Στην εποχή μας, περίπου 1 στους 3 εφήβους  κάτω των 18 ετών είναι σεξουαλικά ενεργός, ως αποτέλεσμα των σωματικών, συναισθηματικών και  ψυχολογικών αλλαγών που υφίσταται, αλλά και ως συνέπεια των κοινωνικών αλλαγών, που πλέον το επιτρέπουν.

Δυστυχώς, όμως, το σεξ αποτελεί ακόμα θέμα ταμπού στην πλειονότητα των ελληνικών οικογενειών και επιπλέον δεν υπάρχει ουσιαστική σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία. Τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα το μεγαλύτερο ποσοστό των εφήβων να μην χρησιμοποιεί καμιά ή να χρησιμοποιεί αναποτελεσματικές μεθόδους αντισύλληψης, όπως τη διακεκομμένη συνουσία.  Έτσι, προκύπτουν πολλές απρογραμμάτιστες και κυρίως ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, με το 50% εξ αυτών μάλιστα να σημειώνεται εντός έξι μηνών από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών.

Οι κύριοι λόγοι για τη συχνή εμφάνιση των ανεπιθύμητων κυήσεων στην εφηβεία είναι:

• η μη χρήση αντισύλληψης,
• η έλλειψη ενημέρωσης,
• η αυξημένη σεξουαλική δραστηριότητα,
• η αυξημένη γονιμότητα στην ηλικία αυτή

Ο εγκυμοσύνες στην εφηβεία αποτελούν κυήσεις υψηλού κινδύνου. Οι λόγοι για τους οποίους συμβαίνει αυτό είναι:

• η ανωριμότητα του γεννητικού συστήματος της έφηβης
• οι κακές διατροφικές συνήθειες των εφήβων, σε συνδυασμό με τις αυξημένες διαιτητικές απαιτήσεις μιας εγκυμοσύνης σε πρωτεΐνες, ασβέστιο, βιταμίνες και θερμίδες.
• η συναισθηματική ανωριμότητα, η έλλειψη πειθαρχίας και υπευθυνότητας που απαιτεί μια εγκυμοσύνη
• η συχνή χρήση καπνού, αλκοόλ και ναρκωτικών,
• η κακή κατάσταση της υγείας των εφήβων πριν από την εγκυμοσύνη,
• η έντονη ψυχολογική επιβάρυνση και η ψυχολογική πίεση από το οικογενειακό και το κοινωνικό περιβάλλον.

Οι σημαντικότερες επιπλοκές που παρατηρούνται κατά την κύηση στην εφηβεία, επηρεάζουν σημαντικά τη φυσιολογική ανάπτυξη του εμβρύου και είναι:

• αναιμία και αυξημένη αρτηριακή πίεση της μητέρας
• χαμηλό βάρος εμβρύου,
• πρόωρος τοκετός.  Επιπλέον, ο τοκετός στις έφηβες μπορεί να έχει μεγαλύτερη διάρκεια και περισσότερους τραυματισμούς του κόλπου και του αιδοίου, λόγω της ανωριμότητας των ιστών.

Συγχρόνως, υπάρχουν και ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις, εφόσον οι έφηβες που μένουν έγκυες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες: 

• να εγκαταλείψουν το σχολείο
• να καταφύγουν σε ένα βιαστικό και πρόωρο γάμο, ο οποίος με τη σειρά του έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να καταλήξει σε διαζύγιο.
• να τύχουν εκμετάλλευσης, αν εγκαταλείψουν, από φόβο,  την οικογενειακή εστία.
• να νοσήσουν από κατάθλιψη ή/και να εγκαταλείψουν το μωρό τους.

