Το πρόγραμμα της ActionAid «Αναδοχή Παιδιού στην Τάξη» είναι ο τρόπος που έχουν επιλέξει πολλοί εκπαιδευτικοί και σύλλογοι γονέων να μιλήσουν στα παιδιά για την αξία της αλληλεγγύης, της ισότητας και για τη δύναμη που έχουμε όλοι να κάνουμε τον κόσμο μας λίγο καλύτερο.
Το Τaλκ επικοινώνησε με την κ. Δήμητρα Ντιρογιάννη, επικεφαλής Εκπαιδευτικού Τομέα ActionAid Ελλάς, που μας εξηγεί αναλυτικά τη διαδικασία αναδοχής στα σχολεία, αλλά και με εκπαιδευτικούς του 1ου Δημοτικού Ξυλοκάστρου και των Εκπαιδευτηρίων Δούκα, που μοιράζονται μαζί μας τις εμπειρίες τους.
Ένα παράθυρο στον κόσμο
Η κ. Ντιρογιάννη θυμάται ότι από την πρώτη στιγμή που η ActionAid ξεκίνησε τη δράση της στην Ελλάδα, το 1998, εκπαιδευτικοί και γονείς θέλησαν να γίνουν τάξεις και σχολεία ανάδοχοι παιδιών. Όταν, λοιπόν, δημιουργήθηκε ο εκπαιδευτικός τομέας της ActionAid Ελλάς το 2000, οι άνθρωποι της ActionAid άρχισαν συζητήσεις με τους εκπαιδευτικούς για να δουν το πώς θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν, ώστε να χρησιμοποιούν στη σχολική τάξη τα υλικά της αναδοχής: τη φωτογραφία του παιδιού, τις πληροφορίες για τις συνθήκες ζωής του και της κοινότητας που ζει, τις ζωγραφιές του και τις αναφορές που λαμβάνει κάθε Ανάδοχος Παιδιού για να ενημερώνεται πώς βελτιώνεται με τη βοήθειά του η ζωή σε ολόκληρη την κοινότητα που ζει το παιδί. Έτσι κατέληξαν να φτιάχνουν ειδικό υλικό για τις τάξεις, όπως για παράδειγμα το επιτραπέζιο παιχνίδι που στέλνουν τώρα στα ανάδοχα σχολεία ή τα σχέδια μαθημάτων στην τάξη.
Η Αναδοχή Παιδιού στην Τάξη είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να ανοίξουν οι εκπαιδευτικοί ένα παράθυρο στον κόσμο. Μέσα από αυτήν, τα παιδιά διδάσκονται την έννοια της αλληλεγγύης, αλλά και μαθαίνουν με αληθινά παραδείγματα πώς ζουν οι άνθρωποι σε άλλες περιοχές του κόσμου. Επιπλέον, το πρόγραμμα δημιουργεί ευκαιρίες για να συζητηθούν στην τάξη σημαντικά ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ισότητα. Οι συζητήσεις μπορούν να ενισχύσουν πολλά μαθήματα, αλλά μπορούν, επίσης, να λειτουργήσουν και ως ανεξάρτητο project, στο πλαίσιο της ευέλικτης ζώνης. Μέχρι σήμερα, εκπαιδευτικοί 400 σχολείων όλων των βαθμίδων, από το νηπιαγωγείο μέχρι και το λύκειο, έχουν εντάξει την Αναδοχή Παιδιού στο μάθημά τους.
Μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας
Ο Νίκος Γκρέστας, η Λένα Σαλλή και η Κατερίνα Κοκιούση, εκπαιδευτικοί στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Ξυλοκάστρου, ενημερώθηκαν για το πρόγραμμα από την ιστοσελίδα της ActionAid και από τα email που λάμβαναν. Το σχολείο αποφάσισε τη συμμετοχή του με αφορμή την ετήσια προσφορά αλληλεγγύης, που πραγματοποιεί πάντοτε πριν από τις διακοπές των Χριστουγέννων. Η ActionAid τούς έστειλε πλούσιο ενημερωτικό υλικό σχετικό με την αναδοχή παιδιού και τις υποχρεώσεις τους. Αυτό το υλικό συζητήθηκε με τους μαθητές της ΣΤ΄ τάξης, οι οποίοι αποδέχτηκαν τους όρους με ενθουσιασμό. Έτσι, λοιπόν, έγιναν ανάδοχοι παιδιού και κάθε χρόνο η ΣΤ΄ τάξη, με τη συνδρομή και της Ε΄ τάξης, αναλαμβάνει τη στήριξη της αναδοχής.
