Κινητικές δραστηριότητες, όπως τρέξιμο, ποδήλατο, παιχνίδια με μπάλες, κολύμπι, βοηθούν τα παιδιά να αποκτήσουν υγιές σώμα, να οξύνουν την αντίληψή τους, να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση, να ενταχθούν σε ομάδες, να μάθουν να συμμορφώνονται σε κανόνες, να κερδίζουν και να χάνουν, να αναγνωρίζουν τα όρια και να τα αποδέχονται. Εάν, λοιπόν, από μικρή ηλικία δώσουμε στα παιδιά τα κατάλληλα κινητικά ερεθίσματα τότε βοηθάμε σε μεγάλο βαθμό και την ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους. Συχνά, όμως, οι γονείς αναρωτιούνται ποια είναι η κατάλληλη άσκηση για τα παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικία. Η γυμνάστρια κυρία Χριστίνα Σύψα γνωρίζει σε μικρούς και μεγάλους μια νέα για τα ελληνικά δεδομένα πρόταση: την ψυχοκινητική αγωγή.
Τι είναι η ψυχοκινητική;
Η ψυχοκινητική αγωγή είναι ουσιαστικά γυμναστική μέσω παιχνιδιού για παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας, που γίνεται συνολικά, δηλαδή τα παιδιά αναπτύσσουν παράλληλα τον κινητικό, τον γνωστικό, τον συναισθηματικό και τον κοινωνικό τομέα μέσω κινητικών δραστηριοτήτων και σωματικών εμπειριών. Η προσέγγιση είναι παιδοκεντρική. Ο ψυχοκινητικός παιδαγωγός δίνει ερεθίσματα και με την καθοδήγησή του δημιουργούνται οι δραστηριότητες, που έχουν στόχο να αναπτύξουν την προσωπικότητα του παιδιού εν συνόλω. Με άλλα λόγια, ο εξειδικευμένος επαγγελματίας που συντονίζει τα μαθήματα λαμβάνει πάντα υπόψη του τη συμπεριφορά των παιδιών, πώς αυτά προσεγγίζουν τα διάφορα ερεθίσματα και πώς ανταποκρίνονται σε αυτά κινητικά, γνωστικά και συναισθηματικά. Έτσι, η ψυχοκινητική αγωγή αποτελεί ένα από τα πιο κατάλληλα και ευχάριστα μαθήματα για τις ηλικίες 2-8 ετών μιας και τα παιδιά έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με πολλές διαφορετικές αθλητικές δραστηριότητες (ρακέτες, μπάλα, άλματα, τούμπες, κ.λπ.). Με αυτόν τον τρόπο δεν χάνουν το ενδιαφέρον τους, εξασκούν πολλές δεξιότητες, υιοθετούν υγιή πρότυπα, εντάσσονται σε ομάδα και αποκτούν ενεργό ρόλο σε αυτήν, μέσα από τον πλέον φυσικό τρόπο εκμάθησης, το παιχνίδι. Έπειτα από την ηλικία των οκτώ ετών, κι αφού έχουν κατακτήσει τα θεμελιώδη κινητικά πρότυπα, τα παιδιά είναι πλέον έτοιμα να αναπτύξουν τα αθλητικά πρότυπα και να ενταχθούν σε κανονικά αθλήματα και αθλοπαιδιές.
Ποια ηλικία είναι η κατάλληλη για να ξεκινήσει ένα παιδί οργανωμένες κινητικές δραστηριότητες;
Όσο πιο νωρίς τόσο πιο καλά! Στα δύο έτη τα παιδιά περπατούν με σταθερότητα και πλέον επικοινωνούν με λέξεις ή και προτάσεις με τους άλλους. Από την εγωκεντρική περνούν στην κοινωνική φάση, το οποίο ισχύει και για το παιχνίδι τους. Δηλαδή, μέχρι περίπου τα δύο έτη τα παιδιά παίζουν αυτόνομα, ενώ από αυτήν την ηλικία και μετά αρχίζουν να λογαριάζουν περισσότερο τους άλλους. Για τους παραπάνω λόγους έχει νόημα να ξεκινήσει σε αυτήν την ηλικία μια οργανωμένη κινητική δραστηριότητα, μιας και πριν από αυτήν δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική αλληλεπίδραση. Βέβαια, καθώς το θέμα της αυτονομίας και της ασφάλειας του παιδιού είναι ζωτικής σημασίας, έως τα τρία έτη κρίνεται απαραίτητο να συνοδεύεται από τον γονιό του.
