Άπειρες μελέτες, έρευνες, διατριβές και συνέδρια έχουν γίνει με στόχο την κατανόηση της διαφορετικότητας, της πολυσύνθετης προσωπικότητας και της συμπεριφοράς του κάθε ανθρώπου. Από την εποχή του Freud μέχρι και σήμερα προσπαθούμε να βρούμε τρόπους για να «φτιάξουμε» μια κοινωνία με ανθρώπους «αρτιμελείς» και υγιείς τόσο σωματικά όσο και ψυχικά, οι οποίοι με τη σειρά τους θα δημιουργήσουν μια υγιή και όσο το δυνατόν λειτουργική κοινωνία.

Και μέσα από την προσπάθεια αυτή μελετάμε αδιάκοπα τους παράγοντες που επιδρούν στην δόμηση της προσωπικότητας του κάθε ατόμου. Όπως είναι αναμενόμενο, το σημαντικότερο ρόλο σε αυτή την «κατασκευή» τον έχει ο γονιός και έπεται το περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσεται το παιδί που εμπεριέχει την κοινωνία, τον πολιτισμό, τη θρησκεία, τη δασκάλα, το φίλο, το γονιό του φίλου και πάει λέγοντας.

Ο γονιός λοιπόν αποτελεί πρότυπο για το παιδί- είναι ο «καθρέφτης» του. Είναι ο άνθρωπος στον οποίο θέλουμε να μοιάσουμε και μέχρι μια ηλικία, περίπου τα 5 έτη, είναι ο μόνος που μας παρέχει την απαραίτητη φροντίδα σε όλα τα επίπεδα. Είναι αυτός που θα σου δείξει τον τρόπο με τον οποίο θα μαζεύεις τα παιχνίδια σου και ως ενήλικος/η τα πράγματά σου και θα σου δείξει πώς να φροντίζεις το σώμα σου και τη διατροφή σου στη μετέπειτα ζωή σου.

Δεδομένου ότι τα παιδιά «ρουφούν» σαν σφουγγάρι εικόνες και φράσεις του γονιού και τις μεταφράζουν ανάλογα με την αντιληπτική ικανότητα που έχουν αναπτύξει τη δεδομένη στιγμή, η φράση «μη φας άλλο γλυκό» μπορεί να μεταφραστεί με χίλιους διαφορετικούς τρόπους από ένα παιδί, αν δεν συνοδεύεται από τη σωστή αιτιολόγηση.

Αρχικά, θα πρέπει να τονίσουμε ότι μια φράση που ξεκινάει με μια άρνηση-προσταγή σε κάθε περίπτωση δημιουργεί έναν αρνητισμό από μόνη της ανεξάρτητα από την ηλικία του ατόμου στο οποίο αναφερόμαστε, είτε είναι ένα παιδί είτε είναι ένας ενήλικας και πρέπει να αντικατασταθεί με το «θα ήταν καλύτερα» ή «θα ήταν προτιμότερο… να φας ένα γλυκό για σήμερα».

Πως θα σας φαινόταν αν η φράση αυτή συνεχιζόταν με την αιτιολόγηση … «γιατί είσαι χοντρός» ή με τη φράση «γιατί θα σε πονέσει η κοιλιά σου και θα χαλάσουν τα δόντια σου». Εσείς τι θα προτιμούσατε να ακούσετε; Κάτι που σας «χαλάει» την εικόνα ή κάτι που επηρεάζει αρνητικά την υγεία σας;

Και εδώ ερχόμαστε να μελετήσουμε το υπέρβαρο παιδί.

Αναρωτηθήκατε ποτέ: γιατί είναι «χοντρό» το παιδί μου; 

Μήπως ασκείτε μεγάλη πίεση στο παιδί σχετικά με την εμφάνιση του; Η έμφαση στην «αδυναμία», φαίνεται μέσα από σχετική έρευνα ότι μπορεί να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα και να δημιουργήσει αρνητικά συναισθήματα και διαστρεβλωμένη εικόνα του σώματος στο παιδί. Το παιδί που δεν θα είναι ποτέ από τη φύση του αδύνατο, μπορεί ν’ απελπιστεί ότι δεν θα φτάσει ποτέ τον ιδανικό στόχο και να επαναστατήσει, τρώγοντας ακόμα περισσότερο. Άλλα παχύσαρκα παιδιά φαίνεται ότι έχουν αδύναμους γονείς. Η μάλλον έχουν γονείς που δείχνουν την υπέρμετρη αδυναμία στο παιδί τους αδυνατώντας να θέσουν «όρια». Έτσι, αυτά τα παιδιά συνηθίζουν να παίρνουν ό,τι θέλουν, όποτε το θέλουν και αυτό μεταφράζεται κυρίως ως «πατατάκια, γαριδάκια, παγωτάκια» και κάθε λογής συναισθηματικό υποκατάστατο.

Το παιδί-«σφουγγάρι» λοιπόν όπως προείπαμε δεν αντιλαμβάνεται μόνο τα λόγια αλλά και τις κινήσεις, τις εκφράσεις του προσώπου και έχει κατά έναν περίεργο τρόπο την ικανότητα να «διαβάζει» τις αντιδράσεις των ενηλίκων. Ακόμα και αν δεν ακούσει τη φράση «είσαι χοντρός» μπορεί να συναισθανθεί τη δυσφορία της μητέρας του κάθε φορά που της ζητάει ένα «απαγορευμένο τρόφιμο».