Διακοπή της κύησης στην εφηβεία- O ρόλος του γυναικολόγου

Η πιο συνηθισμένη κατάληξη μιας κύησης στην εφηβεία είναι η τεχνητή διακοπή (έκτρωση). Μάλιστα, αν και γενικά ο αριθμός των εκτρώσεων στην Ελλάδα έχει μειωθεί σημαντικά, υπάρχει αύξηση των εκτρώσεων στην εφηβική ηλικία. Στη χώρα μας, η διακοπή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, μέχρι τη 12η εβδομάδα της κύησης, είναι νομοθετικά κατοχυρωμένη, όταν όμως πρόκειται για ανήλικη κοπέλα, χρειάζεται η γραπτή συγκατάθεση ενός από τους δύο γονείς ή του ατόμου που έχει την επιμέλεια της. Ο γυναικολόγος που θα αναλάβει την επέμβαση πρέπει να έχει την κατάλληλη εμπειρία, προς αποφυγή πιθανών βραχυπρόθεσμων ή μακροπρόθεσμων επιπλοκών. Παράλληλα, οφείλει να έχει και ρόλο συμβούλου: Να βοηθήσει την έφηβη, μέσα από τη συζήτηση, να κατανοήσει τις πραγματικές διαστάσεις της κατάστασης, να κατευνάσει τους φόβους της και τα όποια ηθικά διλήμματα της και να υποστηρίξει την οικογένεια της για να πάρει τις σωστές αποφάσεις για το μέλλον. Επίσης, πρέπει να δώσει οδηγίες και κατευθύνσεις  για την αντισύλληψη που θα πρέπει να ακολουθήσει από εκεί και ύστερα η κοπέλα, προς αποφυγή μιας νέας εγκυμοσύνης. Για παράδειγμα, πρέπει να γίνει κατανοητό στην έφηβη ότι η συνεχής χρήση του «χαπιού της επόμενης μέρας» μπορεί να φέρει ανεπιθύμητες και απρόσμενες επιπτώσεις στην έμμηνο ρύση της και ότι το συγκεκριμένο χάπι δεν αποτελεί τακτική, αλλά έκτακτη μέθοδο αντισύλληψης για επείγουσες μόνο καταστάσεις.

Ο ρόλος της οικογένειας

Ο βίαιος τρόπος με τον οποίο καλούνται να περάσουν στην ενήλικη ζωή οι κοπέλες που θα αντιμετωπίσουν μια εγκυμοσύνη, είναι μάλλον τρομακτικός. Τα εφηβικά όνειρα, τα σχέδια, η ανέμελη σχολική περίοδος και ο ρομαντισμός των πρώτων φλερτ και σχέσεων γκρεμίζονται και καταστρέφονται αμέσως μετά από ένα θετικό τεστ εγκυμοσύνης. Σε μια τέτοια περίπτωση, όμως, η έφηβη πρέπει να ξέρει ότι έχει δίπλα της την οικογένειά της. Τότε, η αντιμετώπιση της θα είναι πιο εύκολη. Για τις περισσότερες έγκυες έφηβες, ένα από τα πιο επώδυνα μέρη της όλης διαδικασίας είναι η στιγμή της ανακοίνωσης της εγκυμοσύνης τους στους γονείς τους. Το πόσο εύκολα ή δύσκολα θα γίνει η ανακοίνωση αυτή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις μέχρι τότε σχέσεις τους. Σίγουρα, πάντως, η ύπαρξη σταθερών οικογενειακών δεσμών και η εμπιστοσύνη διευκολύνει την διαδικασία.   Σίγουρα ένας γονιός δεν θα χαρεί αν μάθει ότι η έφηβη κόρη του είναι έγκυος. Αρχικά, γιατί τη θεωρεί ακόμα παιδί και θα αντιληφθεί βίαια το τέλος της παιδικότητάς της και στη συνέχεια διότι θα συνειδητοποιήσει τις σωματικές και ψυχολογικές συνέπειες που θα επιφέρει μια εγκυμοσύνη σε τόσο μικρή ηλικία.

Όμως, παρά το αρχικό σοκ, οι γονείς πρέπει να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, να στηρίξουν το κορίτσι και όχι να του επιτεθούν,  να το μαλώσουν και να το τιμωρήσουν, ακόμα και διώχνοντάς το από το σπίτι. Αυτό που χρειάζεται η κοπέλα είναι ένα ασφαλές περιβάλλον, ώστε να αντιμετωπίσει αυτό που της συμβαίνει με όσο το δυνατόν καλύτερο τρόπο. Η απόγνωση, οι συναισθηματικές εκρήξεις και οι συγκρουσιακές καταστάσεις συχνά έχουν ως αποτέλεσμα την φυγή της έφηβης, η οποία ή προχωρά μόνη σε έκτρωση ή συνεχίζει την κύηση, χωρίς προγεννητική φροντίδα, με στερήσεις και τις όποιες επιπλοκές που παρουσιάζονται συνήθως σε αυτές τις ηλικίες. Επομένως, αυτό που καλούνται να κάνουν οι γονείς είναι αρχικά η πρόληψη. Δηλαδή, να μην αντιμετωπίζουν το σεξ ως ταμπού. Να έχουν μιλήσει έγκαιρα στα παιδιά τους για την αντισύλληψη και για τις συνέπειες της μη χρήσης της (όχι μόνο εγκυμοσύνες, αλλά και σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, που επίσης «θερίζουν» στην εφηβική ηλικία) και να έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη τους, ώστε αν κάτι πάει στραβά και προκύψει μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, η έφηβη να ξέρει ότι η οικογένειά της είναι στο πλευρό της και θα τη στηρίξει απεριόριστα, χωρίς να την τιμωρήσει και ο έφηβος να είναι σε θέση να βρεθεί ουσιαστικά κοντά στη νεαρή σύντροφό του και να μην την εγκαταλείψει.