Πόσες ιστορίες… λοχείας έχετε ακούσει από τη γιαγιά ή τη μητέρα σας, έχετε δει σε ταινίες, έχετε διαβάσει σε βιβλία; Σε όλες αυτές πρωταγωνιστούν γυναίκες όλων των ηλικιών, που περιστοίχιζαν τη νέα μαμά και της πρόσφεραν βοήθεια και συμπαράσταση, βασισμένη στην εμπειρία τους, προκειμένου εκείνη να ανταποκριθεί στο νέο της ρόλο. Σήμερα, αυτά τα παραδοσιακά δίκτυα έμπειρων μαμάδων έχουν εξαφανιστεί ή… «ψηφιοποιηθεί», με αποτέλεσμα οι νέες μαμάδες να αισθάνονται περισσότερο μόνες και αγχωμένες. Η Βοηθός Μητρότητας Λοχείας (γνωστή και ως doula-“Δούλα”) καλείται να πληρώσει το κενό που υπάρχει στην υποστήριξη του ζευγαριού μετά τον τοκετό. Είναι δίπλα στη μητέρα και την οικογένεια. Είναι η φίλη, η μητέρα, η αδερφή, η γυναίκα που προσφέρει σε μια άλλη γυναίκα συναισθηματική υποστήριξη σε μια πολύ απαιτητική στιγμή της ζωής της. Είναι κατά κάποιον τρόπο η «μαμά» της μητέρας.
Φέτος συμπληρώνονται 10 χρόνια από την πρώτη εκπαίδευση Βοηθών Μητρότητας στην Ελλάδα. Κουβεντιάζουμε με την Χάρι Παπανικολάου, ιδρυτικό μέλος του συλλόγου Βοηθών Μητρότητας για το το πώς μπορεί να βοηθηθεί η νέα μαμά, στη διάρκεια της λοχείας από μια Δούλα.
Η λέξη “Δούλα” ηχεί κάπως περίεργα…Πως έχει προκύψει;
Το επάγγελμα της Βοηθού Μητρότητας είναι ήδη καθιερωμένο στο εξωτερικό με τον όρο doula. Η λέξη που προέρχεται από τα αρχαία ελληνικά και περιγράφει τη γυναίκα που “υπηρετεί”, δεν έχει αρνητικό συνειρμό. Στις μέρες μας η Βοηθός Μητρότητας είναι μια εκπαιδευμένη και έμπειρη επαγγελματίας, που προσφέρει συναισθηματική και πρακτική υποστήριξη στη γυναίκα ή το ζευγάρι στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, του τοκετού και της λοχείας. Ειδικά στην περίοδο της λοχείας, αναγνωρίζει τις ιδιαίτερες ανάγκες της κάθε γυναίκας ή του συντρόφου της και παρέχει συναισθηματική υποστήριξη, ενθαρρύνοντας, εκπαιδεύοντας και συντροφεύοντας το ζευγάρι κατά την μετάβαση του στη γονεϊκότητα.
Τι ακριβώς δηλαδή κάνει μια Βοηθός Μητρότητας Λοχείας, τι μπορεί να ζητήσει μια νέα μητέρα από εκείνη;
Κατ’αρχάς, η Δούλα βοηθά πρακτικά στη νέα καθημερινότητα με το μωρό, στο μπανάκι, στη μεταφορά, στον ύπνο. Επίσης, παρέχει αντικειμενική και εμπεριστατωμένη πληροφόρηση για τον θηλασμό. Συμβάλλει στη συναισθηματική και σωματική ανάκαμψη της μητέρας μετά τον τοκετό, ενώ υποστηρίζει και τον σύντροφο βοηθώντας τον να επαναπροσδιορίσει το ρόλο του στην οικογένεια. Ακούει την μητέρα, τους φόβους, τις ανησυχίες, την ιστορία του τοκετού της και φροντίζει ώστε εκείνη να τρέφεται σωστά. Σημαντικός είναι ο ρόλος της και στην εκπαίδευση των υπολοίπων μελών της οικογένειας για να στηρίζουν τη νέα μητέρα. Φανταστείτε επίσης ότι μπορεί να φροντίζει το μωρό, όσο η μητέρα ξεκουράζεται.