Υπάρχουν παιδιά που υστερούν κινητικά. Για αυτά τι προτείνετε;
Μερικά από τα παιδιά που έρχονται στα μαθήματά μας είτε δεν έχουν κατακτήσει τα ψυχοκινητικά στάδια για την ηλικία τους, είτε έχουν προβλήματα στον κινητικό συντονισμό. Όσο πιο νωρίς το αντιληφθούν οι γονείς τόσο πιο έγκαιρα μπορούμε να παρέμβουμε προκειμένου να διορθωθούν κατά το μέγιστο δυνατό αυτές οι δυσκολίες και να μην προλάβουν να επηρεάσουν περαιτέρω άλλους τομείς της ανάπτυξης του παιδιού. Εδώ μιλάμε πλέον για ψυχοκινητική θεραπεία.
Σε τι διαφέρει η ψυχοκινητική θεραπεία από την ψυχοκινητική αγωγή;
Η ψυχοκινητική θεραπεία απευθύνεται σε παιδιά (αλλά και σε ενήλικες) με προβλήματα ήπιας ή πιο σοβαρής μορφής. Για παράδειγμα, υπερκινητικά παιδιά, με μαθησιακά προβλήματα, έλλειψη συγκέντρωσης, αντιθετική συμπεριφορά, χαμηλή αυτοπεποίθηση, δυσκολία στο γράψιμο, στον συντονισμό ή παιδιά που πάσχουν από κάποια διατροφική διαταραχή μπορούν να επωφεληθούν από συνεδρίες ψυχοκινητικής θεραπείας. Ενώ το μέσο που χρησιμοποιείται είναι το ίδιο με εκείνο της ψυχοκινητικής αγωγής, οι στόχοι διαφέρουν. Η δουλειά που γίνεται στην ψυχοκινητική θεραπεία είναι πιο συστηματική και στοχευμένη. Οι θεραπευτές αξιολογούν με διεθνώς αναγνωρισμένα τεστ το άτομο που έχει κάποια δυσκολία και έπειτα βάζουν στόχους και δημιουργούν το κατάλληλο πρόγραμμα παρέμβασης. Η βασική διαφορά τους, λοιπόν, είναι ότι στην ψυχοκινητική θεραπεία οι κινητικές δραστηριότητες και οι σωματικές εμπειρίες χρησιμοποιούνται για τη διόρθωση κάποιων προβλημάτων και όχι μόνο για άθληση και προσωπική ανάπτυξη. Σημειώνουμε δε ότι οργανώνονται και ομαδικές ψυχοκινητικές θεραπείες, με τη συμμετοχή παιδιών με ομοειδή προβλήματα, όπως για παράδειγμα παιδιά με παχυσαρκία ή παιδιά με προβλήματα στην οροθέτηση ή με χαμηλή αυτοπεποίθηση. Όσο πιο κοντινές είναι οι ηλικίες των παιδιών και οι δυσκολίες τους τόσο πιο ίδιες οι ανάγκες, άρα και οι στόχοι που θέλουμε να πετύχουμε.
Η Χριστίνα Σύψα έχει σπουδάσει Φυσική Αγωγή με μετεκπαίδευση στην Προσαρμοσμένη Κινητική Δραστηριότητα και την Ψυχοκινητική Θεραπεία στο K.U. Leuven, στο Βέλγιο. Έχει ολοκληρώσει κύκλους σπουδών στην αισθητηριακή ολοκλήρωση, στη μουσικοκινητική αγωγή και στη γιόγκα για παιδιά. Είναι υπεύθυνη προγραμμάτων στο Εργαστήρι Ψυχοκινητικής.