Τι λένε οι έρευνες;

Όταν οι γονείς πιστεύουν και λένε, ότι τα παιδιά τους είναι υπέρβαρα, ανεξάρτητα από το αν όντως είναι ή όχι, αυτά είναι πιθανό να πάρουν ακόμα παραπάνω κιλά, από αυτά που θα έπαιρναν αν οι γονείς τους είχαν μια υγιή σχέση με το φαγητό και μια καλύτερη εικόνα για την εμφάνιση του παιδιού τους σύμφωνα με μια νέα μελέτη. “Η γονεϊκή αντίληψη για το σωματικό βάρος του παιδιού μπορεί να είναι κάτι σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία”, δήλωσε η συγγραφέας της έρευνας, Angelina Sutin, επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα επιστημών Συμπεριφοράς και της Κοινωνικής Ιατρικής στο Florida State University College of Medicine.

Αυτό σημαίνει δηλαδή, ότι αν ο γονιός πιστεύει πως το παιδί του είναι υπέρβαρο, δεν πρέπει «ενεργοποιηθεί» και θα πρέπει να το αφήσει να τρώει ανεξέλεγκτα; “Όχι απαραίτητα”, απαντούν οι ερευνητές. Τα παιδιά που είναι υπέρβαρα τείνουν να παίρνουν λιγότερα κιλά, αν οι γονείς τους πιστεύουν ότι έχουν φυσιολογικό σωματικό βάρος, σύμφωνα με την έρευνα. “Σε αυτή την περίπτωση, η εσφαλμένη εκτίμηση του γονέα μπορεί να είναι προστατευτική για το παιδί”, δήλωσε η Dr. Sutin.

Η έρευνα δημοσιεύθηκε στην διαδικτυακή έκδοση του επιστημονικού περιοδικού Pediatrics. Και, ενώ η μελέτη διαπίστωσε μια σύνδεση μεταξύ των γονικών αντιλήψεων και του βάρους του παιδιού, δεν είχε σχεδιαστεί για να αποδείξει κάποια σχέση αιτίας-αποτελέσματος. Η Sutin είπε ότι η έμπνευση για την έρευνα ήταν το γεγονός ότι άλλες μελέτες έχουν δείξει πως οι ενήλικες που οι ίδιοι αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους ως υπέρβαρους τείνουν να παίρνουν περισσότερο βάρος με την πάροδο του χρόνου, σε σχέση με ενήλικες, οι οποίοι αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους ως κανονικού βάρους, ανεξάρτητα από το αν ο καθένας από όλους αυτούς έχει σωστή αντίληψη ή όχι. Στη νέα μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν τις περιπτώσεις 3.500 παιδιών, μέσα από τα στοιχεία άλλης μεγάλης έρευνας στην Αυστραλία σε παιδιά και τους γονείς τους. Με την πάροδο του χρόνου, τα παιδιά που ήταν υπέρβαρα πήραν περισσότερα κιλά αν οι γονείς τους τα έβλεπαν και τα αντιμετώπιζαν ακριβώς ως τέτοια, δηλαδή ως υπέρβαρα, δήλωσε η Sutin. Η μελέτη στηρίχθηκε στον Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ). Είναι ένα χρήσιμο εργαλείο που παρέχει μια κατά προσέγγιση εκτίμηση του σωματικού λίπους ενός ατόμου με βάση το ύψος και το βάρος του, ενώ για τα παιδιά, περιλαμβάνει επίσης την ηλικία και το φύλο. Αλλά η μελέτη δεν διευκρινίζει πόσο αυξάνεται ο ΔΜΣ, όταν οι γονείς αντιλαμβάνονται τα παιδιά τους ως υπέρβαρα, ανεξάρτητα από το αν είναι στην πραγματικότητα, ή όχι. Αντ’ αυτού, έδειξε ότι υπάρχει μια σύνδεση μεταξύ της γονικής αντίληψης για το βάρος του παιδιού και των επιπλέον κιλών που αυτό παίρνει, όταν ένας γονέας πιστεύει ότι το παιδί είναι υπέρβαρο.

Τι πρέπει να κάνετε αν πιστεύετε ότι το παιδί σας είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο:

• Ελέγχετε πρώτα τις δικές σας διατροφικές συνήθειες και μετά του παιδιού
• Η διατροφή του παιδιού δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να διαφοροποιείται από αυτή της οικογένειας
• Μαγειρέψτε και ετοιμάστε τα σνακ του παιδιού μαζί με το παιδί στο σπίτι και εξηγήστε του τα οφέλη του κολατσιού από το σπίτι σε σχέση με αυτό του κυλικείου
• Κανένα παιδί δεν κάνει, δίαιτα, απλά υιοθετεί σταδιακά σωστές διατροφικές συνήθειες
• Κανένα τρόφιμο δεν θεωρείται απαγορευμένο για το παιδί, απλά θα πρέπει να καταναλώνεται συγκεκριμένες μέρες και σε μειωμένη μικρή ποσότητα
• Δεν ανταμείβουμε ποτέ ένα παιδί για μια καλή πράξη με ένα τρόφιμο αλλά με μια δραστηριότητα.
• Επαινέστε το παιδί σας όταν κάνει σωστές διατροφικές επιλογές

Η Πέλυ Τράνταλη είναι διαιτολόγος-διατροφολόγος.