Καλύτεροι άνθρωποι, παγκόσμιοι πολίτες
Το πρόγραμμα γίνεται καθημερινή πρακτική στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσω της διαθεματικότητας, κυρίως με τα μαθήματα της ευέλικτης ζώνης, της γλώσσας, της γεωγραφίας, των θρησκευτικών, της ξένης γλώσσας, των εικαστικών, αλλά και με κάθε άλλη αφορμή ή ευκαιρία. Όπως αναφέρουν οι εκπαιδευτικοί, η αναδοχή βοηθάει στο να κατανοήσουν οι μαθητές τους ότι υπάρχουν παιδιά σε όλον τον κόσμο, που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα επιβίωσης. Συνειδητοποιούν επίσης ότι μπορούν να γίνουν μέρος της λύσης αυτών των προβλημάτων. Δεν είναι υπερβολή, λένε οι δάσκαλοι, ότι τα παιδιά έχουν γίνει καλύτεροι άνθρωποι, γιατί μέσα από τη διαδικασία της αναδοχής και τις δραστηριότητες που την εξυπηρετούν, μετατρέπονται σε παγκόσμιους πολίτες και καταλαβαίνουν ότι η δική τους ευτυχία εξαρτάται από την ευτυχία όλων των ανθρώπων της γης. Διαμορφώνουν έτσι καλύτερες σχέσεις μεταξύ τους, αμβλύνουν τις διαφορές τους, αποφεύγουν τη βία, αναπτύσσουν ανώτερα αισθήματα και αποκτούν σταδιακά θετικότερη στάση απέναντι στα προβλήματα της ανθρωπότητας, βαδίζοντας παρέα με τις υψηλότερες αξίες της ζωής.
Τα αδελφάκια μας
Οι μαθητές του 1ου Δημοτικού Σχολείου Ξυλοκάστρου αποκαλούν τα παιδιά που στηρίζουν «αδελφάκια». Αισθάνονται την υποχρέωση της συνδρομής σαν δική τους υπόθεση και δεν τη ζητούν ποτέ από τους γονείς τους. Προσπαθούν να την εξοικονομήσουν από το χαρτζιλίκι τους ή από κάποιες ομαδικές δραστηριότητες του σχολείου. Στην πρώτη αναδοχή παιδιού, οι μαθητές, με την ευκαιρία κάθε σημαντικού γεγονότος της σχολικής τους ζωής ζητούσαν να μάθουν αν το «αδελφάκι τους» κάνει κάτι ανάλογο. Ήθελαν, δηλαδή, να μάθουν αν γιορτάζει κι αυτό τα Χριστούγεννα, αν παίρνει δώρο την Πρωτοχρονιά, πώς γιορτάζει τα γενέθλιά του, ποια παιχνίδια παίζει και για ένα σωρό άλλα πράγματα. Αυτό έδωσε στους εκπαιδευτικούς την ευκαιρία να ασχοληθούν και με άλλες πτυχές της ζωής του παιδιού του οποίου είχαν γίνει ανάδοχοι και έτσι να γνωρίσουν ακόμα καλύτερα το πολύπλευρο έργο της ActionAid.
Το πρόγραμμα αναδοχής μεγαλώνει μαζί με τα παιδιά μας!
