Έχετε διαβάσει σχεδόν τα πάντα για τον τοκετό. Έχετε βομβαρδίσει τον γιατρό και τη μαία σας με άπειρες ερωτήσεις σχετικά με τη διαδικασία πριν και μετά την αίθουσα τοκετού. Για τη –μικρή μεν, αναγκαία δε– γραφειοκρατία που σας περιμένει μετά τη γέννηση του παιδιού σάς ενημέρωσε κανείς;

H νομοθεσία ορίζει ότι κάθε γέννηση που λαμβάνει χώρα στα γεωγραφικά-διοικητικά όρια ενός δήμου πρέπει να αναφέρεται/δηλώνεται στο ληξιαρχείο του οικείου δήμου. Υπάρχει, μάλιστα, συγκεκριμένη προθεσμία για τη δήλωση της γέννησης, μετά την παρέλευση της οποίας επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο εκπρόθεσμης δήλωσης, όπως λέγεται. Η καταβολή γίνεται σε παράβολο Δημοσίου, το οποίο παίρνετε από τις Δημόσιες Οικονομικές Υπηρεσίες (ΔΟΥ).
Η δήλωση πρέπει να γίνει σε διάστημα 10 ημερών από τον τοκετό, αλλιώς επιβαρύνεστε με πρόστιμο ύψους 4,40 ευρώ αν δηλώσετε τη γέννηση του παιδιού μέσα σε τρεις μήνες από τον τοκετό και 13,50 ευρώ εάν πάτε στο οικείο ληξιαρχείο έπειτα από τους τρεις πρώτους μήνες – μάλιστα στη δεύτερη περίπτωση θα επιβαρυνθείτε και με 20% τέλος (ΟΓΑ).
Ο νόμος ορίζει ότι υπόχρεοι για τη δήλωση γέννησης είναι ο πατέρας, ο γιατρός, η μαία, η μητέρα αλλά και κάθε τρίτος που αποδεδειγμένα βρισκόταν μπροστά στον τοκετό. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, βέβαια, ο δηλών είναι ο πατέρας, ο οποίος συνήθως έχει και περισσότερο χρόνο σε σχέση με τη μητέρα για να ασχοληθεί με τέτοια ζητήματα.
Τα δικαιολογητικά με τα οποία πρέπει να προσέλθει κάποιος στο ληξιαρχείο, συγκεκριμένα στο Τμήμα Γεννήσεων (σε ορισμένα ληξιαρχεία είναι κοινό το Τμήμα Γεννήσεων και Βαπτίσεων), είναι:
-το πιστοποιητικό του γυναικολόγου-μαιευτήρα, το οποίο βεβαιώνει πότε και πού έλαβε χώρα ο τοκετός
-αστυνομική ταυτότητα, διαβατήριο ή άδεια παραμονής του προσώπου που κάνει τη δήλωση
-αίτηση η οποία δίδεται από το οικείο ληξιαρχείο
-υπεύθυνη δήλωση σε περίπτωση αδυναμίας προσκόμισης του προαναφερθέντος πιστοποιητικού από τον μαιευτήρα.
Σε ό,τι αφορά ορισμένα μεγάλα ιδιωτικά μαιευτήρια της πρωτεύουσας πρέπει να σημειωθεί ωστόσο ότι όλη η γραφειοκρατία που ακολουθεί τη γέννηση απλοποιείται σημαντικά καθώς λειτουργεί παράρτημα ληξιαρχείου εντός αυτών. Έτσι, στο ΜΗΤΕΡΑ και το ΙΑΣΩ, που βρίσκονται στον Δήμο Αμαρουσίου, λειτουργεί εργάσιμες ημέρες και ώρες παράρτημα του οικείου ληξιαρχείου. Οι τοκετοί σε όλα τα άλλα μαιευτήρια που βρίσκονται στην περιοχή της πρωτεύουσας, όπου σημειωτέον γίνονται και οι περισσότερες γεννήσεις της χώρας, δηλώνονται στο ληξιαρχείο του Δήμου Αθηναίων (Μητροπόλεως 60, τηλ. 210 32 40 541). Εκεί πρέπει να προσέλθουν δηλαδή οι γονείς των παιδιών που γεννιούνται  στα μαιευτήρια «Αλεξάνδρα», «Έλενα Βενιζέλου», «Αρεταίειο». Αναλόγως, οι γεννήσεις στο ΡΕΑ δηλώνονται στο παράρτημα του ληξιαρχείου Φαλήρου.
Γιατί πρέπει να κάνετε τη δήλωση; Πρωτίστως, για να αποκτήσει το παιδί σας νομική υπόσταση. Να πιστοποιηθεί και να καταχωρισθεί νόμιμα η γέννηση του παιδιού. Επίσης, διότι θα χρειαστείτε τη ληξιαρχική πράξη γέννησης για την εγγραφή του παιδιού σας στο μητρώο ασφαλισμένων του ασφαλιστικού φορέα σας, για διάφορες υποθέσεις σας, π.χ. για την υποβολή της φορολογικής σας δήλωσης, για την εγγραφή του σε δημόσιο βρεφονηπιακό σταθμό, για τη βάφτισή του κ.ο.κ.
Οι περισσότεροι γονείς πιστεύουν ότι πρώτα γεννιέται το παιδί και μετά προσδιορίζεται το επώνυμό του στα σχετικά έγγραφα στο μαιευτήριο αρχικά και στη συνέχεια στο ληξιαρχείο. Κι όμως ισχύει ακριβώς το αντίθετο! Το επώνυμο του παιδιού προσδιορίζεται πολύ πριν από τη γέννησή του· για την ακρίβεια, από τον γάμο των γονέων του.
Ο σχετικός νόμος (άρθρο 1505 Αστικού Κώδικα) ορίζει ότι οι γονείς υποχρεούνται να έχουν προσδιορίσει με κοινή αμετάκλητη δήλωσή τους το επώνυμο των παιδιών τους πριν από τον γάμο είτε στον συμβολαιογράφο είτε στον λειτουργό ενώπιον του οποίου θα τελεστεί ο γάμος. Το οριζόμενο επώνυμο, κοινό για όλα τα παιδιά, μπορεί να είναι είτε το επώνυμο του ενός γονέα είτε συνδυασμός των δύο επωνύμων. Και τι γίνεται στην περίπτωση που οι γονείς παραλείψουν να δηλώσουν πριν από τον γάμο –πολιτικό ή θρησκευτικό– το επώνυμο των παιδιών τους; Τα παιδιά θα έχουν το επώνυμο του πατέρα τους, δίνει την απάντηση ο νομοθέτης.   Κι αν οι γονείς δεν έχουν παντρευτεί; Σύμφωνα με το άρθρο 1506 του Αστικού Κώδικα, εάν το παιδί γεννιέται άνευ γάμου, τότε παίρνει το επώνυμο της μητέρας του. Ο μπαμπάς μπορεί να δώσει στο παιδί το επώνυμό του με συμβολαιογραφικό έγγραφο, επιπροσθέτως ή ως αυτόνομο επώνυμο, εάν συμφωνήσει σε αυτό και η μητέρα. Μπορεί επίσης, εάν γίνει αναγνώριση, εκούσια ή δικαστική, μέσα σε ένα χρόνο από αυτήν να προστεθεί το πατρικό επώνυμο στο επώνυμο του τέκνου.