Το ξέρουμε όλοι καλά. Τα παιδιά μας περιτριγυρίζονται από βία. Την παγκόσμια, και αυτήν του μικρόκοσμού τους.

Στην τηλεόραση, στα νέα, στο σχολείο, συχνά και στο σπίτι, φανερά ή κρυφά, υφίστανται βία. Είτε αυτή λέγεται βόμβες, ή bullying, ή… αποστήθιση! (Ναι, βία θεωρώ και το να πρέπει να παπαγαλίζεις κάτι που δεν καταλαβαίνεις και που συχνά δεν έχει νόημα για σένα.) Αυτά τα ξέρουμε όλοι ή πάντως ξέρουμε να τα παπαγαλίζουμε…

Σήμερα θα σας μιλήσω για αυτό που προκαλεί τη βία που είναι ο ακατέργαστος θυμός, που οδηγεί τους μικρούς και τους μεγάλους στη βία.

Μια φορά και έναν καιρό, λοιπόν, γεννιέται ένα μωράκι αξιολάτρευτο, ροζ, και αθώο. Όταν δεν του έρχεται το γάλα του στην ώρα του τσιρίζει, παραπονεμένα και συχνά θυμωμένα. Λίγο αργότερα, όταν κάτι δεν του πάει καλά, κλοτσάει, χτυπάει και δαγκώνει. Λόγια και λογική σκέψη δεν έχει να εκφράσει τον θυμό του και χρησιμοποιεί το σώμα του με τα μικρά του εργαλεία, χέρια, πόδια, δόντια.

Ακόμα αθώο, ροζ και αξιολάτρευτο, και θυμωμένο. Γιατί ο θυμός είναι ένστικτο με το οποίο γεννιέται ο άνθρωπος.

Ως μωρό μπορεί να μην έχει λόγια να μας πει γιατί θυμώνει, όμως αυτό δεν θα πει ότι δεν καταλαβαίνει. Οπότε το σταματάμε αμέσως, το εμποδίζουμε να χτυπάει και να δαγκώνει και του λέμε ότι δεν τη χτυπάμε τη μαμά. Δουλειά μας είναι όχι να το σταματήσουμε να θυμώνει, που είναι αδύνατον, ούτε να του καταπιέσουμε τον θυμό. Που πάλι δεν υπάρχει τρόπος. Να σας πω τι γίνεται αν προσπαθήσουμε να τον καταπιέσουμε. Ή που τον κρύβει προσωρινά και τον βγάζει σε κάποιον άλλον, άσχετο. Ή που τον καταπίνει και παθαίνει κατάθλιψη. Ή που τον γυρίζει πάνω στον εαυτό του. Όλα αυτά είναι πολύ κακές επιλογές που μακροπρόθεσμα οδηγούν στη… βία. Δουλειά μας είναι να του μάθουμε πώς να διαχειρίζεται αυτόν τον θυμό με έναν δημιουργικό τρόπο. Ναι, δημιουργικό.

Πρώτα τον αναγνωρίζουμε τον θυμό του: «Ξέρω πόσο θύμωσες που σου πήρε το παιχνίδι σου η αδελφή σου, έχεις δίκιο να θυμώνεις, όμως είπαμε ο κανόνας του σπιτιού μας είναι ότι δεν χτυπάμε.» Παρένθεση. Για να πει κανείς αυτήν τη φράση, πρέπει να είναι η απόλυτη αλήθεια και κανείς μέσα σε αυτό το σπίτι να μη χτυπάει ποτέ. Ούτε οι μεγάλοι τους μικρούς, ούτε «μία στο κωλαράκι του» (που παραδοσιακά) «δεν σημαίνει τίποτα». Σημαίνει. Κλείνει η παρένθεση.

Αυτός ο κανόνας στο σπίτι μας διευκολύνει τα παιδιά για αρχή, όπως όλοι οι κανόνες που καθορίζουν τα όρια μέσα στα οποία μπορεί να κινηθεί. Και του δημιουργούν ασφάλεια. Όπως ο φράχτης σε έναν κήπο.

Δεύτερον, του λέμε ότι δεν χτυπάμε γιατί ο άλλος πονάει. Και δεν πρέπει να πονάμε τους ανθρώπους. Εδώ αρχίζει το πολύτιμο μάθημα της ενσυναίσθησης. Της δυνατότητας δηλαδή να μπεις στη θέση του άλλου και να τον καταλάβεις. Μοναδικό μάθημα ζωής. Βέβαια αυτό το μάθημα το μαθαίνουν πιο γρήγορα και αποτελεσματικά τα παιδιά που το έχουν καταλάβει τα ίδια. Με το παράδειγμα δηλαδή, όπως γίνονται όλα τα καλά μαθήματα.

Τρίτον, αρχίζεις και του προτείνεις τρόπους με τους οποίους μπορεί να διαχειριστεί τον θυμό του. «Πες στην αδελφή σου πόσο σε θύμωσε αυτό. Πες της πόσο στενοχωρήθηκες. Πες της ότι δεν μπορεί να ξαναπλησιάσει αυτό το παιχνίδι σου. Πάντως όχι χωρίς να σε ρωτήσει». Ή, τέλος πάντων, ανάλογα με το περιστατικό, προσφέρουμε λύσεις παρηγορητικές και ανακουφιστικές για ένα θυμωμένο παιδάκι. Έτσι με τον καιρό μαθαίνει τι να κάνει όταν θυμώνει.

Γιατί, και αυτά είναι τα καλά και ίσως άγνωστα νέα, δεν είναι κακό πράγμα ο θυμός. Σκεφτείτε τον σαν ενέργεια. Σαν ηλεκτρισμό που χύμα καταστρέφει, ενώ αν διοχετευθεί μέσω ενός καλωδίου στον γλόμπο φωτίζει!

Τολμάμε να ονειρευτούμε έναν κόσμο που τα παιδιά και τα πρώην παιδιά ξέρουν τι να κάνουν τον θυμό τους και δεν τον ξεσπάνε με βία προς τον εαυτό τους ή τους άλλους; Συμμαθητές ή συνανθρώπους τους;

Αυτό δεν είναι πρωταπριλιάτικο αστειάκι. Σοβαρολογώ.

Περιμένω να ακούσω τον αγαπημένο μου αντιρρησία γονιό.

«Τι μας λες τώρα, να αφήνουμε το παιδί μας να κάθεται να τις τρώει στο σχολείο και να μη δέρνει κι αυτό;»

Το περίμενα.

Η απάντηση είναι: «Ναι, να μη δέρνει κι αυτό».

Σε ένα σχολείο που το ξεκάθαρο και δυνατό μήνυμα είναι ότι εδώ απαγορεύεται το ξύλο, η βία, τα άσχημα λόγια, δεν πρόκειται τα παιδιά να δέρνουν.

Θέλει δουλειά. Θέλει οι μεγάλοι να δίνουν το καλό παράδειγμα. Θέλει να τους δίνεις κάτι καλύτερο να κάνουν. Θέλει υπομονή. Αλλά γίνεται όταν είμαστε σίγουροι, σταθεροί και απόλυτοι.

«Να τις τρώει το παιδί μου;» Επιμένει.

«Μα ό,τι θέλετε μαθαίνετε στο παιδί σας… Εγώ απλώς εξήγησα μερικά πράγματα για τον θυμό»!