Η κ. Αντωνία Κόντα, δασκάλα της Α΄ τάξης και συντονίστρια του προγράμματος «Στάση Ζωής» της Α΄ και Β΄ τάξης του δημοτικού σχολείου των Εκπαιδευτηρίων Δούκα, εξηγεί στο Τaλκ ότι το σχολείο στηρίζει το πρόγραμμα αναδοχής παιδιών της ActionAid εδώ και 15 χρόνια. Η υλοποίησή του ξεκίνησε έπειτα από εισήγηση της κυρίας Κατερίνας Μπαλτήρα, δασκάλας και συντονίστριας Εκπαιδευτικών Θεμάτων. Η διοίκηση αγκάλιασε χωρίς δεύτερη σκέψη την πρόταση και το ταξίδι αλληλεγγύης στον κόσμο άρχισε. Ταξίδι, όραμα και στόχος που το σύνολο των εκπαιδευτικών του δημοτικού πίστεψαν, πιστεύουν και μοιράζονται με τους μαθητές τους. Οι μαθητές του δημοτικού των Εκπαιδευτηρίων Δούκα στηρίζουν είκοσι μία αναδοχές. Είκοσι ένας μακρινοί, αλλά επώνυμοι φίλοι τους που μεγαλώνουν μαζί τους. Σχέσεις ζωής που ξεκινούν στην πρώτη δημοτικού και βασίζονται στις αρχές της ισότητας και της δικαιοσύνης.
«Με διαβατήριο τον φάκελο αναδοχής ξεκινώ κι εγώ κάθε χρόνο με τα πρωτάκια μου, τους μαθητές μου, το ξεχωριστό ταξίδι», λέει η κυρία Κόντα. «Χαράζουμε με προσοχή πορεία στον χάρτη για να ανταμώσουμε φίλο μακρινό. Στα χέρια μας η φωτογραφία του. Μας κοιτάζει και μας προσκαλεί. Κι όταν ‘‘φτάσουμε στη χώρα του’’ γεμίζουν τα μάτια μας εικόνες που δεν είχαμε φανταστεί. Νέοι τόποι, άλλες συνήθειες. Συναντάμε παιδιά διαφορετικά… που τελικά μας μοιάζουν πολύ!»
Είναι παιδιά δημιουργικά και ευρηματικά…
– Μα πώς γίνεται, κυρία, ένα καπάκι να το κάνουν παιχνίδι; Πώς;
Παιδιά με συναισθήματα, όνειρα και ανάγκες που χρειάζονται κάποιον να τα νoιαστεί…
-Άδικο πολύ, κυρία, αυτό που συμβαίνει στον μακρινό μας φίλο. Είναι άδικο.
Πώς θα βοηθήσουμε; Τι να κάνουμε για να διορθώσουμε το άδικο;
-Να στείλουμε φαγητά. Να στείλουμε παιχνίδια. Να στείλουμε ρούχα και τετράδια…
Κι όταν τελειώσουν αυτά; Τι θα γίνει μετά; Τι θα γίνει στην ξηρασία ή στην πλημμύρα; Ας κάνουμε κάτι πιο δραστικό. Εμείς, οι νέοι φίλοι του, ας στείλουμε τις οικονομίες μας στην ActionAid για να μάθουν οι άνθρωποι στο χωριό του φίλου μας να καλλιεργούν τη γη. Να φτιάξουν σχολείο ή και ιατρείο ώστε να γίνει η ζωή του αλλά και η ζωή όλων στην κοινότητά του καλύτερη. Για να μην αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τη γη τους και την πατρίδα τους. Να μπορέσουν να μορφωθούν, να σπουδάσουν, να έχουν τροφή και υγεία. Όχι όμως για λίγο, αλλά για πάντα…
Και κάπως έτσι τα πρωτάκια ανοίγουν τους κουμπαράδες τους. Αποφασίζουν να αφήσουν για αργότερα μια επίσκεψη στο κατάστημα παιχνιδιών, ή πάλι…
-Θα προτείνω να μαζεύω τα φυλλάδια που αφήνουν στην πολυκατοικία και να πληρωθώ. Θα φέρω τα χρήματα για τον φίλο μας.