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτό; Τι πρέπει να ξέρει μια γυναίκα για να γίνει βοηθός μητρότητας;
Προσωπικά, είμαι δασκάλα yoga και ειδικεύομαι στην μεταγεννητική yoga. Είμαι εκπαιδεύτρια βρεφικού μασάζ και σωματική θεραπεύτρια, οπότε οι γυναίκες και τα μωράκια μάλλον συνθέτουν το… φυσικό μου περιβάλλον! Συνήθως δείχνω και ασκήσεις αναπνευστικές και σωματικές για αποκατάσταση του σώματος, κάνω μασάζ στη μητέρα και βρεφικό μασάζ στο μωρό, ώστε να ανακουφιστεί από ενοχλήσεις, κολικούς, εντάσεις.
Οι υπηρεσίες μιας Βοηθού Μητρότητας διαφοροποιούνται πολύ ανάλογα με τις ανάγκες της μητέρας. Πρέπει να είναι ευέλικτη, ώστε να αναγνωρίσει και να προσφέρει την κατάλληλη βοήθεια σε μια μαμά με το πρώτο της μωρό ή μια άλλη έμπειρη μητέρα ήδη άλλων παιδιών. Σε καμία περίπτωση δεν έρχεται για να αντικαταστήσει την παρουσία και βοήθεια του συντρόφου ή της υπόλοιπης οικογένειας της λεχώνας. Αναγνωρίζει, συμπληρώνει και ισορροπεί. Η Βοηθός Μητρότητας αποδεικνύεται ιδιαίτερα βοηθητική στη λοχεία, όπου λειτουργεί σαν η “μαμά” της μαμάς, mothering the mother! Πρακτική βοήθεια, ουσιαστική παρέα, έμπειρη αγκαλιά για το νεογέννητο μωρό! Προσφέρει προτάσεις για απλές πρακτικές επιβίωσης τον πρώτο καιρό…
Πόσο μπορεί να διαρκέσει η ανάγκη μιας μητέρας για τις υπηρεσίες μιας Βοηθού Μητρότητας;
Μετά από λίγες μέρες ή εβδομάδες, η μητέρα αποκτά αυτοπεποίθηση με τη φροντίδα του βρέφους. Η συχνότητα των συναντήσεων ποικίλει ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε οικογένειας, από λίγες ώρες, μέρες έως εβδομάδες, κατά τις πρώτες 40 ημέρες.
Ποια διαπιστώνετε εσείς ότι είναι τα οφέλη της παρουσίας μιας Βοηθού Μητρότητας σε ένα σπίτι που υποδέχεται ένα μωράκι;
Επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι η παρουσία της Βοηθού Μητρότητας συμβάλλει καταρχάς στη μείωση ή στην πρόληψη της επιλόχειας κατάθλιψης. Επίσης, ενισχύει τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια και δυναμώνει την αυτοπεποίθηση των νέων γονιών. Ας μην ξεχνάμε ότι η σύγχυση και η παραπληροφόρηση, σε μια περίοδο ιδιαίτερα φορτισμένη, είναι ο χειρότερος οδηγός. Εκεί έρχεται να βοηθήσει μια Δούλα.
Ποια είναι η εικόνα που αντικρίζετε, φεύγοντας από ένα σπίτι ως Βοηθός Μητρότητας;
Γονείς ήρεμοι και καθησυχασμένοι, μητέρα ψύχραιμη και φροντισμένη, μωρό κοιμισμένο!
Άρα λοιπόν, τι έχετε να πείτε στους… μέλλοντες γονείς;
Αγαπημένοι γονείς, πώς θα σας φαίνονταν αν κάνατε ένα χαρούμενο ξεκίνημα με το μωρό σας; Δυνατοί, ασφαλείς, σίγουροι; Και όταν οι άλλοι θα σας λένε “καλωσήρθατε στο κλαμπ των ταλαιπωρημένων και ξενυχτισμένων γονιών”, εσείς να τους κοιτάτε έκπληκτοι και να τους απαντάτε “εμείς είχαμε βοηθό μητρότητας”. Το μόνο που χρειάζεται είναι να έχετε έρθει σε επαφή εγκαίρως, και να αναζητήσει μια έμπειρη Δούλα, πριν εγκατασταθούν συνήθειες που μετά δύσκολα αλλάζουν.
