατακτήσει όσα διδάσκετε. Εάν αντιληφθείτε πως ίσως έχει χάσει ένα κομμάτι, αναδιατυπώστε χωρίς να το στοχοποιήσετε. (πχ «Θα το ξαναπώ άλλη μια φορά για να το θυμόμαστε καλά»)
• Προσπαθήστε να μιλάτε καθαρά και με σταθερό ρυθμό κατά την παράδοση, δίνοντας χρώμα και ένταση όπου είναι δυνατό και ενισχύοντας με διάφορες κινήσεις των χεριών. Σημεία τα οποία ξεχωρίζονται από το σύνολο και είναι αυτά που δίνουν την ουσία του μαθήματος, βοηθούν το παιδί να κατακτήσει πιο εύκολα το μάθημα, αλλά και ενισχύει την αυτοπεποίθησή του καθώς αισθάνεται ότι δεν ξεχωρίζει από τους συμμαθητές του.
• Μιλάτε όσο το δυνατό πιο καθαρά, ώστε να προλαβαίνει να αποκωδικοποιεί τις ακουστικές πληροφορίες που λαμβάνει. Ένα παιδί με δυσλεξία συχνά δυσκολεύεται στην ακουστική διάκριση κάποιων γραμμάτων ή ακόμη και λέξεων που ομοιάζουν ακουστικά, με αποτέλεσμα να τα συγχέουν και να αλλοιώνουν το νόημα.
• Χρησιμοποιήστε διάφορα χρώματα κιμωλίας στον πίνακα, ώστε να διατηρείται η προσοχή του και να ακολουθεί. Υπογραμμίζετε τα κύρια σημεία και αφήνετε μεγαλύτερο κενό ανάμεσα στις σειρές που γράφετε στον πίνακα. Συχνά ένα παιδί με δυσλεξία αντιγράφει λάθος από τον πίνακα συνήθως από βιασύνη, για το λόγο αυτό προσπαθείτε να αφήνετε περισσότερο χρόνο για την αντιγραφή από τον πίνακα και να ελέγχετε ότι αντέγραψαν σωστά και ολοκληρωμένα.
• Βοηθήστε το να συμμετέχει πιο ενεργά στην τάξη. Ζητήστε όποτε είναι δυνατό να σας πει τη γνώμη του σχετικά με το μάθημα ή κάποια ερώτηση που θέτετε. Αναθέστε του αρμοδιότητες, όπως πχ να σβήνει τον πίνακα ή να μοιράσει φωτοτυπίες. Ένα παιδί με δυσλεξία έχει ανάγκη συναισθηματικά να αισθάνεται χρήσιμο και βοηθητικό για τους άλλους.
• Όταν εξετάζετε προφορικά το παιδί για το μάθημα της ημέρας προσπαθήστε να το βοηθήσετε κάνοντάς του ερωτήσεις (πού, πώς, ποιος, πότε κλπ), ώστε να μπορεί να δώσει μια ολοκληρωμένη απάντηση. Μέσα στο μυαλό του οι πληροφορίες είναι διάσπαρτες και συχνά αδυνατεί ένα δυσλεκτικό παιδί να τις σειροθετήσει, αλλά και να ανακαλέσει τις κατάλληλες λέξεις όταν τις χρειάζεται. Συνεπώς με ερωτήσεις σας μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί να πει μάθημα χωρίς να μειώνεται η αυτοπεποίθησή του και να βιώνει επανειλημμένως απογοήτευση και αποτυχία.
• Δώστε του χρόνο να σκεφτεί την απάντηση και πώς θα τη διατυπώσει. Είναι συχνά τα λάθη ενός τέτοιου παιδιού στο συντακτικό και τη γραμματική και για αυτό κάνει προσπάθεια να διατυπώσει την απάντησή του όσο πιο περιεκτικά και σωστά είναι δυνατό. Δώστε του το χρόνο, ώστε να μπορέσει επιπλέον να οργανώσει τη σκέψη του και να σειροθετήσει τα γεγονότα πριν απαντήσει.
• Μην ξεχνάτε ότι ένα διάλειμμα είναι πάντα βοηθητικό και ευχάριστο για όλα τα παιδιά. Πόσο μάλλον για ένα δυσλεκτικό μαθητή, ο οποίος πιέζεται αρκετά να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του μαθήματος. Ενδιάμεσα στο μάθημα μπορείτε να διακόπτετε συντόμως και να αναφέρεστε σε διάφορα γεγονότα ή δραστηριότητες που είναι ευχάριστες για τα παιδιά και μπορεί να συμμετέχει και ο δυσλεκτικός μαθητής αυξάνοντας έτσι το αίσθημα συμμετοχής του και το κίνητρό του. Με τον τρόπο αυτό χαλαρώνει από την πίεση του μαθήματος και έπειτα από το ευχάριστο διάλειμμα μπορεί να αποδώσει καλύτερα.

Όλοι μαζί μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά αυτά και να κάνουμε τη διαδικασία μάθησης πιο εύκολη και διασκεδαστική. Τα δυσλεκτικά παιδιά είναι απίστευτα έξυπνα και χαρισματικά και είναι άδικο να αισθάνονται το αντίθετο, επειδή δυσκολεύονται στα μαθήματά τους και χρειάζονται ένα διαφορετικό τρόπο εκμάθησης. Ας τους χαρίσουμε χαμόγελα και αυτοπεποίθηση!

Η Καψαμπέλη Μαριάννα είναι Λογοθεραπεύτρια και Ανιχνεύτρια Συνδρόμου Irlen

e-mail: mkapsabeli@yahoo.com