-Θα πω στον παππού να μαζέψω εγώ τις ελιές που πέφτουν στον κήπο και να φέρω τα χρήματα.
Με λόγια απλά, αλλά αποφάσεις σημαντικές για ένα μικρό παιδί, ξεκινούν για να φέρει καθένας το μερίδιό του για τα χρήματα της αναδοχής. Με θέληση ισχυρή να βοηθήσουν τον μακρινό τους φίλο. Τον φίλο που τον φέρνουν κοντά τους τα γράμματά του. Που του κρατούν συντροφιά τα δικά τους γράμματα. Αυτά τα γράμματα που μικραίνουν τις αποστάσεις και κάνουν την πλαστελίνη πάνω στην υδρόγειο να αποκτά νόημα. Ο ανάδοχος βρίσκεται εκεί και τα παιδιά συμβάλλουν ώστε να αλλάξει η ζωή του προς το καλύτερο.
«Η αλήθεια όμως είναι πως πρέπει να προβληματιστείς ο ίδιος ως εκπαιδευτικός», αναφέρει η κ. Κόντα. «Να δημιουργήσεις υλικό, να εμπνεύσεις και να συμπαρασύρεις τους μαθητές σου έξω από τον μικρόκοσμό τους. Τον μικρόκοσμό μας. Αν θες να δημιουργήσεις μαζί τους ένα κίνημα αγάπης και αλληλεγγύης, τότε προετοιμάσου για κοπιαστική εργασία. Χρειάζεται επιμονή, προσπάθεια και συνέπεια».
Έτσι, στα Εκπαιδευτήρια Δούκα η αναδοχή εντάχθηκε στο πρόγραμμα «Στάση Ζωής». Ένα πρόγραμμα με ποικίλους άξονες που αφορούν την καλλιέργεια αξιών και στάσεων του μαθητή, αλλά και πολίτη του 21ου αιώνα.
Συναισθήματα, αποδοχή της ετερότητας, σεβασμός σε κάθε μορφή ζωής, ενσυναίσθηση, εθελοντισμός. Πάνω σε αυτούς τους άξονες σχεδιάζονται και υλοποιούνται δραστηριότητες καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους, που στηρίζουν το πολύ σημαντικό για τα Εκπαιδευτήρια πρόγραμμα αναδοχής. Σημαντικό διότι μέσω αυτού οι μαθητές δραστηριοποιούνται και αντιλαμβάνονται τη δύναμή τους. Γίνονται φορείς μηνυμάτων στον κύκλο επιρροής τους. Στην οικογένεια, στον γείτονα, στον φίλο αρχικά. Στην τοπική και ευρύτερη κοινωνία αργότερα. Υπεύθυνοι πολίτες του κόσμου στα ώριμα χρόνια τους.
Είναι εμφανές λοιπόν πως το πρόγραμμα αναδοχής βρίσκει τον φυσικό του χώρο στα σχολεία. Μέσω αυτού τα παιδιά ενημερώνονται, ευαισθητοποιούνται, προβληματίζονται, σκέφτονται και προτείνουν λύσεις, αναλαμβάνουν δράση. Προσπαθούν να γίνουν τα ίδια η αρχή για μια μεγαλύτερη αλλαγή προς όφελος όλων μας. Γίνονται καλύτεροι άνθρωποι.
«Και ίσως, κυρία, ο φίλος μας σαν μεγαλώσει να γίνει γιατρός και να βρει ένα φάρμακο που θα μας σώσει κι εμάς, αν τύχει κι αρρωστήσουμε».
Η παραπάνω σκέψη του μικρού μαθητή δεν είναι αφελές σενάριο, αλλά πραγματικότητα. Κάθε παιδί, όπου κι αν βρίσκεται, είναι ένας μοναδικός άνθρωπος με δυνατότητα να προσφέρει στους άλλους. Αρκεί να έχει την ευκαιρία που δικαιωματικά του αξίζει. Μέσα από το πρόγραμμα αναδοχής μπορούμε και στηρίζουμε τα δικαιώματά του.
Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες στο http://education.actionaid.gr/
