Όταν ήμουν παιδί, η μητέρα μου, που δεν ήταν πιστή στο εθιμοτυπικό κομμάτι της θρησκείας, συνήθιζε να μου κάνει μια δική της παιδική νηστεία κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας. Το κρέας απαγορευόταν, τα γαλακτοκομικά όμως όχι, τουλάχιστον μέχρι τη Μεγάλη Τετάρτη. Μετά άρχιζαν τα πιο σκληροπυρηνικά πιάτα, που στη δική μου περίπτωση ήταν τα μακαρόνια με σάλτσα, το κοφτό μακαρονάκι με χταποδάκι, κανένα σπανακόρυζο, μέχρι το δράμα μου να κορυφωθεί μαζί με το θείο με νερόβραστες φακές τη Μεγάλη Παρασκευή. Το Μεγάλο Σάββατο αρχίζαμε με την πρώτη Ανάσταση στις 12 το πρωί, όπου οι αυστηρότητες σταματούσαν, και μετά φτάναμε εύκολα μεν, σταδιακά δε, στη μαγειρίτσα. Το μοντέλο αυτό της άρεσε τόσο που ακόμη και τώρα, αν τύχει και ακούσει ότι θέλω να νηστέψω εκείνη την εβδομάδα, σοκάρεται που δεν τρώω τυρί τις πρώτες μέρες. Για εκείνη είμαι ακόμη το αδύνατο και δύστροπο στο φαγητό παιδάκι της που δεν πρέπει να στερηθεί σημαντικά για την υγεία του – και το βάρος του – συστατικά.

Το αν είναι σωστή από διατροφικής άποψης η παιδική νηστεία, δεν μπορεί να απαντηθεί σε απόλυτο βαθμό. Εξαρτάται από το επίπεδο της υγείας τους, τις τυχόν ιδιαίτερες διατροφικές τους απαιτήσεις, ενδεχόμενες ελλείψεις σε κάποια συστατικά κ.ά. Ωστόσο ένα είναι σίγουρο: η απόλυτη νηστεία καθ’ όλη τη διάρκεια της Σαρακοστής πρέπει να αποφεύγεται. Αυτά μας είπε ο Χάρης Γεωργακάκης, κλινικός διαιτολόγος – διατροφολόγος, Msc, αντιπρόεδρος Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιαγγειακής Υγείας και Διατροφής και τέως πρόεδρος Πανελλήνιου Συλλόγου Διαιτολόγων – Διατροφολόγων. Σίγουρα πάντως το να μην φάει ένα παιδί κρέας ή να μην πιει γάλα για μία εβδομάδα δεν θα του δημιουργήσει κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα. Ας δούμε λοιπόν αναλυτικά τα “ναι” και τα “όχι” για την παιδική νηστεία με μέγιστη διάρκεια τη μία εβδομάδα, σύμφωνα με τον κ. Γεωργακάκη.

Τι πρέπει να μην λείψει

Αν ένα παιδί μπει διατροφικά στη διαδικασία της νηστείας, αυτό μπορεί να έχει ως συνέπεια μειωμένη πρόσληψη σε βασικά συστατικά, όπως:

• Η πρωτεΐνη, απαραίτητη για τη μυϊκή του ανάπτυξη και το ανοσοποιητικό του.

• Το ασβέστιο, το οποίο αποτελεί θεμέλιο λίθο για τη σκελετική ανάπτυξη και υγεία ενός παιδιού.

• Ο σίδηρος, ο οποίος είναι απαραίτητος για τη μεταφορά και παραγωγή ενέργειας στο σώμα και για ένα παιδί με έντονη δραστηριότητα, σωματική και πνευματική, είναι άκρως απαραίτητος.

• Η βιταμίνη Β12, η οποία σχετίζεται άμεσα με την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και όχι μόνο.

Για την αποφυγή λοιπόν ανεπιθύμητων καταστάσεων που σχετίζονται με ελλείψεις στα παραπάνω συστατικά, είναι σημαντικό να ενταχθούν στο ημερήσιο διαιτολόγιο του παιδιού εναλλακτικές πηγές όπως:

• Πηγές πρωτεΐνης: Θαλασσινά, όσπρια σε συνδυασμό με ρύζι, μανιτάρια, ξηροί καρποί, κινόα.
• Πηγές ασβεστίου: σουσάμι, ταχίνι, αποξηραμένα φρούτα, όσπρια, εναλλακτικά γάλατα, όπως το γάλα αμυγδάλου, ξηροί καρποί, όπως τα αμύγδαλα, και λαχανικά, όπως το μπρόκολο και το σπανάκι.
• Πηγές σιδήρου: Οι καλύτερες νηστίσιμες πηγές είναι τα θαλασσινά και τα όσπρια. Θα τον βρούμε επίσης σε πράσινα φυλλώδη λαχανικά, όπως το σπανάκι, σε ξηρούς καρπούς, σε αποξηραμένα φρούτα, όπως τα βερίκοκα και σε εμπλουτισμένα δημητριακά, όπως τα περισσότερα παιδικά δημητριακά πρωινού. Τα τρόφιμα αυτά καλό είναι να καταναλώνονται σε συνδυασμό με κάποια πηγή βιταμίνης C, όπως το πορτοκάλι, το λεμόνι, το ακτινίδιο για καλύτερη απορρόφηση.
• Πηγές βιταμίνης Β12: Ίσως η καλύτερη είναι τα θαλασσινά, καθώς επίσης και τα δημητριακά πρωινού (επειδή συνήθως έχουν εμπλουτιστεί με Β12).

Πώς αντικαθιστούμε τα γαλακτοκομικά

Κύριο συστατικό που θέλουμε από τα γαλακτοκομικά για ένα παιδί είναι το ασβέστιο. Έτσι, αν στην παιδική νηστεία θέλουμε να καλύψουμε τις ανάγκες του σε ασβέστιο, μπορούμε να επιλέξουμε ένα φυτικό γάλα, όπως το γάλα αμυγδάλου, που είναι εμπλουτισμένο σε ασβέστιο. Επίσης το σουσάμι και τα προϊόντα του περιέχουν πολύ ασβέστιο. Γι’ αυτό, λίγο ταχίνι το πρωί στο ψωμί, ένα παστέλι ή ένα κουλούρι Θεσσαλονίκης με σουσάμι ως σνακ και μια κουταλιά της σούπας σουσάμι στη σαλάτα, μπορεί να βοηθήσουν σημαντικά. Ακόμη, λίγα αμύγδαλα στο σχολείο ή στο σπίτι μπορούν επίσης να προσφέρουν σημαντικές ποσότητες ασβεστίου.

Έξυπνα σνακ

Αποξηραμένα βερίκοκα ή σύκα ή σταφίδες με αμύγδαλα ή φουντούκια ή λίγα καρύδια, κουλούρι Θεσσαλονίκης με σουσάμι, ένα σάντουιτς με ταχίνι, μια μπάρα δημητριακών με βρώμη, αποξηραμένα φρούτα και ξηρούς καρπούς, ένα σακουλάκι δημητριακά με λίγες σταφίδες, είναι μερικές έξυπνες επιλογές για τα σνακ ενός παιδιού κατά τη διάρκεια της νηστείας.

Με τη συνεργασία του Χάρη Γεωργακάκη, κλινικού διαιτολόγου – διατροφολόγου, Msc, αντιπρόεδρου Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιαγγειακής Υγείας και Διατροφής και τέως προέδρου Πανελλήνιου Συλλόγου Διαιτολόγων – Διατροφολόγων.